Làm sao biết được cơ thể có bị dị ứng với Penicillin không? Dị ứng với Penicillin là hệ miễn dịch của cơ thể phản ứng khi tiếp xúc với thuốc này. Việc xác định chính xác tình trạng dị ứng đóng vai trò quan trọng trong phòng tránh các rủi ro sức khỏe nghiêm trọng. Bài viết này sẽ giới thiệu các phương pháp giúp xác nhận tình trạng dị ứng với Penicillin.
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của các bác sĩ chuyên ngành Dị ứng - Miễn dịch lâm sàng, tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.
1. Dị ứng Penicillin và việc điều trị nhiễm trùng
Những bệnh nhân có tiền sử dị ứng Penicillin thường không được sử dụng Penicillin (hoặc các kháng sinh nhóm Cephalosporin) khi mắc các bệnh nhiễm trùng. Thay vào đó, các bác sĩ sẽ chỉ định cho họ những loại kháng sinh khác, tuy nhiên hiệu quả điều trị có thể không cao bằng và/hoặc có nguy cơ độc tính cao hơn.
1.1. Phương án thay thế penicillin có thể ít hiệu quả hoặc độc hại hơn
Một nghiên cứu gần đây được thực hiện tại hơn 100 bệnh viện ở Mỹ, với gần 11.000 bệnh nhân, cho thấy rằng nếu có ghi nhận dị ứng Penicillin trong hồ sơ bệnh án, bệnh nhân có thể được chỉ định dùng Clindamycin cao gấp 5 lần so với những bệnh nhân không có tiền sử dị ứng với penicillin.
Clindamycin là một loại kháng sinh có mối liên quan với nhiễm trùng đường tiêu hóa do vi khuẩn Clostridioides difficile (C. diff), có thể đe dọa tính mạng. Một nghiên cứu sử dụng dữ liệu toàn diện từ Vương quốc Anh gần đây đã xác nhận rằng những người có ghi nhận dị ứng Penicillin có nguy cơ mắc C. diff tăng 69%.
1.2. Dị ứng penicillin và nguy cơ nhiễm trùng sau phẫu thuật
Khi bệnh nhân phải trải qua phẫu thuật, một loại kháng sinh nhóm Penicillin (Cefazolin) thường được sử dụng để ngăn ngừa nhiễm trùng tại vị trí mổ. Tuy nhiên, theo nghiên cứu này, ở những bệnh nhân có ghi nhận dị ứng Penicillin, Cefazolin thường hạn chế dùng và thay thế bằng các loại kháng sinh ít hiệu quả hơn, dẫn đến nguy cơ nhiễm trùng vết mổ cao hơn 50% ở những người có tiền sử dị ứng Penicillin.
1.3. Xác nhận dị ứng penicillin có thể giúp điều chỉnh phác đồ điều trị
Việc xác định rõ ràng hoặc loại trừ dị ứng Penicillin thông qua xét nghiệm dị ứng có thể giúp bác sĩ đưa ra quyết định đúng đắn về việc tránh sử dụng các thuốc thuộc nhóm beta-lactams (bao gồm Penicillin và Cephalosporin), hoặc có thể giúp bệnh nhân sử dụng lại nhóm thuốc này khi cần thiết. Thực tế, ngay cả những bệnh nhân có tiền sử dị ứng Penicillin nghiêm trọng vẫn có thể sử dụng lại Penicillin một cách an toàn, vì dị ứng Penicillin thường không kéo dài suốt đời. Theo thống kê, khoảng 95% những người được kiểm tra dị ứng Penicillin tại Mỹ không thực sự bị dị ứng với loại thuốc này.
2. Làm sao biết được cơ thể có bị dị ứng với penicillin không?
2.1. Quy trình xét nghiệm dị ứng Penicillin
- Khai thác tiền sử dị ứng: Để xác định liệu có thực sự bị dị ứng với Penicillin không, bác sĩ sẽ bắt đầu bằng việc thu thập tiền sử dị ứng của bệnh nhân. Việc này bao gồm những thông tin chi tiết như: Thời gian phản ứng dị ứng xảy ra, triệu chứng và cách thức điều trị đã thực hiện.
- Xét nghiệm da để kiểm tra dị ứng Penicillin: Nếu xét nghiệm là cần thiết, bước tiếp theo là thực hiện xét nghiệm da. Bác sĩ sẽ chích nhẹ vào da và đưa một lượng nhỏ chất gây dị ứng. Những bệnh nhân có phản ứng dương tính (ngứa, đỏ, sưng tấy) tại vị trí chích sẽ được xác nhận là dị ứng với Penicillin.
- Thử phản ứng bằng cách uống Amoxicillin: Đối với những bệnh nhân không có phản ứng dị ứng khi xét nghiệm da, có thể tiến hành thử với Amoxicillin. Bác sĩ sẽ cho bệnh nhân uống Amoxicillin và theo dõi các dấu hiệu dị ứng trong ít nhất một giờ.
