Viêm họng cấp có thể lây qua đường nào? Biến chứng của bệnh và cách phòng tránh

Viêm họng cấp tính là viêm cấp tính của niêm mạc họng miệng kết hợp chủ yếu với viêm amiđan khẩu cái, một số ít trường hợp kết hợp với viêm amiđan đáy lưỡi. Do đó có xu hướng nhập lại thành viêm họng - viêm amiđan cấp.

1.1. Tác nhân

Viêm họng cấp chủ yếu do virus, chiếm 60-80% các trường hợp, bao gồm nhiễm Adénovirus, virus cúm, virus para- influenzae, virus Coxsakie, virus Herpès, virus Zona, EBV,...

Các trường hợp do vi khuẩn chiếm 20-40%, gồm liên cầu (tan huyết nhóm A, các nhóm B, C, G ít gặp), Haemophilus influenzae, tụ cầu vàng, Moraxella catarrhalis, vi khuẩn kị khí. Các vi khuẩn Neiseria, phế cầu, Mycoplasme rất hiếm gặp.

1.2. Nguyên nhân bệnh sinh của viêm họng

Do thời tiết thay đổi, nhất là về mùa lạnh. Viêm họng đỏ cấp thường bắt đầu bằng sự nhiễm virus. Độc tố của virus, cấu trúc giải phẫu của amiđan và sức đề kháng của cơ thể đã gây nên sự bội nhiễm (là một nhiễm trùng thứ hai chồng lên trên một nhiễm trùng trước đó, đặc biệt là bởi một tác nhân vi sinh vật khác có nguồn gốc ngoại sinh hoặc nội sinh, có khả năng chống lại điều trị được sử dụng chống lại nhiễm trùng đầu tiên) các tạp khuẩn khác, thường là các vi khuẩn hội sinh có sẵn trong họng như liên cầu, phế cầu và đặc biệt nguy hiểm là loại liên cầu khuẩn tan huyết nhóm A.

Bệnh lây lan nếu tiếp xúc với nước bọt, nước mũi của người bệnh.

Bác sĩ chuyên khoa sẽ tiến hành khám lâm sàng để phân biệt viêm họng cấp với các trường hợp:

● Dị vật đường ăn: Đau nhói họng đột ngột trong khi ăn, soi họng thấy dị vật.

● Viêm niêm mạc miệng: Niêm mạc miệng đỏ, có thể thấy vết trợt, loét ở bên má, lưỡi.

Viêm họng cấp thường xảy ra đột ngột. Bệnh này được chẩn đoán dựa trên ba loại triệu chứng sau:

+ Triệu chứng toàn thân:

Sốt vừa 38 - 39°C hoặc sốt cao, ớn lạnh, nhức đầu, đau mình mẩy, mệt mỏi, kém ăn. Phản ứng hạch góc hàm di động, ấn đau.

+ Triệu chứng cơ năng:

− Đau họng nhất là khi nuốt, kể cả khi nuốt chất lỏng. Khi nuốt, ho, nói thì đau nhói lên tai.

− Có thể ho từng cơn, ho khan hoặc ho có đờm nhầy.

+ Triệu chứng thực thể:

− Toàn bộ niêm mạc họng đỏ, xuất tiết. Tổ chức bạch huyết ở thành sau họng đỏ mọng và có những mao mạch nổi rõ.

− Hai amiđan khẩu cái cũng sưng to đỏ, có khi có những chấm mủ trắng hoặc lớp bựa trắng (như bựa cháo trắng) phủ trên bề mặt amiđan.

− Trụ trước và trụ sau đỏ.

− Có hạch góc hàm sưng nhẹ và hơi đau.

Trong trường hợp mắc viêm họng cấp, xét nghiệm công thức máu giai đoạn đầu bạch cầu trong máu không tăng, nhưng nếu có bội nhiễm thì bạch cầu đa nhân trung tính tăng cao. Ngoài ra, các bác sĩ cũng chỉ định làm xét nghiệm vi sinh phết dịch họng nuôi cấy vi khuẩn để định danh được nguyên nhân gây bệnh.

Nếu là do virus, bệnh thường kéo dài 3 - 5 ngày thì tự khỏi, các triệu chứng giảm dần. Nếu là do vi khuẩn bội nhiễm. Đặc biệt là liên cầu, bệnh thường kéo dài ngày hơn và đòi hỏi một sự điều trị kháng sinh có hệ thống để tránh các biến chứng.

● Biến chứng tại chỗ: Viêm tấy hoặc áp xe quanh a-mi-đan, viêm tấy hoặc áp xe các khoảng bên họng, áp xe thành sau họng ở trẻ nhỏ 1 - 2 tuổi, viêm tấy hoại thư vùng cổ rất hiếm gặp nhưng tiên lượng rất nặng.

● Biến chứng lân cận: Viêm thanh khí phế quản, viêm phổi, viêm tai giữa cấp, viêm mũi viêm xoang cấp.

● Biến chứng xa: Đặc biệt nếu là do liên cầu tan huyết có thể gây viêm thận, viêm khớp, viêm tim, choáng nhiễm độc liên cầu hoặc cá biệt có thể nhiễm trùng huyết.

Để phòng tránh viêm họng cấp và các bệnh đường hô hấp khác cho cả trẻ em và người lớn, nên tránh tiếp xúc trực tiếp với người đang bị viêm đường hô hấp trên, cúm,... Nâng cao mức sống, tăng sức đề kháng của cơ thể, giữ gìn vệ sinh môi trường sống. Bỏ thuốc lá và rượu, giữ trẻ và người thân tránh hít phải khói thuốc. Vệ sinh răng miệng tốt. Tiêm chủng đầy đủ cho trẻ em.