Tác dụng của cây lá móng tay

1. Đặc điểm cây

Cây lá móng tay còn được gọi là cây móng tay nhuộm, cây lá móng hay tán mạt hoa, có tên khoa học Lawsonia inermis – thuộc họ Tử vi (Lythraceae). Loại cây này có những đặc điểm như sau:

• Thân cây nhỏ có chiều cao từ 3 – 4m, cây có gai ở đầu cành nhưng không nhọn, vỏ cây nhẵn;
• Lá cây mọc đối xứng và dài từ 2 – 3cm, phiến lá hình trứng; lá mọc đơn có hai đầu dẹp, cuống ngắn; phiến lá rộng khoảng 1 – 1.5cm;
• Hoa cây mọc dạng chùm, hình thùy và mọc ở đầu cành. Hoa mới nở có màu trắng và chuyển thành màu đỏ, vàng sậm khi về già; mùi hoa thơm hăng hắc;
• Quả cây thuộc dạng quả nang có hình cầu, kích thước khoảng bằng hạt tiêu có 4 cạnh dọc và bên trong có 4 ngăn. Vỏ quả dai và dày, bên trong chứa nhiều hạt;
• Cây được trồng từ hạt, ưa sống tại vùng khí ẩm, nóng và đất màu.

Lá cây là bộ phận được dùng trong nhiều bài thuốc chữa bệnh. Ngoài ra, rễ và hoa cây cũng được sử dụng nhưng ít phổ biến hơn. Dược liệu có thể được thu hái ở những cây từ 2 – 3 tuổi. Khi thu hái cần lưu ý cắt cả cành, đem phơi khô hoặc sấy khô rồi bảo quản ở điều trị thoáng mát, khô ráo. Mỗi năm có thể thu hoạch 2 lần, tuy nhiên cần cắt cách gốc cây khoảng 50cm để giúp cây phát triển tiếp. Ngoài ra, nếu thu hái đúng cách có thể thu hoạch dược liệu liên tục từ 10 – 30 năm.

Nghiên cứu từ các nhà khoa học cho thấy, cây lá móng tay chứa nhiều thành phần hóa học có lợi đối với sức khỏe và đời sống con người như sau:

• Hoa cây chứa khoảng 0.02% tinh dầu có mùi thơm, màu nâu sẫm nên được dùng trong sản xuất nước hoa, mỹ phẩm;
• Lá cây chứa hoạt chất Lawsone cấu trúc quinone, có tác dụng kháng sinh mạnh. Ngoài ra, trong lá cây còn chứa 6% tinh dầu, 7 – 8% tanin, 2 – 3% chất nhựa, 1.2% tinh dầu, 2% chất màu có tinh thể hình kim màu da cam. Tinh thể này dưới tác động của ánh sáng và không khí sẽ chuyển thành màu đỏ, vì vậy lá cây khi bào chế thành bột thường có màu xanh nhạt ở giữa và màu đỏ xung quanh.

2. Tác dụng dược lý của cây lá móng tay

Tác dụng theo dược lý hiện đại: Tác dụng của cây lá móng tay đối với sức khỏe con người đã được thực hiện qua nhiều nghiên cứu khoa học. Theo đó, nghiên cứu về dược lý thực nghiệm và lâm sàng từ dịch chiết thô của cây móng tay (dung môi ethanol) trên chuột thí nghiệm cho kết quả, các hoạt chất từ cây móng tay có hoạt động hạ sốt, giảm đau và chống viêm đáng kể. Dịch chiết hữu cơ từ hoa, quả và lá cây móng tay có hoạt tính kháng khuẩn đối với trực khuẩn coli, shiga, sonnei, typhi, coli bethesda...

Tác dụng theo Y Học Cổ Truyền: Công dụng kháng khuẩn, cầm máu, thu liễm nên được chủ trị trong chữa nấm da, vết thương chảy máu, lở ngứa...

