Tại sao tôi cần phải được chọc hút kim nhỏ tuyến giáp? (Thyroid Fine Needle Aspiration Biopsy)

Bài viết được viết bởi ThS.BS Nguyễn Thị Hằng - Bác sĩ Xét nghiệm, Khoa Xét nghiệm - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City

Bạn có thể cần được kiểm tra xem liệu rằng nhân tuyến giáp của bạn có phải ung thư hay không. Nhân giáp này có thể do bạn tự phát hiện ra, hoặc do bác sĩ của bạn phát hiện được trong quá trình thăm khám hoặc làm các xét nghiệm kiểm tra khác.

Chọc hút kim nhỏ tuyến giáp là thủ thuật lấy một mẫu mô nhỏ ra khỏi tuyến giáp. Các tế bào sẽ được lấy ra khỏi cơ thể qua một kim nhỏ và rỗng. Mẫu bệnh phẩm sau đó sẽ được gửi đến phòng xét nghiệm giải phẫu bệnh để phân tích.

Tuyến giáp nằm ở vùng cổ trước. Nó có hình cánh bướm, với 2 thùy nối với nhau bởi một dải mô hẹp. Nó là một tuyến nội tiết chế tiết ra hormone tuyến giáp. Hormon này có nhiều chức năng trong cơ thể con người.

Trong một vài trường hợp, những nhân cứng được hình thành ở bên trong tuyến giáp. Bạn có thể để ý thấy có một cục lồi nhỏ ở vùng tuyến giáp. Trong hầu hết các trường hợp, nhân tuyến giáp không nguy hiểm. Nhưng trong một số trường hợp, chúng có thể là ung thư tuyến giáp. Chọc hút kim nhỏ tuyến giáp có thể lấy mẫu từ nhân giáp để kiểm tra xem có ung thư hay không.

Các nhà nghiên cứu không biết chính xác nguyên nhân gây ra hầu hết các nhân tuyến giáp là gì. Mặc dù chúng rất phổ biến. Một số vấn đề với tuyến giáp, như viêm tuyến giáp Hashimoto, có thể làm tăng nguy cơ bạn sẽ có nhân tuyến giáp. Nhân tuyến giáp hay gặp ở nữ nhiều hơn ở nam giới. Các nhân tuyến giáp có xu hướng phát triển to lên trong quá trình thai nghén. Những người được điều trị xạ trị ở vùng cổ cũng đồng thời có nhiều khả năng phát triển nhân giáp. Nguy cơ phát triển nhân tuyến giáp hoặc ung thư giáp của bạn gia tăng nếu trong gia đình bạn có thành viên đã có nhân tuyến giáp hoặc bệnh lý ung thư khác.

Chỉ có một tỷ lệ nhỏ các nhân tuyến giáp chuyển dạng ác tính. Điều quan trọng là xác định được nhân ung thư sớm nhất có thể, do vậy bạn có thể bắt đầu được điều trị nhanh nhất.

Không phải người nào có nhân tuyến giáp cũng cần chọc hút kim nhỏ. Bác sĩ của bạn có thể bắt đầu với siêu âm hoặc chụp CT vùng cổ. Đôi khi các xét nghiệm này cũng cung cấp đủ thông tin để biết rằng liệu khả năng nhân giáp có ung thư hay không. Xét nghiệm máu nồng độ hormone giáp có thể cung cấp thêm những thông tin hữu ích khác. Nếu bác sĩ của bạn không thể khẳng định chắc chắn, bạn sẽ có thể cần được tiến hành chọc hút kim nhỏ.

Thủ thuật này ít xâm lấn hơn so với sinh thiết phẫu thuật mở hoặc đóng. Những thủ thuật này liên quan đến phẫu thuật cắt da rộng hơn. Các bác sĩ có thể thực hiện những thủ thuật này ít thường xuyên hơn rất nhiều so với chọc hút kim nhỏ.

Chọc hút kim nhỏ tuyến giáp là một thủ thuật rất an toàn, nhưng nó có thể chứa một vài nguy cơ nhẹ. Những nguy cơ này bao gồm:

• Chảy máu tại vị trí chọc
• Nhiễm khuẩn
• Phá hủy một số cấu trúc gần tuyến giáp

Do hầu hết các bác sĩ sẽ sử dụng siêu âm để hướng dẫn cho quá trình làm thủ thuật, nên những biến chứng này hầu như hiếm gặp.

Có một tỷ lệ nhỏ chọc hút kim nhỏ sẽ không thể chỉ ra một cách chắc chắn liệu rằng nhân giáp được chọc có ung thư hay không. Nếu như điều này xảy ra, bạn có thể sẽ cần lặp lại xét nghiệm chọc hút.

