Viêm dạ dày ăn mòn xảy ra khi hàng rào bảo vệ niêm mạc dạ dày bị suy yếu, tạo điều kiện cho các yếu tố tấn công bên trong dạ dày gây tổn thương niêm mạc. Tổn thương niêm mạc dạ dày có thể ở nhiều mức độ khác nhau, từ viêm xung huyết nhẹ cho đến viêm dạ dày ăn mòn nghiêm trọng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của các bác sĩ thuộc khoa Tiêu hoá - Gan Mật - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec.
1.Viêm dạ dày ăn mòn là gì?
Viêm dạ dày ăn mòn là tình trạng niêm mạc dạ dày bị tổn thương, hình thành các vết xước do các yếu tố tấn công gây ra. Đây còn được gọi là viêm trợt niêm mạc dạ dày.
Viêm dạ dày xuất hiện khi có sự mất cân bằng giữa các yếu tố tấn công và bảo vệ trong dạ dày. Các yếu tố tấn công chính là dịch vị, còn yếu tố bảo vệ là lớp chất nhầy. Khi có nguyên nhân làm tăng sản xuất dịch vị, giảm tiết chất nhầy hoặc cả hai yếu tố này, axit dạ dày sẽ tấn công lớp niêm mạc. Ban đầu, tình trạng này có thể chỉ gây viêm xung huyết niêm mạc nhưng nếu kéo dài, có thể phát triển thành các vết xước hoặc loét dạ dày.
Viêm dạ dày ăn mòn thường không có triệu chứng rõ rệt trong giai đoạn đầu. Tuy nhiên, khi bệnh tiến triển, các triệu chứng viêm dạ dày như khó tiêu, buồn nôn, nôn, ợ hơi, ợ chua và đau bụng vùng thượng vị có thể xuất hiện. Nếu bệnh chuyển nặng, có thể xuất hiện các dấu hiệu của xuất huyết tiêu hóa, từ nhẹ đến nặng, với các biểu hiện như nôn ra máu hoặc phân đen.
Để chẩn đoán viêm dạ dày, phương pháp tiêu chuẩn vàng là nội soi dạ dày. Qua nội soi, bác sĩ có thể đánh giá vị trí, mức độ và hình dạng của tổn thương. Trong trường hợp có xuất huyết tiêu hóa, nội soi có thể kết hợp với các biện pháp điều trị để cầm máu.
2.Nguyên nhân viêm dạ dày ăn mòn
Viêm dạ dày ăn mòn, hay còn gọi là viêm trợt niêm mạc dạ dày, có thể do một số nguyên nhân sau:
2.1 Sử dụng thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs)
Thuốc kháng viêm không chứa steroid có thể gây viêm dạ dày như một tác dụng phụ. Viêm dạ dày do thuốc này thường có nhiều ổ tổn thương và có thể dẫn đến xuất huyết. Theo thống kê, khoảng một nửa số bệnh nhân sử dụng thuốc chống viêm không steroid trong thời gian dài có tổn thương viêm dạ dày khi nội soi, tuy nhiên, chỉ dưới một phần tư số bệnh nhân này phát triển triệu chứng khó tiêu.
2.2 Vi khuẩn Helicobacter pylori (HP)
Hiện nay, vi khuẩn HP được xác định là nguyên nhân chủ yếu gây ra viêm loét dạ dày và là một yếu tố quan trọng trong sự phát triển của viêm dạ dày ăn mòn.
2.3 Uống nhiều rượu
Việc tiêu thụ rượu bia quá mức có thể dẫn đến viêm dạ dày, chiếm khoảng 20% trong các đợt xuất huyết đường tiêu hóa ở những người nghiện rượu.
2.4 Căng thẳng kéo dài
Căng thẳng kéo dài có thể gây tổn thương nghiêm trọng niêm mạc dạ dày, chủ yếu thông qua yếu tố thần kinh. Những bệnh nhân này thường có xuất huyết dưới biểu mô và tình trạng này có thể phát triển trong vòng 18 giờ đối với các trường hợp nghiêm trọng. Các yếu tố nguy cơ cao bao gồm suy hô hấp, rối loạn đông máu, chấn thương, bỏng, huyết áp thấp, tổn thương hệ thần kinh trung ương, suy gan và suy thận. Những bệnh nhân có nhiều yếu tố nguy cơ cao sẽ có nguy cơ xuất huyết và tử vong cao hơn.
2.5 Một số nguyên nhân khác
Các yếu tố như nhiễm phóng xạ, tổn thương mạch máu, chấn thương trực tiếp (ví dụ như khi đặt sonde dạ dày) cũng có thể dẫn đến viêm dạ dày ăn mòn.
3.Biến chứng của bệnh
Nếu tình trạng niêm mạc dạ dày bị tổn thương và ăn mòn do dịch vị không được phát hiện và điều trị kịp thời, các tổn thương có thể tiến triển nặng hơn và gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng.