3. Cây lá móng tay trong các bài thuốc chữa bệnh

Cây lá móng tay có nhiều công dụng đối với sức khỏe con người, vì vậy dược liệu này được sử dụng trong nhiều bài thuốc điều bệnh như sau:

3.1. Bài thuốc trị mất kinh hay bế kinh

Chế biến bài thuốc như sau: Dùng 50g lá móng tay, 30g nghệ đen và 40g ích mẫu. Hỗn hợp dược liệu được rửa sạch, đem sắc với 500ml nước đến khi còn khoảng 200ml thì dừng. Dùng nước thuốc sắc được uống 3 lần trong ngày. Để đạt hiệu quả cao, người bệnh nên sử dụng bài thuốc trước kỳ kinh nguyệt khoảng 15 ngày.

3.2. Bài thuốc trị hắc lào, ghẻ lở

Chế biến bài thuốc như sau: Dùng 100g lá sả, 100g lá ổi và 200g lá móng tay. Hỗn hợp dược liệu được rửa sạch, đem sắc với 3 lít nước. Nước sắc được hòa loãng thêm bằng nước lạnh, dùng tắm mỗi ngày sẽ giúp trị hắc lào, ghẻ lở. Người bệnh nên thực hiện bài thuốc liên tục trong 14 ngày để đạt hiệu quả cao.

Bên cạnh đó, dùng lá móng tay tươi đã được rửa sạch, để ráo nước và giã với 1⁄2 thìa muối tinh, thêm 3 thìa giấm nuôi rồi đem chắt lấy nước uống, bã dùng đắp lên vị trí da bị tổn thương. Thực hiện bài thuốc 2 lần mỗi ngày, liên tục trong 10 ngày.

3.3. Bài thuốc trị sưng đau tỳ vị, đau vùng hông và hạ sườn

Dùng 20g lá cây móng tay tươi, 15g cỏ nhọ nồi và 20g rau má tươi. Lá móng tay được cắt khúc dài 3cm.

Tất cả dược liệu được rửa sạch, để ráo nước, đem sao khử thổ sau đó sắc với 1 lít nước đến khi cong 300ml nước thuốc thì dừng. Nước thuốc được chia uống 3 lần mỗi ngày, sử dụng bài thuốc liên tục trong 4 tuần.

3.4. Bài thuốc chữa chấn thương do té ngã, đau nhức cột sống

Dùng 10g cam thảo, 50g cốt toái bổ (dược liệu đã được cạo sạch lông, cắt lát mỏng và phơi trong 3 nắng), 50g cây lá móng tay (dùng toàn cây), 15g ngũ gia bì và 15g cẩu tích. Hỗn hợp được liệu được rửa sạch và sắc với 1 lít nước đến khi còn lại khoảng 300ml thì dừng. Nước thuốc được chia thành 4 lần uống trong ngày (sáng, trưa, chiều, tối), sử dụng bài thuốc liên tục trong 30 ngày.

3.5. Bài thuốc hỗ trợ điều trị hói đầu, giúp kích thích mọc tóc

Dùng lá cây móng tay tươi đem rửa sạch, phơi trong bóng mát đến khi khô rồi tán thành bột mịn. Mỗi lần dùng 60g bột thuốc đem hòa tan với 250g dầu mù tạt, đun nóng rồi lọc qua vải thưa, bảo quản trong lọ kín. Dùng một ít thuốc thoa lên vùng da đầu bị hói hàng ngày, duy trì sử dụng bài thuốc đến khi đạt được kết quả mong muốn.

4. Lưu ý khi sử dụng cây lá móng tay

• Tránh nhầm lẫn cây lá móng tay với bông móng tay (Impatiens balsamina L) – thuộc họ Bóng nước.
• Không sử dụng dược liệu trong điều trị bệnh cho trẻ em, phụ nữ có thai, người cao tuổi, người có chứng ứ huyết.

Mặc dù cây lá móng tay có nhiều công dụng đối với sức khỏe, tuy nhiên cũng như các vị thuốc khác dược liệu này có thể gây ra những tác dụng phụ nhất định. Vì vậy, để đảm bảo độ an toàn và hiệu quả trong điều trị, người bệnh cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.