Tổng quan bệnh Co thắt tâm vị (Achalasia)

Bài viết bởi Tiến sĩ, Bác sĩ Đỗ Minh Hùng - Trưởng khoa Ngoại tổng hợp, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.

Co thắt tâm vị hay còn gọi Achalasia là bệnh lý hiếm gặp của thực quản, đứng hàng thứ 2 sau ung thư thực quản. Tần suất toàn bộ là 6 trường hợp/100.000 dân/ năm.

Co thắt tâm vị (Achalasia) là một rối loạn chức năng mà thực quản không có khả năng đẩy thức ăn xuống dạ dày (bất thường nhu động thân thực quản) và cơ vòng dưới thực quản mở ra không hoàn toàn (tăng áp lực cơ vòng dưới) làm ứ đọng thức ăn ở thực quản.

Achalasia ảnh hưởng khoảng 3.000 người tại Hoa Kỳ mỗi năm. Bệnh có thể gặp ở nam lẫn nữ với tỉ lệ ngang nhau, có thể gặp ở mọi lứa tuổi nhưng thường nhất là trung niên và có sự khác nhau về tỉ lệ phân bố bệnh ở các vùng khác nhau. Bệnh cũng hay gặp ở các đối tượng hay lo âu, xúc động hoặc có thói quen ăn vội.

Triệu chứng của Achalasia bao gồm:

Nuốt khó: Bạn thấy khó khăn khi nuốt hoặc cảm thấy như thức ăn bị mắc kẹt trong thực quản. Nuốt khó cả thức ăn đặc và lỏng.

Nôn Ọe: Ọe thức ăn chưa tiêu hóa là triệu chứng thường gặp và nó xảy ra nhiều giờ sau bữa ăn. Ọe ban đêm có thể biểu hiện như ho lúc ngủ và phát hiện thức ăn trên gối hoặc áo ngủ khi thức dậy. Ọe lúc ngủ gây lo âu đặc biệt vì có thể dẫn đến viêm phổi hít do hít sặc thức ăn.

Đau hoặc khó chịu ở ngực: Thường xảy ra ở người trẻ. Đau như co cứng lan ra sau lưng và dưới hàm, có thể kéo dài nửa giờ đến cả ngày. Hầu hết đau xảy ra nửa đêm và giảm rõ rệt nhờ uống nước lạnh hoặc các loại khác (sữa, trà, rượu, bia).

Các triệu chứng khác: Ợ nóng; Sụt cân

Nguyên nhân thật sự của bệnh co thắt tâm vị vẫn chưa rõ. Hầu hết các nghiên cứu tập trung vào tính tự miễn hoặc nhiễm trùng như là nguyên nhân của Achalasia. Achalasia có tính chất gia đình, gợi ý rằng những yếu tố di truyền có thể giữ vai trò trong tính dễ xúc cảm của người bệnh.

Khi bệnh diễn tiến có thể gây ra:

• Viêm loét thực quản do ứ đọng lâu ngày
• Suy dinh dưỡng do nghẹn không ăn uống được
• Viêm phổi hít do ọe
• Tiến triển thành ung thư. Tỷ lệ ung thư là 9%, tỷ lệ phát triển thành ung thư tế bào vẩy là 3 – 5% ở bệnh nhân co thắt tâm vi.

Các xét nghiệm thường được sử dụng để chẩn đoán và đánh giá Achalasia:

• X-quang thực quản cản quang
• Nội soi thực quản dạ dày
• Đo áp lực trong lòng thực quản. Đây được xem là tiêu chuẩn vàng cho chẩn đoán

Có nhiều phương pháp điều trị Achalasia và tất cả các phương pháp đều nhằm làm giảm các triệu chứng của bệnh. Mục tiêu chính của điều trị là làm giảm áp lực cơ vòng dưới thực quản để cải thiện việc thoát lưu thức ăn xuống dạ dày của thực quản.

Chích Botulinum (Botox): Áp dụng cho những bệnh nhân Achalasia có nguy cơ cao với phẫu thuật hoặc không chịu phẫu thuật. Tỉ lệ tái phát của phương pháp hơn 50% trong 6 tháng. Nếu sau hai lần chích vẫn thất bại, bệnh nhân sẽ được điều trị bằng Nifedipin hoặc Isordil.

