Sự thực về thảo dược rau ngổ, trà xanh trị gan nhiễm mỡ

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Vũ Tấn Phúc - Bác sĩ Nội tiêu hóa - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Phú Quốc

Chữa gan nhiễm mỡ bằng rau ngổ (rau om) và trà xanh là biện pháp đang được một số bệnh nhân tin dùng. Vậy thật sự hai loại thảo dược này có tác dụng trị gan nhiễm mỡ hay không và hiệu quả như thế nào?

Rau ngổ (còn gọi là rau om, ngò om, ngổ hương, ngổ thơm, ngổ điếc, thạch long vĩ), có tên khoa học là Limmophila chinensis, thuộc họ Scrophulariaceae. Rau ngổ là loại cây thân thảo, cao khoảng 20 cm, thân xốp với rất nhiều lông. Phần lá nhẵn, thường mọc đối xứng, không có cuống, hơi ôm vào thân.

Rau ngổ có hai loại: Ngổ 2 lá (mọc đối) và ngổ 3 lá (mọc vòng), có thể dùng loại nào cũng được. Phần thân và lá ngò om có mùi thơm, đồng thời thoảng nhẹ mùi chanh. Bộ phận dùng của rau om là toàn thân cây, lá non được hái để ăn sống, ăn chung với phở hoặc nấu canh chua. Để làm bài thuốc điều trị bệnh, người ta thu hái rau ngổ về rửa sạch, cắt ngắn để dùng tươi hoặc phơi khô để dành.

Theo Đông y, rau ngổ có vị cay nhẹ, mùi thơm, hơi chát, tính mát. Đối với công năng chữa bệnh, rau ngổ có tác dụng thanh nhiệt, chỉ khái, chống viêm, giảm sưng đau, giải độc, tiêu thũng, làm vị thuốc sát trùng đường ruột, có tính lợi tiểu, trị sỏi thận, giảm nóng sốt, trị thủy thũng, viêm kết mạc, bế phong, thuyên giảm triệu chứng thủy đậu, trị những cơn đau thắt bụng, ngăn ngừa lão hóa và hỗ trợ chữa trị ung thư...

Để chữa gan nhiễm mỡ bằng rau ngổ, Đông y áp dụng 2 bài thuốc như sau:

• 100g rau ngổ đem phơi khô, sao vàng hạ thổ 3 lần, sau đó sắc cùng với 100g bạc hà tươi (dùng những cọng chưa tước vỏ) và 100ml nước lã trong 10 phút. Nên uống 1 lần vào buổi sáng, tốt hơn vào lúc đói. Sau khi uống 5 thang thì nghỉ 5 ngày, luân phiên cho đến khi bệnh gia giảm, tối đa 1 tháng (3 đợt tổng cộng). Trong thời gian sử dụng bài thuốc này để chữa gan nhiễm mỡ bằng rau ngổ, không sử dụng cùng các bài thuốc khác có vị bạc hà;
• 100g rau ngổ đem phơi khô, sao vàng hạ thổ 1 lần, sắc 10 phút cùng với 50g bạc hà phơi khô, sau đó sao vàng hạ thổ 1 lần nữa trong 100ml nước, uống hàng ngày sau bữa ăn tối, liên tục trong 1 tháng. Lưu ý đối với bài thuốc này, nên kiêng ăn hải sản, cam, quýt, bưởi, nên ăn mãng cầu xiêm, lựu, hồng chín, sabôchê (trái hồng xiêm).

Các nghiên cứu mới đây cho thấy trà xanh có tác dụng làm giảm tích trữ chất béo trong gan, đồng thời cải thiện chức năng gan. Mặc dù nghiên cứu này chỉ đang ở giai đoạn đầu và cần nhiều bằng chứng hơn mới có thể kết luận chính xác, nhưng nhìn chung khi uống trà xanh cũng không có hại gì cho sức khỏe lá gan.

Ngược lại, trà xanh mang đến rất nhiều lợi ích sức khỏe đã được chứng minh, quan trọng nhất là tác dụng làm giảm cholesterol và đem lại giấc ngủ ngon. Trong khi đó, tình trạng cholesterol cao và thói quen sinh hoạt không lành mạnh là những nguyên nhân chính dẫn đến gan nhiễm mỡ.

Như vậy, trà xanh trị gan nhiễm mỡ dù chưa được chứng minh nhưng không thể không kể đến mối liên quan nhất định đối với việc điều trị nguyên nhân gây ra gan nhiễm mỡ. Hơn nữa, trà xanh cũng là nguyên liệu rất dễ sử dụng và có thể dễ dàng tìm thấy tại các siêu thị và cửa hàng ở địa phương.

Nhìn chung, bệnh gan nhiễm mỡ không được xem là một bệnh mà chỉ là dấu hiệu lâm sàng của nhiều bệnh lý khác nhau. Do đó, muốn điều trị gan nhiễm mỡ hiệu quả thì phải điều trị nguyên nhân, chính là những bệnh lý hoặc rối loạn gây ra gan nhiễm mỡ có thể điều chỉnh được (không kể đến các yếu tố cố định, như di truyền).

Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến gan nhiễm mỡ, thường gặp nhất là: thừa cân, béo phì, đái tháo đường, rối loạn lipid máu, nghiện rượu, nhiễm viêm gan siêu vi, do sử dụng thường xuyên một số thuốc như corticoid, tamoxiphen, amiodarone... Đáng lưu ý, có khoảng 70% bệnh nhân bị gan nhiễm mỡ bắt nguồn từ tình trạng béo phì.

Như vậy, không có bất kỳ thần dược nào để điều trị gan nhiễm mỡ hiệu quả bằng việc kiểm soát bản thân, xây dựng chế độ ăn uống khoa học, dinh dưỡng hợp lý, thay đổi lối sống, tăng cường tập luyện thể dục và hạn chế những thói quen xấu để giải quyết nguyên nhân gây bệnh.

Hiện nay, việc điều trị gan nhiễm mỡ bằng thuốc nên kết hợp giữa Y Học Hiện đại và Y Học Cổ Truyền để có thể tối ưu hóa hiệu quả chữa bệnh. Bệnh nhân gan nhiễm mỡ nên đến cơ sở y tế uy tín để được thăm khám chính xác và điều trị phù hợp.

Để giúp khách hàng sớm phát hiện và điều trị gan nhiễm mỡ, hiện nay Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec có các Gói khám sàng lọc gan mật được thực hiện bởi đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao, giàu kinh nghiệm trong lĩnh vực sàng lọc bệnh về gan mật cùng sự hỗ trợ của trang thiết bị, cơ sở y tế hiện đại sẽ giúp xác định chính xác các vấn đề liên quan đến gan.

Gói sàng lọc gan mật giúp khách hàng:

• Đánh giá khả năng làm việc của gan thông qua các xét nghiệm men gan;
• Đánh giá chức năng mật; dinh dưỡng lòng mạch;
• Tầm soát sớm ung thư gan;
• Thực hiện các xét nghiệm như: tổng phân tích tế bào máu, khả năng đông máu, sàng lọc viêm gan B,C;
• Đánh giá trạng thái gan mật qua hình ảnh siêu âm và các bệnh có nguy cơ ảnh hưởng gây ra bệnh gan hoặc làm bệnh gan nặng hơn;
• Phân tích sâu các thông số đánh giá chức năng gan mật thông qua xét nghiệm, cận lâm sàng; các nguy cơ ảnh hưởng đến gan và tầm soát sớm ung thư gan mật.