Vai trò của siêu âm chẩn đoán các bệnh lý tuyến giáp

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Tống Dịu Hường - Bác sĩ chẩn đoán hình ảnh - Khoa Chẩn đoán hình ảnh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang.

Siêu âm bệnh lý tuyến giáp là sử dụng sóng âm thanh để tạo ra hình ảnh của tuyến giáp nằm trong vùng cổ. Đây là một phương tiện thường được sử dụng để khảo sát tuyến giáp to, các khối u hoặc nốt sần được tìm thấy tại vùng này hay khi bệnh nhân có hội chứng cường giáp, suy giáp.

Siêu âm có bản chất là một phương tiện hình ảnh học an toàn và không gây đau đớn, tạo ra hình ảnh bên trong cơ thể bằng sóng âm thanh. Tương tự như vậy, siêu âm bệnh lý tuyến giáp là tạo ra hình ảnh của tuyến giáp và các cấu trúc lân cận ở vùng cổ.

Tuyến giáp nằm ở phía trước cổ, có hình dạng như một con bướm, với hai thùy ở hai bên cổ và được nối lại với nhau bởi một dải mô hẹp. Đây là một tuyến nội tiết sản xuất và giải phóng hormone giáp vào trong máu, giúp điều chỉnh các chức năng chuyển hóa của cơ thể. Cơ quan này cũng thường được phát hiện thấy tăng kích thước, có các u cục hoặc nốt sần bất thường. Chính vì vậy, vai trò của siêu âm lúc này là rất nhạy cảm để chẩn đoán bệnh lý tuyến giáp.

Theo quan sát, các nốt sần được nhìn thấy trên siêu âm bệnh lý tuyến giáp ở 70% người trưởng thành. Phần lớn trong số này là các vùng tuyến giáp lành tính không gây nguy hiểm cho sức khỏe. Phần nhỏ còn lại là các khối u thực sự của tuyến giáp và có thể cần chẩn đoán chuyên sâu hoặc điều trị đặc hiệu, bao gồm cả ung thư tuyến giáp.

Siêu âm bệnh lý tuyến giáp sẽ được thực hiện khi người bệnh có các chỉ định như sau:

• Để xác nhận sự hiện diện của một nhân giáp khi khám thực thể không rõ ràng.
• Để mô tả (các) nốt trong tuyến giáp, tức là để đo kích thước chính xác và xác định cấu trúc bên trong và mạch máu.

• Để phân biệt giữa khối tuyến giáp lành tính và ác tính, dựa trên các đặc điểm trên siêu âm.
• Để phân biệt giữa các nốt đặc trong bệnh tuyến giáp và các khối khác như bệnh hạch bạch huyết, u nang tuyến giáp.
• Để đánh giá sự thay đổi lan tỏa trong nhu mô tuyến giáp.
• Để phát hiện khối u còn sót lại sau phẫu thuật hoặc tái phát trong nhu mô tuyến giáp hoặc di căn đến các hạch bạch huyết cổ.
• Để sàng lọc bệnh nhân có nguy cơ cao mắc bệnh tuyến giáp ác tính như bệnh nhân có tiền sử ung thư tuyến giáp gia đình, đa nhân nội tiết loại II hay tiền căn có chiếu xạ vùng cổ.
• Để hướng dẫn chẩn đoán tế bào học bằng chọc kim sinh thiết và các thủ thuật can thiệp điều trị.

• Mặc quần áo thoải mái, rộng rãi.
• Tháo tất cả trang phục và đồ trang sức tại vùng cổ.
• Có thể được thay áo choàng khi siêu âm bệnh lý tuyến giáp.
• Đối với trẻ lớn, cha mẹ nên giải thích quy trình cho trẻ trước khi siêu âm để giúp trẻ hợp tác tốt hơn.
• Đối với trẻ nhỏ, cha mẹ cần ôm giữ trẻ và đem theo món đồ chơi nhỏ để giúp đánh lạc hướng trẻ và khiến siêu âm dễ dàng hơn.

• Người bệnh cần nằm ngửa trên bàn và quay sang hai bên theo hướng dẫn để khảo sát toàn bộ hình ảnh của tuyến giáp.

• Một chiếc gối nhỏ có thể được đặt phía sau vai để mở rộng khu vực được quét để kiểm tra siêu âm bệnh lý tuyến giáp.
• Bác sĩ sẽ bôi gel và đặt đầu dò lên vùng cổ. Các hình ảnh thu nhận được sẽ quan sát trên màn hình.
• Sau khi khảo sát đầy đủ hình ảnh cần để chẩn đoán bệnh lý tuyến giáp, phần gel dư thừa sẽ được bôi sạch và người bệnh có thể ra về, trở lại các sinh hoạt như bình thường.
• Toàn bộ quá trình siêu âm bệnh lý tuyến giáp thường được hoàn thành trong vòng 30 phút.
• Kết quả sẽ được trả về cho bác sĩ chỉ định ban đầu.

• Siêu âm bệnh lý tuyến giáp là không xâm lấn, không gây ra bất kỳ đau đớn gì dù đôi khi thao tác đè ép đầu dò lên vùng cổ có thể gây ra cảm giác khó chịu thoáng qua.
• Siêu âm là phương tiện sẵn có và dễ sử dụng, ít tốn kém hơn so với hầu hết các phương pháp chẩn đoán bệnh lý tuyến giáp bằng hình ảnh khác.
• Hình ảnh có được qua siêu âm cực kỳ an toàn và không sử dụng bức xạ.
• Siêu âm cho hình ảnh rõ ràng về các mô mềm trong khi không hiển thị tốt trên hình ảnh X quang.

• Siêu âm cung cấp hình ảnh thời gian thực, trở thành một công cụ tốt để hướng dẫn các thủ thuật xâm lấn tối thiểu như sinh thiết kim chẩn đoán bệnh tuyến giáp ở mức độ tế bào học và chọc hút dịch.

Bên cạnh đó, phương pháp này cũng có những hạn chế nhất định như sau:

• Nếu một hoặc nhiều nốt được phát hiện trong siêu âm bệnh lý tuyến giáp, nhận định bản chất của tổn thương có thể mang tính chủ quan, độ nhạy và độ đặc hiệu để phân biệt một nốt là lành tính hay ác tính là hạn chế. Lúc này, việc xác định phải dựa vào sinh thiết. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, bác sĩ có thể xem xét theo dõi và siêu âm lặp lại sau vài tháng.
• Siêu âm bệnh lý tuyến giáp không thể xác định chức năng tuyến giáp, phân biệt giữa tình trạng cường giáp hay suy giáp. Để xác định điều đó, bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm máu hoặc xét nghiệm hấp thu iốt phóng xạ.

Tóm lại, siêu âm bệnh lý tuyến giáp đã trở thành một công cụ phổ biến, hữu ích trong việc chẩn đoán và theo dõi các bệnh tuyến giáp. Bên cạnh những ưu điểm trên, siêu âm cũng có những hạn chế nhất định, đòi hỏi trình độ và kinh nghiệm của bác sĩ siêu âm để cho ra những nhận định chính xác.