Khi vết xước nhỏ trên niêm mạc dạ dày không được kiểm soát, các yếu tố tấn công vẫn tiếp tục tác động lên vết xước, khiến tổn thương ngày càng sâu và lan rộng. Điều này có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm như:
- Viêm loét dạ dày: Dịch vị tấn công lớp niêm mạc dạ dày, làm tổn thương đến lớp cơ của dạ dày, tạo ra các vết loét với triệu chứng rõ rệt và nghiêm trọng hơn.
- Thủng dạ dày: Khi vết loét trở nên sâu và rộng, có thể gây tổn thương đến lớp thanh mạc dạ dày, dẫn đến thủng dạ dày. Dịch vị có thể xâm nhập vào ổ bụng, gây tổn thương các cơ quan trong ổ bụng và viêm phúc mạc. Đây là tình trạng cấp cứu ngoại khoa cần phải điều trị kịp thời.
- Xuất huyết tiêu hóa: Khi mức độ tổn thương nghiêm trọng, có thể dẫn đến xuất huyết tiêu hóa nặng, đe dọa tính mạng người bệnh.
Do đó, việc phát hiện và điều trị kịp thời viêm dạ dày là vô cùng quan trọng để ngăn ngừa những hậu quả, biến chứng nghiêm trọng này.
4. Phương pháp chẩn đoán bệnh viêm dạ dày ăn mòn
Chẩn đoán viêm dạ dày bắt đầu bằng việc xác định nguyên nhân gây bệnh thông qua việc thu thập thông tin từ người bệnh. Bác sĩ sẽ hỏi về các triệu chứng, thói quen ăn uống gần đây và trong quá khứ để hiểu rõ tình trạng của người bệnh. Nội soi dạ dày là phương pháp chẩn đoán chính xác nhất, giúp phân biệt viêm dạ dày với các bệnh lý dạ dày khác, đặc biệt là ung thư dạ dày.
Trong nội soi thực quản - dạ dày - tá tràng, bác sĩ sử dụng ống nội soi có camera để quan sát tình trạng viêm, sưng niêm mạc dạ dày. Bác sĩ sẽ lấy mẫu mô để xét nghiệm vi khuẩn HP khi cần. Nếu nghi ngờ tổn thương tiền ung thư, sinh thiết sẽ được thực hiện để loại trừ các bệnh lý nghiêm trọng.
Trong những trường hợp nghi ngờ có tổn thương tiền ung thư, bác sĩ có thể yêu cầu thực hiện sinh thiết dạ dày để loại trừ các bệnh lý nghiêm trọng khác. Sinh thiết thường được thực hiện trong quá trình nội soi, khi bác sĩ sẽ lấy mẫu mô niêm mạc dạ dày và gửi đi xét nghiệm.
5. Cách phòng ngừa bệnh
Để phòng ngừa viêm dạ dày ăn mòn, có thể áp dụng một số biện pháp sau:
- Ăn uống đảm bảo vệ sinh: Cần rửa tay sạch trước khi ăn và ăn uống các thực phẩm đã được chế biến kỹ (ăn chín, uống sôi) để hạn chế vi khuẩn xâm nhập, góp phần phòng ngừa viêm dạ dày.
- Ăn uống điều độ: Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng việc ăn uống điều độ, đúng giờ sẽ giúp hình thành phản xạ tự nhiên, hỗ trợ bài tiết dịch tiêu hóa đúng mức và cải thiện hoạt động tiêu hóa. Nên ăn đủ 3 bữa mỗi ngày và ăn đúng giờ. Cần tránh để dạ dày quá đói hoặc quá no vì điều này có thể kích thích tiết axit dạ dày nhiều, ảnh hưởng đến tiêu hóa.
- Không vừa ăn vừa uống nước: Nên uống một cốc nước trước bữa ăn khoảng 30 phút và chỉ uống một vài ngụm nước sau khi ăn. Hạn chế uống nước trong khi ăn vì sẽ làm loãng dịch vị, ảnh hưởng đến quá trình tiêu hóa. Ăn chậm, nhai kỹ sẽ giúp dạ dày tiếp xúc với enzyme trong nước bọt, làm giảm gánh nặng cho dạ dày.
- Hạn chế đồ ăn khó tiêu: Cần tránh ăn các món chiên rán, thực phẩm nhiều muối và các loại đồ ăn sống lạnh, vì những loại thực phẩm này có thể làm tăng gánh nặng cho hệ tiêu hóa.
- Tránh căng thẳng và sắp xếp thời gian nghỉ ngơi hợp lý: Căng thẳng kéo dài có thể ảnh hưởng xấu đến dạ dày. Nên sắp xếp thời gian làm việc và nghỉ ngơi hợp lý, tránh thức khuya và ăn thêm vào ban đêm.
Bệnh viêm dạ dày ăn mòn có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách. Vì vậy, khi có các triệu chứng liên quan đến dạ dày, người bệnh không nên chủ quan mà cần chủ động đi khám bác sĩ. Điều quan trọng là thay đổi chế độ ăn uống và sinh hoạt hợp lý để hỗ trợ quá trình điều trị và phòng ngừa bệnh tái phát.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