Bạn hầu như phải chuẩn bị rất ít cho xét nghiệm chọc hút kim nhỏ. Hãy hỏi bác sĩ của bạn rằng liệu bạn có nên dừng bất kỳ loại thuốc nào đang sử dụng trước khi được tiến hành thủ thuật hay không, ví dụ như thuốc chống đông máu. Bạn hoàn toàn có thể ăn và uống bình thường trước khi tiến hành thủ thuật. Bạn có thể sẽ cần phải đến các cơ sở y tế để được thực hiện thủ thuật. Bạn cùng hoàn toàn có thể về nhà vào cùng ngày hôm đó.

Đối với một vài người, như trẻ em chẳng hạn, có thể cần một ít thuốc để giúp chúng thư giãn hơn trước khi tiến hành thủ thuật. Còn lại, phần lớn mọi người sẽ không cần đến điều này.

Trong một số trường hợp, các bác sĩ có thể tiêm thuốc tê tại chỗ tại vùng chọc kim. Bởi vì kích thước kim rất nhỏ, nên điều này cũng thường không cần thiết.

Các bác sĩ có thể thực hiện chọc hút với sự giúp đỡ của siêu âm. Loại máy móc này sử dụng sóng siêu âm tần số cao để cung cấp những hình ảnh của nhân. Điều này giúp các bác sĩ định hướng đưa kim chính xác vào đúng vị trí tổn thương. Nó cũng đồng thời giúp phòng ngừa gây tổn thương những vùng cấu trúc khác. Một chất giống gel sẽ được bôi vào vùng cổ, đây sẽ là vị trí sử dụng đầu dò siêu âm.

Sau khi lau sạch vùng này, bác sĩ của bạn sẽ đưa một kim mảnh, nhỏ vào trong tuyến giáp của bạn. Động tác này có thể hơi đau một chút. Cô ấy hoặc anh ấy sẽ từ từ đẩy kim sâu hơn vào đúng vị trí của nhân, sau đó đưa kim ra vào một vài lần.

Kim được gắn vào xilanh sẽ giúp hút và lấy ra một vài tế bào từ nhân giáp được chọc. Sau khi được bơm ra khỏi kim, những tế bào này sẽ được phết lên lam kính. Bác sĩ của bạn có thể sẽ lặp lại thủ thuật này một vài lần để có thể lấy được mẫu từ những vùng khác nhau của nhân. Đôi khi, khối lồi lên ở vùng cổ có thể toàn bộ hoặc chủ yếu là dịch. Dịch này có thể được loại bỏ trong quá trình chọc hút.

Sau khi thực hiện thủ thuật, các tế bào sẽ được gửi đến phòng xét nghiệm giải phẫu bệnh để phân tích các dấu hiệu của ung thư. Sau khi kết thúc thủ thuật, bạn sẽ được dán một miếng băng gạc nhỏ che phủ tại vị trí chọc kim.

Hầu hết mọi người sẽ có khả năng trở lại các hoạt động bình thường ngày lập tức. Bạn cũng có thể tháo bỏ miếng băng gạc dán sau một vài giờ.

Vị trí chọc hút của thể hơi đau trong một hoặc hai ngay sau khi kết thúc thủ thuật. Bạn có thể uống một số thuốc giảm đau nếu thấy cần thiết. Theo dõi bất kỹ hướng dẫn đặc biệt nào mà thầy thuốc của bạn khuyến cáo.

Bạn có thể phải chờ một vài ngày để có được kết quả xét nghiệm từ phòng xét nghiệm giải phẫu bệnh. Bạn hãy hỏi các bác sĩ của bạn khi nào bạn có thể quay trở lại để lấy kết quả.

Nếu nhân tuyến giáp của bạn không có tế bào ung thư, bạn có thể không cần bất cứ điều trị nào. Các bác sĩ có thể muốn theo dõi nhân giáp của bạn, và bạn có thể sẽ cần thực hiện một lần chọc hút khác trong tương lai. Trong một số trường hợp, bác sĩ của bạn có thể sẽ đề nghị bạn sử dụng các thuốc hormone tuyến giáp. Điều này, đôi khi có thể làm giảm khả năng phát triển trở lại của nhân.

Bạn sẽ có thể cần điều trị phẫu thuật nếu nhân của bạn xuất hiện tế bào ác tính. May mắn là, hầu hết các ung thư tuyến giáp đều có thể chữa khỏi.

Đôi khi, các bác sĩ giải phẫu bệnh không thể xác định chắc chắn liệu rằng nhân tuyến giáp có ung thư hay không. Đó là khi bạn nhân được một kết quả xét nghiệm có kết quả là “không điển hình ý nghĩa chưa xác định (atypical of Undetermined Significance- AUS). Trong những trường hợp như thế này, các bác sĩ có thể khuyên bạn nên lặp lại xét nghiệm hoặc phẫu thuật, hoặc có một lựa chọn mà bác sĩ của bạn có thể muốn làm là xét nghiệm gen trên tế bào này để xem liệu rằng có bất thường về gen không.

