Vai trò của xét nghiệm tủy đồ

Xét nghiệm tủy đồ là loại xét nghiệm lấy ra một lượng nhỏ dịch và tế bào của tủy xương là mô mềm và xốp, chứa tế bào máu như hồng cầu, bạch cầu, tiểu cầu trưởng thành và có trong xương của cơ thể con người. Kết quả tủy đồ cho biết những bình thường và bất thường trong những bệnh lý về máu.

Xét nghiệm tủy đồ được các bác sĩ chỉ định trong một số trường hợp với những mục đích bao gồm:

• Khảo sát số lượng tế bào máu mà tủy xương tạo ra có bất thường gì không.
• Nguyên nhân số lượng tế bào máu bất thường.
• Những rối loạn tạo máu và bệnh lý gây ảnh hưởng đến tủy xương.
• Tìm ra nhiễm trùng tại tủy xương.
• Góp phần giúp chẩn đoán bệnh ung thư máu, ung thư tủy xương.
• Chẩn đoán những bệnh lý ung thư di căn tủy xương.
• Theo dõi những đáp ứng điều trị trong bệnh tủy xương.
• Lấy mẫu để ghép tế bào gốc và những thủ thuật liên quan khác.

Xét nghiệm tủy đồ được thực hiện bằng cách chọc tủy xét nghiệm máu trong khoảng thời gian từ 20 đến 30 phút và vị trí tiến hành xét nghiệm tủy đồ ở mỗi bệnh nhân là khác nhau, phụ thuộc vào độ tuổi.

Ví dụ ở những bệnh nhân lớn tuổi, vị trí làm tủy đồ sẽ nằm ở đỉnh xương hông hay còn gọi là gai xương chậu, hoặc cũng có thể ở xương ức. Nếu đối tượng là trẻ em, đặc biệt là trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ thì vị trí làm tủy đồ sẽ là ở mặt trước xương cẳng chân dưới đầu gối hay còn gọi là xương chày.

>>Xem thêm: Ý nghĩa và chỉ định xét nghiệm tủy đồ- Bài viết được viết bởi Bác sĩ chuyên khoa II Lê Thị Na - Khoa Xét nghiệm - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City

Bệnh nhân khi làm xét nghiệm tủy đồ, bệnh nhân nằm nghiêng hoặc nằm sấp người lại và bác sĩ tiến hành thực hiện xét nghiệm tủy đồ theo các bước như sau:

• Dùng dung dịch sát khuẩn làm sạch da xung quanh vùng đâm kim.
• Phủ khăn vô trùng và chỉ bộc lộ vùng nhỏ cần thiết cho việc thực hiện thủ thuật.
• Tiêm thuốc gây tê tại chỗ cho bệnh nhân, lúc này có thể bệnh nhân sẽ có cảm giác nóng và châm chích. Thuốc tê được sử dụng có thể là Novocain và Lidocain.
• Bác sĩ sử dụng một loại kim đặc biệt và dùng nó đâm vào da và xương vuông góc với mặt da để đến vùng tủy xương, gắn một ống tiêm 10ml vào sau đó và hút ra dịch tủy xương với lượng từ 1.0ml đến 1.5ml. Thủ thuật này xảy ra trong vòng vài giây và có thể gây đau cho bệnh nhân.
• Rút kim và băng vết chọc tủy với một miếng gạc đã vô khuẩn.
• Cho dịch tủy xương vào ống chống đông EDTA đã chuẩn bị và lắc đều ống
• Đếm dịch tủy xương bằng máy đếm tế bào tự động và ghi kết quả số lượng bạch cầu tương ứng.
• Kéo bốn tiêu bản tủy, tiến hành quy trình nhuộm Giemsa, để khô và nhỏ dầu vào tiêu bản để soi trên những vật kính 10X, 40X và 100X.
• Làm xét nghiệm hồng cầu lưới.

• Chuẩn bị kỹ cho trẻ trước khi tiến hành làm xét nghiệm tủy đồ để giảm lo lắng và tăng sự hợp tác trong lúc thực hiện.
• Giải thích cho trẻ về những điều sẽ diễn ra trong quá trình thực hiện thủ thuật để trẻ không lo sợ.
• Gây mê toàn thân trước khi xét nghiệm tủy đồ bằng đường tĩnh mạch. Với trẻ có độ tuổi lớn hơn thì có thể chỉ cần cho trẻ dùng thuốc an thần và gây tê tại chỗ.

Kết quả tủy đồ sẽ phản ảnh rằng bệnh nhân có cần được làm thêm những xét nghiệm, thủ thuật hay can thiệp điều trị khác không. Việc xét nghiệm tủy đồ góp phần vào những chẩn đoán của bác sĩ.

Cách đọc kết quả tủy đồ như sau:

• Đọc số lượng tế bào bạch cầu có trong tủy xương.
• Đếm hồng cầu lưới rồi tính theo tỷ lệ phần trăm.
• Đọc bạch cầu, mẫu tiểu cầu, hồng cầu non có trong 100 tế bào có nhân và cho biết có những loại gì cũng như tỉ lệ phần trăm của loại tế bào đó.
• Đọc tỷ lệ bạch cầu non và những đặc điểm về cấu trúc, nhân, nguyên sinh chất và bất thường trong những hạt đặc hiệu.
• Hình thể, số lượng, kích thước, màu sắc của hồng cầu và tỷ lệ hồng cầu lưới để đánh giá nguyên nhân thiếu máu.
• Đọc xem có mẫu tiểu cầu không.

Một số lưu ý đối với ghi nhận kết quả tủy đồ bao gồm:

• Đối với bệnh nhân tăng sinh bạch cầu cần pha loãng bệnh phẩm cùng với dung dịch NaCl 0.9% và chạy máy đếm số lượng bạch cầu phải nhân với hệ số pha loãng.
• Rửa tiêu bản nhuộm dưới vòi nước chảy nhẹ, tránh những cặn của tiêu bản.

Việc biết được cách đọc kết quả tủy đồ một cách chính xác cũng như những vai trò quan trọng của xét nghiệm tủy đồ góp phần không nhỏ vào việc chẩn đoán, theo dõi và điều trị những bệnh lý liên quan đến hệ tạo máu của con người.