2.2. Ai có thể thực hiện xét nghiệm dị ứng Penicillin?
Xét nghiệm dị ứng Penicillin thường do các bác sĩ chuyên khoa dị ứng thực hiện. Tuy nhiên, các bác sĩ, y tá, điều dưỡng viên và dược sĩ cũng có thể được đào tạo để thực hiện xét nghiệm này. Thử phản ứng dị ứng với Amoxicillin có thể được thực hiện bởi nhiều nhân viên y tế có kinh nghiệm trong việc chẩn đoán và điều trị phản ứng dị ứng.
3. Công cụ lâm sàng mới hỗ trợ đánh giá khả năng dị ứng penicillin
Hiện nay, ngày càng có nhiều công cụ lâm sàng hỗ trợ bác sĩ hoặc các nhân viên y tế khác trong việc đánh giá khả năng bệnh nhân có thực sự bị dị ứng với Penicillin hay không.
3.1. Sơ đồ phân loại nguy cơ
Một công cụ đầu tiên là sơ đồ phân loại nguy cơ, đã được công nhận và khuyến nghị bởi nhiều hiệp hội chuyên môn.
Nhóm bệnh nhân nguy cơ thấp được khuyến nghị thử phản ứng với Amoxicillin: Các bệnh nhân có phản ứng dị ứng xảy ra hơn 10 năm trước và không có triệu chứng dị ứng nghiêm trọng như mề đay, sưng tấy, khò khè, khó thở hay căng ngực có thể được xếp vào nhóm nguy cơ thấp. Đối với nhóm này, bác sĩ có thể chỉ định thử thách với Amoxicillin.
Nhóm bệnh nhân nguy cơ trung bình và cao cần xét nghiệm da: Những bệnh nhân có nguy cơ trung bình và cao, bao gồm những người đã từng có triệu chứng dị ứng nghiêm trọng hoặc phản ứng phản vệ, cần thực hiện xét nghiệm da trước khi thử với Amoxicillin.
3.2. Công cụ PEN-FAST
Một công cụ mới khác, gọi là PEN-FAST, có thể được sử dụng bởi tất cả các nhân viên y tế để giúp quyết định liệu bệnh nhân có an toàn khi sử dụng Penicillin không và có thể loại bỏ nguy cơ dị ứng với penicillin của bệnh nhân hay không.
- PEN-FAST sử dụng tiền sử dị ứng của bệnh nhân để đánh giá nguy cơ. Các yếu tố trong công cụ này bao gồm:
- PEN: Dị ứng Penicillin do bệnh nhân tự báo cáo.
- F: Phản ứng dị ứng xảy ra trong vòng 5 năm gần đây: 2 điểm.
- A và S: Phản ứng sốc phản vệ, phù mạch (A) hoặc phản ứng da nghiêm trọng (S): 2 điểm.
- T: Cần điều trị phản ứng dị ứng: 1 điểm.
Tổng điểm sẽ được tính dựa trên các tiêu chí trên, giúp đánh giá nguy cơ bệnh nhân thực sự bị dị ứng Penicillin.
Bệnh nhân có thể tự chấm điểm được yếu tố F và T. Tuy nhiên, các yếu tố A và S (phản ứng sốc phản vệ, phù mạch hoặc phản ứng da nghiêm trọng) cần được thảo luận kỹ với bác sĩ. Phản ứng sốc phản vệ là phản ứng dị ứng toàn thân nghiêm trọng, còn phù mạch là tình trạng sưng tấy dưới da. Cả hai phản ứng này, cùng với các phản ứng da nghiêm trọng, đều có thể gây nguy hiểm đến tính mạng.
Bệnh nhân có tổng điểm bằng 0 sẽ có nguy cơ rất thấp bị dị ứng Penicillin thực sự. Nếu tổng điểm dưới 3, nghĩa là bệnh nhân có nguy cơ dị ứng Penicillin thấp. Những bệnh nhân này có thể thực hiện thử thách Amoxicillin. Tuy nhiên, trước khi sử dụng bất kỳ thuốc nào có khả năng gây dị ứng, bệnh nhân và bác sĩ cần chuẩn bị sẵn sàng đối phó với phản ứng dị ứng (nếu xảy ra).
Làm sao biết được cơ thể có bị dị ứng với Penicillin không? Việc xác định chính xác dị ứng Penicillin là rất quan trọng để đảm bảo điều trị hiệu quả và an toàn. Các phương pháp như xét nghiệm da, thử phản ứng khi uống Amoxicillin và công cụ PEN-FAST giúp bác sĩ đánh giá chính xác tình trạng dị ứng, từ đó lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp, giảm thiểu rủi ro cho bệnh nhân.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
