Thông tin cho người bệnh về phẫu thuật cắt toàn bộ tuyến tiền liệt do ung thư bằng robot

Bài viết bởi Bác sĩ Hoàng Thọ - Đơn nguyên Ngoại tiêu hóa tiết niệu phẫu thuật Robot & Ngoại Nhi - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.

Tuyến tiền liệt là một trong phần hệ thống sinh sản của người đàn ông, nó nằm ở phía trước trực tràng và dưới bàng quang, bao quanh niệu đạo, qua đó nước tiểu chảy ra ngoài. Tuyến tiền liệt, cùng với các túi tinh, sản xuất hầu hết các chất lỏng chảy ra khi xuất tinh. Trong quá trình xuất tinh, tinh dịch giúp mang tinh trùng xuất ra ngoài. Các chất được sản xuất bởi tuyến tiền liệt và tinh dịch rất quan trọng cho việc sinh sản.

Bệnh nhân bị ung thư tuyến tiền liệt tùy từng giai đoạn có thể được lựa chọn phẫu thuật cắt bỏ toàn bộ tuyến tiền liệt. Nó được gọi là phẫu thuật cắt bỏ tuyến tiền liệt toàn bộ được trợ giúp bằng robot (Robot assistant laparoscopy prostatomy- RALP). Phẫu thuật nội soi được thực hiện bằng cách bơm vào ổ bụng khí carbon dioxide để có thể tạo ra khoang làm việc. Qua các vết mổ nhỏ phẫu thuật viên sẽ đặt các Trocar thông qua đó các dụng cụ được đưa vào ổ bụng. Một ống nhỏ gắn với một camera ở đầu được đặt vào một trong những lỗ Trocar để giúp bác sĩ phẫu thuật nhìn thấy bên trong cơ thể. Dụng cụ dài mỏng được đặt trong các lỗ Trocar khác để giúp bác sĩ phẫu thuật của bạn thao tác các cơ quan và thực hiện phẫu thuật.

Phẫu thuật cắt bỏ tuyến tiền liệt triệt để được hỗ trợ bằng robot được báo cáo lần đầu tiên vào năm 2001 do Bác sĩ Gorbatiy thực hiện, kể từ đó phẫu thuật cắt bỏ tuyến tiền liệt bằng robot đã trở thành một trong những phương pháp tối ưu nhất để cắt bỏ toàn bộ tuyến tiền liệt ung thư. Hệ thống máy robot có 4 cánh tay, một tay để giữ máy camera và 3 tay có dụng cụ kèm theo. Bác sĩ phẫu thuật kiểm soát tất cả các cánh tay. Các cánh tay robot được đặt thông qua bốn lỗ Trocar để đưa dụng cụ vào ổ bụng và một bác sĩ phụ mổ sẽ phụ mổ qua lỗ trocar còn lại

Bác sĩ phẫu thuật sẽ phẫu tích tách tuyến tiền liệt ra khỏi bàng quang, cắt bỏ các túi tinh và một phần ống dẫn tinh trùng, phẫu tích tách tuyến tiền liệt ra khỏi trực tràng. Sau khi phẫu tích cắt bỏ toàn bộ tuyến tiền liệt và túi tinh, ống dẫn tinh, cổ bàng quang sẽ được khâu nối với niệu đạo, một ống thông cao su nhỏ (sonde Foley) - sẽ được đặt từ niệu đạo vào bàng quang để giúp mau lành vết thương và dẫn lưu nước tiểu trong thời gian hậu phẫu. Tuyến tiền liệt được lấy ra ngoài sẽ được gửi đi làm xét nghiệm mô bệnh học, được kiểm tra cẩn thận dưới kính hiển vi.

Một ống dẫn lưu nhỏ sẽ được đặt trong ổ bụng để dẫn lưu dịch sau mổ sau phẫu thuật. ống này thường được rút trước khi bạn xuất viện, nhưng trong một số trường hợp, nó có thể lưu lại lâu hơn. Trong trường hợp như vậy, Bác sĩ và điều dưỡng sẽ hướng dẫn cho bạn cách theo dõi và hẹn ngày đến để rút sonde.

Niệu đạo là ống dẫn nước tiểu từ bàng quang qua tuyến tiền liệt ra ngoài. Sau khi niệu đạo ra khỏi tuyến tiền liệt, nó đi qua cơ thắt vân niệu đạo vào niệu đạo dương vật và ra ngoài, cơ này sẽ giúp kiểm soát nước tiểu sau phẫu thuật. Sau khi bác sĩ phẫu thuật của bạn đã cắt bỏ tuyến tiền liệt, bàng quang được khâu vào niệu đạo để khôi phục dòng nước tiểu. Một ống thông nhỏ sẽ được đặt qua dương vật và vào bàng quang để cho nước tiểu tự do chảy vào túi.