Nong thực quản: Cơ chế của phương pháp này là làm đứt đột ngột những sợi cơ vòng dưới thực quản để làm giảm áp lực cơ vòng dưới thực quản, từ đó giảm tắc nghẽn và cải thiện sự thoát lưu thực quản ở những bệnh nhân co thắt tâm vị. Kết quả sớm của nong bóng Rigiflex > 80%.

Phẫu thuật cắt cơ vòng dưới thực quản: Tiến trình này nhằm cắt đứt cơ vòng dưới thực quản để làm giảm áp lực cơ vòng dưới. Phẫu thuật này ngày nay chủ yếu được thực hiện bằng phẫu thuật nội soi ngã bụng và nội soi qua ngã miệng (POEM). Hầu hết bệnh nhân sau cắt cơ vòng dưới qua phẫu thuật nội soi có triệu chứng trào ngược. Quá trình chống trào ngược có thể được thực hiện bằng nhiều phương pháp như Dor, Toupet, Nissan... nhằm phục hồi lại lại hàng rào chống trào ngược và làm giảm triệu chứng sau mổ. Vớiắt cơ vòng dưới thực quản phương pháp POEM, chỉ cắt cơ vòng, không có tiến trình chống trào ngược. Tỉ lệ thành công của phương pháp có thể >90%.

Cắt thực quản: Cắt thực quản được thực hiện cho những bệnh nhân có thực quản giãn to như đại tràng, xoắn vặn, thất bại với cả hai phương pháp nong và phẫu thuật.

Thuốc: Những bệnh nhân mà điều kiện bệnh lý đi kèm nặng nề, không thể thực hiện được can thiệp thủ thuật hoặc phẫu thuật có thể điều trị tạm bằng các thuốc ức chế canxi.

Nguyên nhân của bệnh không rõ ràng, không rõ những yếu tố nguy cơ. Tuy nhiên, điều trị sớm có thể giúp ngăn ngừa biến chứng.

Tiên lượng bệnh rất thay đổi theo triệu chứng của bạn có sau điều trị. Nhiều phương pháp điều trị đôi khi cần thiết.

Phẫu thuật có thể cần thiết nếu nong bóng qua nội soi không hiệu quả. Thông thường, cơ hội thành công giảm theo từng lần nong kế tiếp. Do đó, bác sĩ của bạn có thể sẽ tìm kiếm giải pháp thay thế nếu một số lần nong không thành công (thường chỉ tối đa 3 lần).

Khoảng 95% bệnh nhân đã phẫu thuật có thuyên giảm các triệu chứng.

Từ tháng 9/2019, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park (TP. HCM) triển khai kỹ thuật mới – Điều trị co thắt tâm vị bằng Phẫu thuật ít xâm lấn bằng robot (robotic surgery) với robot cầm tay.

Phương pháp này đang có nhiều ưu thế so với cả phẫu thuật nội soi kinh điển và mổ robot với:

• Dụng cụ có đầu phẫu thuật hoạt động linh hoạt như khớp cổ tay giúp tiếp cận được những góc hẹp, tăng khả năng bóc tách và ít gây tổn thương cho các vùng lân cận so với phẫu thuật nội soi cổ điển;
• Đèn nội soi tự động hóa qua giọng nói, laser, theo dõi bằng mắt,... giúp bác sĩ chủ động điều khiển và có tầm nhìn và sự kiểm soát tốt hơn, tăng sự chính xác và an toàn trong thực hiện phẫu thuật;
• Với ưu điểm nhỏ gọn, phẫu thuật bằng cánh tay robot ít xâm lấn và có nhiều lợi điểm như đường mổ nhỏ, ít đau, nguy cơ nhiễm trùng thấp, từ đó giúp khách hàng ít mất máu trong phẫu thuật, phục hồi nhanh;
• Chi phí thực hiện thấp hơn nhiều phẫu thuật bằng robot.

>>>> Khách hàng có thể tham khảo thông tin: Phẫu thuật về trong ngày (Day surgery, outpatient surgery)

Người bệnh sẽ được tư vấn và điều trị cùng các bác sĩ nội soi giàu kinh nghiệm và được trực tiếp phẫu thuật bởi bác sĩ Đỗ Minh Hùng – Trưởng khoa Ngoại Tổng hợp – Bệnh viện ĐKQT Vinmec Central Park. Bác sĩ Hùng đã có hơn 25 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực Ngoại Tổng quát và thực hiện hàng chục công trình nghiên cứu khoa học có giá trị, công bố nhiều kỹ thuật phẫu thuật độc đáo, mang lại hiệu quả điều trị tích cực.