Biến chứng viêm ruột thừa là một tình trạng nguy hiểm có thể xảy ra nếu bệnh không được điều trị kịp thời. Khi viêm ruột thừa tiến triển, áp lực bên trong ruột thừa tăng cao, dẫn đến nguy cơ thủng. Ngoài viêm phúc mạc, các biến chứng khác cũng có thể xảy ra như áp xe ruột thừa hoặc đám quánh ruột thừa gây nguy hiểm đến tính mạng người bệnh.
Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.
1. Ruột thừa là gì?
Ruột thừa là một bộ phận nhỏ trong cơ thể, dài khoảng 3 - 13 cm, nằm ở đoạn đầu của manh tràng nối với ruột già. Vị trí của ruột thừa cách góc hồi manh tràng (nơi manh tràng gặp hồi tràng của ruột non) khoảng 2 - 3 cm.
Gốc ruột thừa nằm tại điểm giao nhau của ba dải cơ dọc trên ruột già, gần vị trí 1/3 ngoài và 2/3 trong đường nối giữa gai chậu trước trên và rốn.
Các nghiên cứu đã chứng minh ruột thừa có một vai trò nhất định, thậm chí rất quan trọng trong hệ tiêu hóa. Trong ống tiêu hóa, có nhóm vi khuẩn có lợi tham gia cộng sinh và có ảnh hưởng lớn đến quá trình lên men thức ăn, tổng hợp vitamin... Qua quan sát, số lượng vi khuẩn này giảm dần từ ruột thừa trở đi.
Ruột thừa hoạt động như một kho dự trữ vi khuẩn có lợi, giúp tái tạo hệ vi sinh đường ruột khi bị mất cân bằng, chẳng hạn trong các trường hợp tiêu chảy nặng hoặc sử dụng kháng sinh lâu ngày.
Ngoài ra, bên trong thành ruột thừa còn chứa mô bạch huyết – một phần của hệ miễn dịch – có nhiệm vụ sản sinh kháng thể, hỗ trợ bảo vệ cơ thể khỏi vi khuẩn có hại và các tác nhân gây bệnh.
2. Viêm ruột thừa là gì?
Viêm ruột thừa xảy ra khi lỗ thông giữa ruột thừa và manh tràng bị tắc nghẽn. Nguyên nhân thường do chất nhầy hoặc phân tích tụ lại, lâu dần trở nên cứng và rắn, hình thành "sỏi phân" – những mảnh phân nhỏ, cứng, bị canxi hóa gây tắc nghẽn. Ngoài ra, mô bạch huyết sưng hoặc giun đường ruột (như giun kim, giun đũa) cũng có thể gây tắc và viêm ruột thừa.
Khi ruột thừa bị tắc, vi khuẩn bên trong sẽ xâm nhập vào thành ruột thừa, kích hoạt phản ứng viêm của cơ thể. Nếu không điều trị kịp thời, viêm có thể lan ra toàn thành ruột thừa và gây thủng. Khi ruột thừa bị vỡ, vi khuẩn lan khắp ổ bụng, dẫn đến viêm phúc mạc – một biến chứng viêm ruột thừa nguy hiểm có thể đe dọa tính mạng.
Tuy nhiên, trong một số trường hợp, ổ viêm được các cơ quan xung quanh như ruột, mạc nối hoặc phúc mạc bao bọc lại, tạo thành áp xe hoặc đám quánh quanh ruột thừa. Điều này giúp hạn chế viêm lan rộng nhưng người bệnh vẫn cần xử lý đám quánh để tránh các biến chứng nghiêm trọng.
Một số bệnh nhân được điều trị bằng kháng sinh khi chẩn đoán chưa rõ ràng hoặc không thể đến bệnh viện kịp thời. Thường chỉ đến khi đi khám, người bệnh mới phát hiện mình bị viêm ruột thừa và cần xử lý ổ viêm kịp thời.
3. Những biến chứng viêm ruột thừa nguy hiểm
3.1 Viêm phúc mạc toàn bộ
Biến chứng viêm ruột thừa phổ biến nhất là viêm phúc mạc toàn thể do ruột thừa bị viêm và vỡ, khiến mủ tràn vào ổ bụng.