Trong quá trình hậu phẫu sau mổ, bạn sẽ đeo ống thông để giúp mau lành vết thương. Đội ngũ điều dưỡng của bạn sẽ hướng dẫn bạn cách chăm sóc ống thông khi bạn đang ở trong bệnh viện và ra viện, ống thông thường được rút trong vòng 10- 12 ngày.

Sau khi rút ống thông, bạn sẽ được dạy thực hiện một bài tập đặc biệt, được gọi là bài tập Kegel, có thể giúp tăng tốc độ phục hồi kiểm soát tiết niệu. Tất cả đàn ông sẽ có một số mất kiểm soát tiết niệu ngay từ đầu. Đối với hầu hết đàn ông, điều này cải thiện nhanh chóng, trong vòng một vài tuần. Nhưng có một số trường hợp mất nhiều thời gian hơn - một vài tháng. Đến cuối năm đầu tiên, hơn 90% nam giới sẽ kiểm soát tốt đi tiểu.

Các dây thần kinh kiểm soát sự cương dương cũng có thể bị ảnh hưởng trong các ca phẫu thuật như RALP. Những dây thần kinh này chỉ kiểm soát khả năng cương cứng của dương vật, và không ảnh hưởng đến ham muốn tình dục, tần suất giao hợp, cảm giác ở dương vật.

Điều quan trọng là bạn phải nhớ rằng sự phục hồi hoàn toàn của sự cương cứng có thể mất đến 2 năm. Trong thời gian này, bác sĩ tiết niệu của bạn có thể cung cấp cho bạn nhiều phương pháp điều trị phục hồi chức năng cương dương vật (thuốc viên, thuốc tiêm và thiết bị chân không), điều này có thể cải thiện sự phục hồi của sự cương cứng của bạn và cho phép bạn hoạt động tình dục trong giai đoạn tích cực này.

Trực tràng là một cơ quan quan trọng khác nằm rất gần tuyến tiền liệt. Tổn thương trực tràng rất hiếm khi xảy ra ở <1% bệnh nhân.

Một số điều kiện như phẫu thuật trước đó, liệu pháp hormone, điều trị bức xạ, nhiễm trùng và các nguyên nhân khác gây sẹo dính cho khu vực có thể làm tăng nguy cơ gây tổn thương trực tràng.

Nếu tổn thương trực tràng khi mà nó đã được thụt tháo sạch phân trước khi phẫu thuật, nó thường có thể được khâu phục hồi tại thời điểm phẫu thuật mà không làm thay đổi đáng kể sự phục hồi của bạn

Các bác sĩ có thể loại bỏ các hạch bạch huyết vùng chậu trong quá trình phẫu thuật của bạn. Những tuyến nhỏ này nằm gần tuyến tiền liệt và có thể là nơi đầu tiên ung thư tuyến tiền liệt lây lan. Quy trình này mất thêm 20 đến 30 phút nữa cho phẫu thuật của bạn. Tổn thương mạch máu và thần kinh vùng này rất hiếm khi xảy ra khi cắt bỏ hạch bạch huyết vùng chậu.

Một số bệnh nhân có thể bị ung thư lan rộng ra ngoài tuyến mà không được phát hiện trước hoặc trong khi phẫu thuật. Điều này có thể được xác định sau phẫu thuật, khi mô bệnh phẩm được gửi đi làm giải phẫu bệnh. Nguy cơ xâm lấn tăng lên khi ung thư tuyến tiền liệt ở giai đoạn tiến triển .

Điều trị bổ sung (như xạ trị, nội tiết, hóa chất) sau phẫu thuật có thể cần thiết tùy thuộc vào giai đoạn bệnh, bản chất xâm lấn của tế bào ung thư, sự hiện diện của ung thư trong túi tinh hoặc hạch bạch huyết.

