Những thay đổi của hệ miễn dịch khi mang thai không chỉ ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi mà còn tác động đến sức khỏe của người mẹ. Sự suy giảm miễn dịch tế bào có thể làm tăng nguy cơ nhiễm trùng ở mẹ bầu, trong khi việc tăng sản xuất các kháng thể đặc hiệu có thể liên quan đến một số bệnh tự miễn dịch.
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của các bác sĩ thuộc Trung tâm Sức khoẻ phụ nữ và Hỗ trợ sinh sản Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec.
1. Hệ miễn dịch hoạt động như thế nào?
Hệ thống miễn dịch vốn đóng vai trò hàng rào bảo vệ cơ thể trước các tác nhân gây bệnh, hoạt động theo một cách khác biệt trong suốt thời gian mang thai. Mặc dù có những khía cạnh được tăng cường giúp mẹ bầu chống lại nhiều loại bệnh nhưng đồng thời, hệ miễn dịch cũng trở nên nhạy cảm hơn với một số loại nhiễm trùng khác.
Các nhà khoa học vẫn đang không ngừng khám phá những cơ chế phức tạp đằng sau những thay đổi của hệ miễn dịch khi mang thai nhằm hiểu rõ hơn về vai trò của hệ miễn dịch trong quá trình duy trì thai kỳ khỏe mạnh.
Hệ miễn dịch đóng vai trò như một lá chắn bảo vệ cơ thể khỏi sự xâm nhập của các tác nhân gây bệnh, đồng thời giúp cơ thể hồi phục sau tổn thương. Không chỉ vậy, hệ thống này còn có khả năng "ghi nhớ" các cuộc tấn công trước đó để sẵn sàng chống trả hiệu quả hơn trong tương lai.
Hệ miễn dịch hoạt động dựa trên cơ chế phân biệt rõ ràng giữa tế bào trong cơ thể và tế bào lạ. Khi phát hiện ra các tế bào lạ, hệ thống này sẽ nhanh chóng huy động lực lượng để tiêu diệt chúng.
Hệ miễn dịch được chia thành hai dạng chính: miễn dịch bẩm sinh và miễn dịch thích ứng.
- Miễn dịch bẩm sinh hoạt động như một hàng rào phòng thủ đầu tiên, phản ứng nhanh chóng và trực tiếp với các mối đe dọa.
- Trong khi đó, miễn dịch thích ứng có khả năng tạo ra các kháng thể đặc hiệu để chống lại từng loại tác nhân gây bệnh, mang lại khả năng bảo vệ mạnh mẽ hơn nhưng cần nhiều thời gian để hình thành.
Tuy nhiên, hệ miễn dịch cũng có thể nhầm lẫn khi tấn công nhầm các tế bào khỏe mạnh của cơ thể, gây ra các bệnh tự miễn.
2. Những thay đổi của hệ miễn dịch khi mang thai
Trong suốt thai kỳ, hệ miễn dịch của mẹ bầu trải qua những biến đổi đáng kể. Một số thành phần của hệ miễn dịch hoạt động tích cực hơn, tăng cường khả năng phòng vệ ban đầu để chống lại các tác nhân gây bệnh. Ví dụ, lượng chất nhầy cổ tử cung tăng lên sẽ tạo thành một hàng rào bảo vệ tử cung khỏi nhiễm trùng.
Tuy nhiên, đồng thời, một phần khác của hệ miễn dịch lại có xu hướng suy giảm để ngăn chặn cơ thể tấn công thai nhi như một "vật lạ". Điều này mặc dù bảo vệ thai nhi nhưng lại khiến mẹ bầu dễ mắc các bệnh nhiễm trùng hơn, đặc biệt là các bệnh như COVID-19 và cúm. Những thay đổi này kết hợp với các biến đổi về thể chất trong thai kỳ, đã khiến phụ nữ mang thai trở nên nhạy cảm hơn với các bệnh truyền nhiễm.
3. Mang thai có khiến mẹ bầu dễ mắc phải một số vấn đề sức khỏe nhất định không?
Thai kỳ là một giai đoạn đặc biệt trong cuộc đời người phụ nữ, đi kèm với những thay đổi sinh lý đáng kể. Hệ miễn dịch của bà bầu thường suy yếu hơn, tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn và virus xâm nhập.
Bên cạnh đó, áp lực lên các cơ quan như bàng quang, phổi và tim cũng tăng lên, dễ dẫn đến các bệnh lý về đường tiết niệu, hô hấp và tim mạch. Thêm vào đó, những thay đổi về nội tiết tố còn gây ra các vấn đề về viêm nhiễm ở âm đạo. Điều đáng lưu ý là, một số bệnh nhiễm trùng, đặc biệt là COVID-19, có thể trở nên nghiêm trọng hơn, gây ảnh hưởng đến cả mẹ và bé khi mang thai.
4. Mang thai có gây viêm không?
Mang thai thường đi kèm với một mức độ viêm nhất định, thể hiện qua sự gia tăng số lượng bạch cầu và protein phản ứng C. Đây là một phản ứng tự nhiên của cơ thể. Tuy nhiên, khi viêm chuyển biến nặng, tình trạng này có thể gây ra những ảnh hưởng không tốt đến cả mẹ và bé. Nguy cơ mắc các bệnh như hen suyễn hay dị ứng ở trẻ sơ sinh có thể tăng lên nếu mẹ bầu trải qua quá trình mang thai với mức độ viêm cao.
Một số yếu tố như chỉ số khối cơ thể cao, chế độ ăn uống không lành mạnh (nhiều đường, nhiều chất béo chuyển hóa, chất béo bão hòa), tiền sản giật, tiểu đường thai kỳ, việc sử dụng kháng sinh và thói quen hút thuốc có thể làm trầm trọng thêm tình trạng viêm này.
5. Làm thế nào để cải thiện hệ miễn dịch trong thời kỳ mang thai?
Ngay cả với những thay đổi của hệ miễn dịch khi mang thai, chị em phụ nữ mang thai khỏe mạnh không cần quá lo lắng. Khi người phụ nữ chăm sóc bản thân tốt, tuân thủ các lời khuyên của bác sĩ, cơ thể sẽ tự điều chỉnh để thích nghi với những thay đổi trong thai kỳ.
Việc tăng cường hệ miễn dịch thông qua chế độ ăn uống lành mạnh, giàu chất xơ, trái cây và rau củ, hạn chế đường và chất béo xấu, kết hợp với việc tập luyện đều đặn và bổ sung omega-3 sẽ giúp mẹ bầu và bé yêu khỏe mạnh hơn.
Những thay đổi của hệ miễn dịch trong thai kỳ là một hiện tượng sinh lý phức tạp và quan trọng. Cơ thể người mẹ trải qua những điều chỉnh sâu sắc để tạo ra một môi trường tối ưu cho sự phát triển của thai nhi. Sự cân bằng này đảm bảo rằng thai nhi không bị đào thải, đồng thời mẹ bầu vẫn được bảo vệ khỏi các bệnh nhiễm trùng.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