Người bệnh sẽ có dấu hiệu nhiễm trùng, nhiễm độc như sốt cao, run rẩy, mạch đập nhanh, huyết áp giảm, táo bón, chướng bụng do tắc ruột và đau bụng khi chạm vào bất kỳ vị trí nào. Đây là biến chứng viêm ruột thừa nghiêm trọng nhất, nếu không được phát hiện và cấp cứu kịp thời, nguy cơ tử vong do nhiễm trùng cũng như nhiễm độc là rất cao.
Trước 36 giờ kể từ khi các triệu chứng ban đầu như đau bụng hố chậu phải, sốt nhẹ, buồn nôn, nôn... xuất hiện, nguy cơ thủng ruột thừa là thấp nhất - khoảng 15%. Vì vậy, khi có chẩn đoán viêm ruột thừa, phẫu thuật là cần thiết để tránh trì hoãn không đáng có.
3.2 Áp xe ruột thừa
Trong trường hợp ruột thừa viêm và bị vỡ nhưng chưa lan ra toàn bộ ổ bụng, mạc nối và các quai ruột tạo ra một hàng rào bảo vệ, giúp giữ viêm khu trú trong khu vực đó, tạo thành biến chứng viêm ruột thừa là khối áp xe.
Người bệnh sẽ tiếp tục cảm thấy đau ở hố chậu phải và có thể sốt cao. Khi khám, bác sĩ sẽ thấy một khối u không di động, mặt nhẵn, ấn vào gây đau. Xét nghiệm cho thấy bạch cầu gia tăng đáng kể. Nếu không được xử lý đúng cách, áp xe có thể vỡ vào ổ bụng, gây viêm phúc mạc, tuy nhiên nếu áp xe vỡ ra ngoài, tình trạng sẽ ít nguy hiểm hơn.
3.3 Đám quánh ruột thừa
Trong trường hợp sức đề kháng tốt và quai ruột cùng mạc treo kết dính chặt, ruột thừa có thể hình thành đám quánh. Triệu chứng lâm sàng như sốt và đau có xu hướng giảm và tại hố chậu phải xuất hiện một khối chắc, không di động, khi ấn chỉ gây đau nhẹ. Xét nghiệm máu lúc này có thể cho thấy bạch cầu không tăng cao hoặc ở mức bình thường. Đám quánh có khả năng tự tiêu hoặc chuyển biến thành áp xe ruột thừa.
4. Biến chứng sau mổ viêm ruột thừa
Mặc dù phẫu thuật nội soi là một kỹ thuật hiện đại với nhiều ưu điểm, nguy cơ biến chứng viêm ruột thừa vẫn tồn tại. Các biến chứng sau mổ nội soi viêm ruột thừa bao gồm nhiễm trùng, các biến chứng trong ổ bụng và chảy máu kéo dài.
- Nhiễm trùng là một biến chứng sau mổ viêm ruột thừa thường gặp. Các dấu hiệu điển hình bao gồm sốt, đỏ, sưng và đau tại vết mổ, có thể kèm theo mủ hoặc dịch hôi. Nếu không được điều trị kịp thời, nhiễm trùng có thể lan rộng, gây ra các biến chứng nghiêm trọng và đe dọa tính mạng.
- Các biến chứng trong ổ bụng như tắc ruột, áp xe thường bắt nguồn từ vị trí mổ. Bệnh nhân có thể gặp các triệu chứng như đau bụng dữ dội, chướng bụng, buồn nôn, nôn, sốt cao và phân bất thường. Tắc ruột và áp xe nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời có thể dẫn đến viêm phúc mạc, nhiễm trùng huyết và tử vong.
- Chảy máu chủ yếu xảy ra tại vị trí cắt ruột thừa. Các dấu hiệu điển hình bao gồm đau bụng, buồn nôn, nôn, phân đen và các dấu hiệu thiếu máu. Chảy máu kéo dài có thể gây mất máu cấp tính, sốc và đe dọa tính mạng.
Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec được biết đến là cơ sở y tế hàng đầu, không chỉ đảm bảo chất lượng chuyên môn nhờ đội ngũ bác sĩ và y tá giỏi, cùng hệ thống thiết bị công nghệ tiên tiến, mà còn nổi bật với dịch vụ chăm sóc sức khỏe toàn diện, chuyên nghiệp. Môi trường tại đây được thiết kế văn minh, lịch sự, an toàn và đảm bảo vệ sinh tuyệt đối.
Khách hàng có thể đến trực tiếp các cơ sở thuộc hệ thống Y tế Vinmec trên cả nước để được khám hoặc gọi hotline tại đây để nhận hỗ trợ.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