Đôi khi xét nghiệm gen để chỉ định phẫu thuật là cần thiết. Ví dụ, nếu bạn có một nhân giáp nhỏ hơn 1.5 cm và kết quả chọc hút kim nhỏ của bạn là “không điển hình ý nghĩa chưa xác định” và kết hoạch chỉ theo dõi bằng siêu âm hàng năm, khi đó xét nghiệm gen có thể làm thay đổi kế hoạch và dẫn bạn đến phẫu thuật nếu nhân giáp của bạn có chứa gen bất thường hoặc những gen đặc hiệu thường liên quan đến ung thư tuyến giáp. Trong trường hợp này, xét nghiệm gen làm thay đổi kế hoạch từ “theo dõi” đến “phẫu thuật”.

Ngược lại, nếu bạn trên 50 tuổi và có một nhân kích thước 4cm, có tăng sinh mạch bất thường và kết quả chọc hút kim nhỏ nhân giáp của bạn là “không điển hình ý nghĩa chưa xác định”, khi đó xét nghiệm gen có thể không cần thiết bởi vì phẫu thuật có thể đã được đặt ra bởi rất nhiều lý do bao gồm: đặc điểm siêu âm, nhân kích thước lớn, tuổi cao.

Trong trường hợp này, xét nghiệm gen của nhân giáp này sẽ chỉ có lợi ích trong bối cảnh cả phẫu thuật viên và bệnh nhân đều dự định thực hiện phẫu thuật cắt toàn bộ tuyến giáp dựa trên những thông tin bổ trợ này (thay vì chỉ định phẫu thuật cắt thùy tuyến giáp).

Bất kể kết quả xét nghiệm của bạn như thế nào, bạn cần thảo luận với bác sĩ của bạn để tìm kiếm một lựa chọn điều trị tốt có thể dành cho bạn.

Trước khi bạn đồng ý tiến hành làm thủ thuật, bạn cần chắc chắn biết rằng:

• Tên của loại xét nghiệm hoặc thủ thuật được thực hiện cho bạn là gì?
• Lý do bạn phải thực hiện thủ thuật hoặc xét nghiệm này
• Kết quả kỳ vọng là gì và chúng có ý nghĩa gì
• Nguy cơ và lợi ích của xét nghiệm hoặc thủ thuật
• Những tác dụng phụ hoặc biến chứng có thể có là gì
• Ai sẽ là người thực hiện xét nghiệm hoặc thủ thuật và trình độ năng lực của họ là như thế nào
• Điều gì sẽ xảy ra nếu bạn không thực hiện xét nghiệm hoặc thủ thuật
• Có phương pháp xét nghiệm hoặc thủ thuật nào khác thay thế không
• Khi nào và bằng cách nào bạn sẽ có được kết quả xét nghiệm
• Ai là người bạn sẽ gọi sau khi thủ thuật thực hiện xong nếu bạn có bất kỳ câu hỏi hoặc vấn đề
• Bạn sẽ phải trả bao nhiêu tiền cho xét nghiệm hoặc thủ thuật

Có ba loại xét nghiệm gen thương mại có sẵn đối với nhân tuyến giáp: Veracyte (Afirma), Asuragen và Thyroseq. Chúng tương tự nhau nhưng mỗi loại có một ưu điểm riêng nhất định. Thông thường, bác sĩ của bạn sẽ gửi mẫu FNA đi làm một trong ba xét nghiệm trên. Đây là một số điều đặc biệt về xét nghiệm gen tuyến giáp:

• Xét nghiệm Veracyte/Afirma có khả năng tốt để nói cho bạn biết rằng liệu rằng mẫu tế bào học chọc hút kim nhỏ là lành tính hay không. Đây là xét nghiệm “loại trừ”. Nó rất tốt để chỉ ra nhân tuyến giáp là lành tính. Nếu kết quả xét nghiệm này nói cho bạn biết mẫu tế bào chọc hút là lành tính, khi đó khả năng nó là ung thư sẽ ít hơn 4%.
• Hai xét nghiệm Asuragen và Thyroseq đều là xét nghiệm tìm kiếm những gen bất thường liên quan đến ung thư tuyến giáp. Chúng tìm kiếm những biến đổi gen cụ thể có thể giúp chẩn đoán ung thư tuyến giáp gần hơn, và trong một số bối cảnh nó đồng thời đóng vai trò xác định phương pháp phẫu thuật tốt cho ung thư.

Bài viết tham khảo nguồn: hopkinsmedicine.org, thyroidcancer.com