Khái niệm cơ bản về mụn rộp sinh dục

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Bác sĩ chuyên khoa II Quách Nguyễn Thu Thủy - Bác sĩ Nhi - Trung tâm Nhi - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.

Mụn rộp sinh dục là một trong những bệnh lây truyền qua đường tình dục phổ biến nhất ở con người, do virus herpes simplex (herpes simplex virus - HSV) gây ra. Quan hệ tình dục là con đường lây truyền chủ yếu của virus. Sau khi đã lây nhiễm, virus sẽ trú ngụ lâu dài trong cơ thể và có thể tái phát nhiều lần.

Mụn rộp sinh dục có thể gây đau, ngứa hoặc các vết loét ở khu vực sinh dục. Tuy nhiên nhiều trường hợp nhiễm herpes hoàn toàn không có bất kỳ dấu hiệu hoặc biểu hiện nào. Nhưng dù có triệu chứng hay không thì một người khi đã nhiễm herpes sẽ dễ dàng lây nhiễm cho người khác.

Hiện nay chưa có phương pháp điều trị triệt để đối với bệnh mụn rộp sinh dục. Tuy nhiên, một số phương pháp nhất định có thể làm nhẹ triệu chứng và làm giảm nguy cơ lây nhiễm cho người khác. Bao cao su giúp phòng ngừa lây lan của mụn rộp sinh dục, dù không thể đảm bảo hoàn toàn.

Có hai chủng virus herpes simplex có thể gây nên mụn rộp sinh dục là HSV - 1 và HSV - 2:

• HSV - 1: Là chủng virus thường gây ra các vết loét lạnh hoặc phồng nước ở khu vực quanh miệng. HSV - 1 thường lây truyền qua con đường tiếp xúc trực tiếp da - da, mặc dù nó có thể lây vào khu vực sinh dục khi quan hệ bằng đường miệng.
• HSV - 2: Đây là chủng virus thường gây ra mụn rộp sinh dục. Virus lan truyền qua quan hệ tình dục không an toàn và qua tiếp xúc trực tiếp da - da. HSV - 2 rất phổ biến, đồng thời khả năng lây nhiễm rất mạnh, bất kể người mang HSV - 2 có hay không có tổn thương hở.

Sau khi một người bị nhiễm lần đầu, HSV ở lại trong cơ thể. Nó di chuyển đến các tế bào thần kinh gần cột sống và lưu trú ở đó cho đến khi hệ miễn dịch của cơ thể suy yếu sẽ bắt đầu hoạt động. Virus sau đó di chuyển dọc theo các dây thần kinh, trở lại nơi đầu tiên xâm nhập vào cơ thể và bùng phát các vết loét, mụn nước. Đây là tình trạng tái phát. Virus có thể được truyền cho người khác trong quá trình tái phát.

Virus chết rất nhanh ở môi trường bên ngoài cơ thể. Do đó người lành gần như không thể bị lây nhiễm thông qua tiếp xúc với các vật dụng trung gian như dùng chung phòng vệ sinh, khăn tắm hay các đồ vật khác mà trước đó được người nhiễm bệnh sử dụng.

Nguy cơ bị mắc mụn rộp sinh dục có thể tăng lên nếu:

• Là nữ giới: Nữ giới thường dễ mắc mụn rộp sinh dục hơn so với nam giới. Các virus lây truyền qua con đường quan hệ tình dục thường dễ lây từ nam sang nữ hơn từ nữ sang nam.
• Quan hệ tình dục với nhiều người: Quan hệ tình dục với nhiều người hiển nhiên sẽ làm tăng nguy cơ mắc mụn rộp sinh dục cũng như các bệnh lây truyền qua đường tình dục khác.

Các biến chứng liên quan tới nhiễm herpes sinh dục là:

• Mắc các bệnh lây truyền qua con đường tình dục khác: Bị các vết loét vùng sinh dục làm tăng nguy cơ lây truyền hoặc bị lây nhiễm các bệnh lây truyền qua con đường tình dục khác, bao gồm cả HIV.
• Lây nhiễm cho trẻ sơ sinh: Bà mẹ có thể lây nhiễm cho con trong quá trình sinh nở, dẫn đến tổn thương não bộ, mù lòa hoặc tử vong cho trẻ.
• Vấn đề với bàng quang: Trong một số trường hợp, các vết loét do mụn rộp sinh dục có thể gây viêm niệu đạo, ảnh hưởng tới quá trình đào thải nước tiểu và cần đặt dẫn lưu bàng quang qua niệu đạo.
• Viêm màng não: Hiếm gặp hơn, nhiễm herpes có thể dẫn tới viêm màng não và dịch não tủy.
• Viêm trực tràng: Herpes sinh dục có thể dẫn tới viêm niêm mạc trực tràng, đặc biệt là ở những người đàn ông có quan hệ tình dục đồng tính.

Phần lớn người nhiễm herpes sinh dục không biết mình nhiễm bởi không có dấu hiệu, triệu chứng biểu hiện ra ngoài, hoặc có biểu hiện nhưng cũng rất nhẹ và bị bỏ qua.

Trường hợp có biểu hiện triệu chứng thì thường sau từ 2 - 12 ngày phơi nhiễm với virus, và các triệu chứng có thể xuất hiện là

• Đau hoặc ngứa: Có thể xuất hiện cảm giác đau, khó chịu ở khu vực sinh dục.
• Những sẩn đỏ nhỏ hoặc mụn nước trắng: Những tổn thương này có thể xuất hiện sau vài ngày đến vài tuần kể từ khi phơi nhiễm virus
• Các vết loét: Hình thành sau khi các mụn nước vỡ ra, chảy dịch hoặc chảy máu. Những vết loét này có thể khiến việc đi tiểu đau.
• Đóng vảy: Vảy xuất hiện là dấu hiệu vết loét đã lành.

Trong lần bùng phát triệu chứng đầu tiên, cơ thể có thể biểu hiện các dấu hiệu tương tự như khi bị cúm cùng các hiện tượng như sưng hạch, đau đầu, đau cơ, sốt.

Các triệu chứng sẽ nhẹ dần đi theo thời gian và biến mất, nhưng cũng dễ tái phát lên tới vài lần trong năm. Tuy nhiên cùng với thời gian, số lần tái phát cũng giảm dần đi, và mỗi lần tái phát thì các biểu hiện cũng nhẹ hơn so với lần bùng phát đầu tiên. Hãy đi thăm khám bác sĩ càng sớm càng tốt nếu xuất hiện các biểu hiện nghi ngờ mắc bệnh.

Quan hệ tình dục an toàn là điều rất quan trọng. Bên cạnh những biện pháp phòng bệnh phổ biến như quan hệ chung thủy với một người không mắc bệnh, sử dụng bao cao su... là cách hữu hiệu nhất để ngăn ngừa.