Mặc dù phẫu thuật cắt bỏ tuyến tiền liệt triệt để được hỗ trợ bằng robot là một phẫu thuật xâm lấn tối thiểu, nhưng cũng có thể gây ra các biến chứng như bất cứ phẫu thuật nào. Bao gồm các:

• Nhiễm trùng tiết niệu
• Nhiễm trùng vết mổ
• Chấn thương bàng quang hoặc niệu quản (rất hiếm gặp thường < 1 %)
• Rò nước tiểu do rò miệng nối niệu đạo bàng quang (nguy cơ <10%) có thể xảy ra, điều này có thể đòi hỏi phải đặt ống dẫn lưu lâu hơn và cũng đeo ống thông trong một thời gian dài hơn. Đối với hầu hết các trường hợp liên quan đến rò miệng nối, không cần can thiệp gì thêm, vì cơ thể sẽ tự phục hồi khi dẫn lưu đúng cách.
• Xơ hẹp niệu đạo miệng nối giữa niệu đạo và bàng quang, đôi khi cần phẫu thuật cắt mô sẹo (nguy cơ <5%)
• Tiểu không tự chủ vĩnh viễn - không có khả năng kiểm soát nước tiểu. Biến chứng này rất hiếm gặp, xảy ra ở dưới 2% tổng số bệnh nhân .
• Rối loạn cương dương (Như đã mô tả ở trên)
• Tổn thương trực tràng, hiếm khi cần phẫu thuật làm hậu môn nhân tạo, nguy cơ <1%
• Tỷ lệ chuyển sang phẫu thuật mở <2% .
• Phù nề vùng mặt và mắt, vết tỳ đỏ vùng vai hai bên do tư thế phẫu thuật bạn nằm trên bàn phẫu thuật nghiêng, tư thế đầu thấp chân cao, dấu hiệu này thường hết vào ngày hôm sau mổ.

Rủi ro liên quan đến gây mê

• Biến chứng liên quan đến gây mê.
• Đau họng do đặt nội khí quản (ống thở).
• Chảy máu có thể phải truyền máu (nguy cơ <10%).
• Đặt nội khí quản kéo dài (giữ ống thở lâu hơn sau phẫu thuật nếu bạn không thể tự thở dễ dàng). Thông thường nguy cơ này cao hơn ở những bệnh nhân nghiện hút thuốc lá, có tiền sử khí phế thũng (COPD), các bệnh phổi khác, ngưng thở khi ngủ và béo phì.
• Cục máu đông trong tĩnh mạch (đặc biệt là ở chân hoặc phổi). Đây có thể đe dọa tính mạng và thường cần điều trị với thuốc chống đông kéo dài. (<1% rủi ro)
• Phản ứng dị ứng với thuốc.
• Mất cân bằng điện giải (muối) có thể xảy ra.

Dụng cụ robot có thể tiếp cận xương chậu rất tốt ở hầu hết đàn ông, kể cả có béo phì. Tuy nhiên, chúng tôi thấy có nhiều khả năng biến chứng ở những bệnh nhân béo phì. Những biến chứng này bao gồm tăng nguy cơ chảy máu, khó thở, tiểu không tự chủ, cục máu đông và loét áp lực.

Những sự cố thể xảy ra với máy robot, tuy nhiên đây là hệ thống có nhiều tính năng an toàn tích hợp để ngăn chặn việc sử dụng máy khi có sự cố. Trong nhiều trường hợp chúng tôi có thể khắc phục các sự cố cơ học này ngay và tiến hành phẫu thuật theo kế hoạch. Tuy nhiên, trong một số rất ít trường hợp, phải đợi kỹ sư đến để giải quyết vấn đề, trường hợp như vậy chúng tôi sẽ chủ động chuyển mổ mở để đảm bảo an toàn cho bệnh nhân.

Bệnh nhân trải qua phẫu thuật cắt bỏ tuyến tiền liệt robot như sau: Bệnh nhân đến bệnh viện vào ngày làm phẫu thuật, phẫu thuật sau đó được thực hiện và thường mất từ 4 đến 5 giờ. Sau đó, bệnh nhân nằm viện điều trị 3-4 ngày trong bệnh viện và được khuyến khích vận động sớm và ăn sớm sau mổ. Bệnh nhân khi xuất viện dược hướng dẫn chăm sóc sau phẫu thuật và theo dõi ống thông tiểu và hẹn ngày tái khám.

Bệnh nhân được kê đơn điều trị ngoại trú, Bệnh nhân lên vận động nhẹ nhàng, tránh táo bón, ăn uống đủ chất dinh dưỡng nâng cao thể trạng.

Ống thông đường tiểu được rút từ 10-12 ngày, sau đó, bệnh nhân có thể trở lại làm việc trong vòng 2-3 tuần và sau đó có thể quay trở lại hoạt động không giới hạn trong 3-4 tuần.