Liệt dây thần kinh số 4 là gì?

Dây thần kinh số 4 có nhiều chức năng quan trọng. Khi bị liệt dây thần kinh số 4 sẽ dẫn đến tình trạng yếu cơ chéo trên, gây liệt vận nhãn theo trục ngang, chủ yếu là động tác liếc trong. Do đó, người bệnh cần có những hiểu biết cơ bản về bệnh nhằm phát hiện sớm và điều trị kịp thời.

Trước khi tìm hiểu bệnh liệt dây thần kinh số 4, chúng ta cần biết dây thần kinh số 4 chi phối cơ nào?

Dây thần kinh số 4 hay có tên gọi khác là dây thần kinh ròng rọc. Dây thần kinh này đi vòng qua vị trí cuống đại não phía trước, rồi đi vào thành ngoài xoang tĩnh mạch hang, xuyên qua khe ổ mắt trên vào vùng ổ mắt. Dây thần kinh số 4 có chức năng thực hiện cử động di chuyển mắt xuống dưới và ra ngoài. Khi dây thần kinh số 4 bị liệt sẽ khiến cho mắt không thể đưa xuống thấp để nhìn được.

Liệt dây thần kinh sọ thứ 4 có thể gây tác động đến chức năng của một hoặc cả hai mắt với đặc điểm là mắt không thể thực hiện việc nhìn vào trong và nhìn xuống phía dưới. Bệnh liệt dây thần kinh số 4 có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, kể cả nam và nữ có tỷ lệ xấp xỉ nhau.

Triệu chứng của bệnh liệt dây thần kinh số 4 thường không điển hình và rõ ràng:

• Người bệnh nếu bị liệt một bên dây thần kinh số 4 thường có dấu hiệu mắt liệt lác lên phía trên, xoáy ra bên ngoài, lác tăng lên khi mắt liếc vào trong, giảm đi khi đầu nghiêng về phía liệt. Để giảm tình trạng nhìn đôi, người bệnh thường nghiêng đầu về phía đối lập mắt liệt và cằm hạ xuống thấp.
• Đối với trường hợp người bệnh bị liệt 2 bên thường ít có dấu hiệu hơn: bệnh nhân có thể bị lác đứng ít hoặc không lắc ở vị trí nguyên phát. Người bệnh không có triệu chứng nghiêng đầu bù trừ.

Dưới đây là một số nguyên nhân gây liệt dây thần kinh số 4 thường gặp nhất bao gồm:

• Bẩm sinh: các triệu chứng xuất hiện ở mắt khi trẻ được sinh ra hoặc được phát hiện sớm trong 6 tháng đầu sau sinh.
• Yếu tố di truyền:Nếu trong gia đình có bố hoặc mẹ hay cả hai người mắc bệnh này thì tỷ lệ mắc khá cao đối với con.
• Chấn thương: Chấn thương ở vùng sọ não hoặc va đập vào đầu gây chấn thương vùng đầu.
• Biến chứng các bệnh lý mạch máu ở bệnh nhân đái tháo đường.
• Một số bệnh lý ở não như u não, xuất huyết thân não, di căn não, nang ấu trùng sán lợn ở não...
• Các bệnh khác như zona mắt, viêm xoang và phẫu thuật thần kinh, phình động mạch....
• Hiếm gặp nhất là di chứng của bệnh xơ cứng rải rác.
• Ngoài ra, còn một số trường hợp không thể xác định chính xác được nguyên nhân gây bệnh liệt dây thần kinh số 4.

Khi thăm khám người bệnh phát hiện các triệu chứng bất thường nghi ngờ liên quan đến bệnh liệt dây thần kinh số 4, các bác sĩ thường sẽ gặp khó khăn trong việc đưa ra chẩn đoán nhằm xác định nguyên nhân và vị trí tổn thương của loại dây thần kinh này, mặc dù sử dụng các chẩn đoán hình ảnh hoặc xét nghiệm liên quan. Bên cạnh đó, tình trạng lác đứng thường hay phối hợp với một số kiểu lác mắt khác nên sẽ rất khó cho bác sĩ để chẩn đoán phân biệt với bệnh liệt dây thần kinh số 4. Do đó việc việc điều trị cho người bệnh cũng gặp nhiều khó khăn.

Người bệnh nên đi khám và điều trị liệt dây thần kinh hiệu quả tại các Bệnh viện lớn với đầy đủ trang thiết bị ngay khi phát hiện các triệu chứng nghi ngờ liên quan.

Điều trị cho tình trạng lác mắt, phẫu thuật là chỉ định thường gặp nhất. Tuy nhiên trước khi thực hiện phẫu thuật, người bệnh cần được tiến hành các biện pháp khắc phục và phục hồi liệt hậu đắc (đối với người bệnh bị liệt do chấn thương) hoặc bù trừ liệt hậu đắc (đối với người bệnh bị liệt do bẩm sinh) khoảng từ 4 đến 6 tháng trước đó.

Hiện nay, có 2 phương pháp phẫu thuật được áp dụng rộng rãi ở các bệnh viện lớn, đó là gấp gân cơ chéo trên và làm yếu cơ chéo dưới. Đối với một số trường hợp bệnh nặng, người bệnh cần được can thiệp đồng thời cả 2 phương pháp phẫu thuật trên cùng 1 mắt thì mới giúp cải thiện các triệu chứng ở mắt.

Người bệnh ngay khi phát hiện các triệu chứng nghi ngờ, cần đi khám sớm để được chẩn đoán chính xác và có phương pháp điều trị phù hợp, giúp phục hồi các biến chứng nhanh chóng.

Bệnh liên quan đến dây thần kinh số 4 không phải lúc nào cũng có thể phòng ngừa được. Tuy nhiên, nếu người bệnh có thể kiểm soát tốt các nguyên nhân gây bệnh có thể làm giảm nguy cơ xuất hiện bệnh.

Các biện pháp có thể được áp dụng hiệu quả như:

• Hạn chế chấn thương vùng đầu
• Điều trị ổn định bệnh tiểu đường và giảm nguy cơ mắc các biến chứng
• Điều trị bệnh tăng huyết áp hiệu quả
• Điều trị dứt điểm các bệnh nhiễm trùng hoặc giảm nguy cơ mắc bệnh.

Hy vọng bài viết trên đã cung cấp những thông tin hữu ích cho bạn đọc liên quan đến tình trạng liệt dây thần kinh số 4. Bệnh cần được phát hiện sớm và can thiệp điều trị kịp thời nhằm giúp người bệnh có thể thực hiện các chức năng do dây thần kinh này chi phối ở mắt.