Các con đường lây nhiễm của vi khuẩn HP dạ dày chủ yếu thông qua tiếp xúc với dịch tiết từ người nhiễm bệnh, bao gồm nước bọt, dịch nôn hoặc phân. Ngoài ra, điều kiện vệ sinh kém và thói quen ăn uống không hợp lý cũng làm tăng nguy cơ lây nhiễm. Hiểu rõ các con đường lây nhiễm sẽ giúp chúng ta chủ động phòng ngừa, bảo vệ sức khỏe hệ tiêu hóa.
Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ nội tiêu hóa, Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.
1. Vi khuẩn HP dạ dày là gì?
Vi khuẩn Helicobacter pylori (HP) là một loại vi khuẩn có khả năng tồn tại và phát triển trong môi trường axit của dạ dày. Sau khi xâm nhập vào cơ thể, vi khuẩn này bám vào niêm mạc dạ dày, sinh sôi và có thể gây ra nhiều bệnh lý liên quan đến hệ tiêu hóa. HP có thể lây nhiễm qua nhiều con đường khác nhau, chủ yếu thông qua tiếp xúc với dịch tiết từ người nhiễm bệnh hoặc qua thực phẩm, nước uống bị nhiễm khuẩn.
2. Tác động của vi khuẩn HP đến sức khỏe con người
Một câu hỏi thường được đặt ra là: “Làm thế nào vi khuẩn HP có thể tồn tại trong môi trường axit khắc nghiệt của dạ dày?” Câu trả lời nằm ở khả năng đặc biệt của vi khuẩn này: loại vi khuẩn này có thể tiết ra enzyme Urease, giúp trung hòa axit dạ dày. Tuy nhiên, quá trình này kích thích cơ thể tiết ra các chất kháng viêm, làm tổn thương niêm mạc dạ dày và dẫn đến nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.
Cơ chế gây bệnh của vi khuẩn HP dạ dày:
- Làm suy giảm lớp bảo vệ niêm mạc dạ dày: Vi khuẩn HP tiết ra men phân hủy lớp chất nhầy bảo vệ dạ dày, khiến niêm mạc mất đi lớp rào chắn tự nhiên, tạo điều kiện cho axit dạ dày tấn công trực tiếp vào niêm mạc và gây tổn thương.
- Gây tổn thương tế bào dạ dày: HP còn sản sinh độc tố, làm thoái hóa và hoại tử tế bào dạ dày. Khi niêm mạc bị tổn thương nghiêm trọng, axit dịch vị dễ dàng thẩm thấu sâu vào lớp niêm mạc, gây viêm loét và có nguy cơ tiến triển thành ung thư dạ dày.
Vi khuẩn HP dạ dày không chỉ gây bệnh mà còn làm suy giảm chức năng tiêu hóa, ảnh hưởng lớn đến sức khỏe tổng thể nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Vậy, vi khuẩn HP dạ dày có lây không? Các con đường lây nhiễm của vi khuẩn HP là những đường nào?
3. Các con đường lây nhiễm của vi khuẩn HP dạ dày
Vi khuẩn Helicobacter pylori (HP) có khả năng lây nhiễm từ người sang người và hiện nay, khoảng 50% dân số thế giới được ước tính đã nhiễm loại vi khuẩn này. Việc hiểu rõ các con đường lây nhiễm giúp nâng cao ý thức phòng tránh, giảm nguy cơ mắc bệnh.
3.1. Lây nhiễm qua đường miệng – miệng
Đây là con đường lây truyền chủ yếu của vi khuẩn HP. Do HP tồn tại trong nước bọt, mảng bám răng và dịch vị dạ dày, vi khuẩn có thể dễ dàng lây lan khi:
- Sử dụng chung bát đũa, muỗng, ly uống nước hoặc bàn chải đánh răng.
- Hôn trực tiếp.
- Mẹ mớm cơm cho con hoặc dùng chung thức ăn với người nhiễm khuẩn HP.
Theo các chuyên gia y khoa, nếu trong gia đình có người nhiễm vi khuẩn HP, những thành viên còn lại có nguy cơ cao bị lây nhiễm nếu không thực hiện biện pháp phòng ngừa.
3.2. Lây nhiễm qua đường phân – miệng
Vi khuẩn HP dạ dày có thể được đào thải ra môi trường qua phân của người nhiễm bệnh. Nếu không đảm bảo vệ sinh tay sau khi đi vệ sinh hoặc trước khi ăn, vi khuẩn HP có thể xâm nhập vào cơ thể qua thực phẩm hoặc tay bẩn. Vì vậy, rửa tay bằng xà phòng trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh là biện pháp quan trọng giúp hạn chế nguy cơ nhiễm khuẩn.
3.3. Lây nhiễm qua đường dạ dày – miệng
Vi khuẩn HP dạ dày sinh sống chủ yếu trong dạ dày, nên khi người bệnh bị trào ngược dạ dày hoặc ợ chua, vi khuẩn có thể theo dịch vị đi lên khoang miệng. Nếu dịch này tiếp xúc với người khác qua hôn, ăn uống chung hoặc vệ sinh răng miệng không đúng cách, nguy cơ lây nhiễm sẽ tăng cao.
3.4. Lây nhiễm qua đường dạ dày – dạ dày (nội soi dạ dày không vô khuẩn đúng cách)
Vi khuẩn HP dạ dày cũng có thể lây truyền thông qua dụng cụ y tế trong quá trình nội soi dạ dày. Nếu các thiết bị như đầu dò không được khử khuẩn đúng tiêu chuẩn, vi khuẩn HP có thể bám lại và lây sang người thực hiện nội soi sau đó.
Để phòng ngừa nguy cơ lây nhiễm, người bệnh cần hiểu rõ các con đường lây nhiễm của vi khuẩn HP và lựa chọn cơ sở y tế uy tín, đảm bảo các quy trình khử khuẩn đạt chuẩn khi thực hiện nội soi và các thủ thuật liên quan.
4. Triệu chứng của người nhiễm vi khuẩn HP
Người nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori (HP) thường không có triệu chứng rõ ràng trong giai đoạn đầu. Thực tế, đa số trường hợp chỉ được phát hiện khi người bệnh có các vấn đề về dạ dày và thực hiện nội soi kiểm tra. Nếu xuất hiện các dấu hiệu nghi ngờ liên quan đến bệnh lý dạ dày – tá tràng, người bệnh nên chủ động thăm khám để xét nghiệm và xác định sự hiện diện của vi khuẩn HP, vì đây là nguyên nhân chính gây ra nhiều bệnh lý dạ dày nghiêm trọng.
Không phải tất cả những người nhiễm vi khuẩn HP đều mắc bệnh dạ dày. Nguy cơ phát triển bệnh còn phụ thuộc vào cơ địa và sức đề kháng của từng người. Một số nghiên cứu cho thấy, khoảng 50% dân số thế giới bị nhiễm vi khuẩn HP, nhưng chỉ khoảng 10% trong số đó phát triển thành bệnh lý dạ dày – tá tràng và tỷ lệ tiến triển thành ung thư dạ dày chỉ chiếm khoảng 1-3%.
4.1. Các triệu chứng điển hình của viêm dạ dày HP
Khi vi khuẩn HP phát triển mạnh và gây viêm niêm mạc dạ dày, người bệnh có thể gặp các triệu chứng nhiễm vi khuẩn HP trong dạ dày sau:
- Buồn nôn vào buổi sáng.
- Đau vùng thượng vị (đặc biệt sau khi ăn).
- Chán ăn, đầy hơi, khó tiêu.
- Ợ nóng, ợ chua, trào ngược dạ dày.
4.2. Vi khuẩn HP dạ dày có nguy hiểm không: Những biến chứng nếu không điều trị kịp thời
Nếu không được phát hiện và điều trị đúng cách, vi khuẩn HP dạ dày có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm như:
- Viêm loét dạ dày – tá tràng.
- Xuất huyết tiêu hóa.
- Thủng dạ dày.
- Tăng nguy cơ ung thư dạ dày.
Do đó, khi xuất hiện các triệu chứng nghi ngờ, người bệnh cần chủ động đi khám sớm để xác định tình trạng nhiễm khuẩn HP và có hướng điều trị phù hợp, tránh các biến chứng nghiêm trọng về sau.
5. Nhiễm vi khuẩn HP dạ dày có thể chữa khỏi không?
Vi khuẩn Helicobacter pylori (HP) hoàn toàn có thể được điều trị dứt điểm nếu phát hiện sớm và áp dụng đúng phương pháp điều trị. Hiện nay, phương pháp chủ yếu trong điều trị HP là sử dụng phác đồ kháng sinh giúp tiêu diệt vi khuẩn, kiểm soát tổn thương niêm mạc dạ dày và ngăn ngừa biến chứng.
5.1. Phương pháp điều trị nhiễm khuẩn HP
Hiện nay, phác đồ điều trị chính cho loét dạ dày tá tràng có nhiễm Helicobacter pylori (H. pylori) thường dựa trên việc sử dụng kháng sinh. Mục tiêu của liệu pháp kháng sinh là kiểm soát sự phát triển của vi khuẩn H. pylori, loại trừ hoàn toàn vi khuẩn này khỏi dạ dày và tạo điều kiện cho các tổn thương loét niêm mạc dạ dày được phục hồi.
Thông thường, bệnh nhân sẽ được chỉ định phác đồ điều trị đa kháng sinh, nghĩa là sử dụng ít nhất hai loại kháng sinh phối hợp trong quá trình điều trị. Tuy nhiên, người bệnh cần được thông báo về khả năng gặp phải các tác dụng không mong muốn trong quá trình sử dụng thuốc kháng sinh.
5.2. Vai trò của chế độ ăn uống và sinh hoạt trong điều trị HP
Bên cạnh việc dùng thuốc, bệnh nhân cần tuân thủ chế độ ăn uống và sinh hoạt lành mạnh để hỗ trợ quá trình điều trị:
- Hạn chế thực phẩm cay nóng, dầu mỡ, đồ uống có cồn, cà phê để tránh kích thích niêm mạc dạ dày.
- Ăn uống hợp vệ sinh, tránh dùng chung bát đũa, bàn chải đánh răng để hạn chế nguy cơ tái nhiễm.
- Giữ tinh thần thoải mái, hạn chế stress, vì căng thẳng kéo dài có thể làm tình trạng bệnh trở nên nặng hơn.
5.3. Theo dõi và kiểm tra sau điều trị
Sau khi hoàn tất liệu trình điều trị, bệnh nhân cần tái khám định kỳ để đánh giá hiệu quả tiêu diệt HP và kiểm soát nguy cơ tái nhiễm. Vi khuẩn HP không thể tự biến mất, do đó, việc điều trị cần tuân thủ phác đồ của bác sĩ và kiên trì trong suốt quá trình điều trị.
5.4. Phòng ngừa nhiễm vi khuẩn HP
Cách tốt nhất để bảo vệ sức khỏe dạ dày là người bệnh cần tìm hiểu kĩ các con đường lây nhiễm của vi khuẩn HP và chủ động đi khám sức khỏe định kỳ. Nếu có các triệu chứng bất thường như đau dạ dày kéo dài, khó tiêu, buồn nôn, ợ chua, nên chủ động xét nghiệm HP để phát hiện sớm và điều trị kịp thời, tránh các biến chứng nguy hiểm.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
