Phát ban do nắng và cháy nắng là những phản ứng phổ biến của da khi tiếp xúc quá lâu với ánh nắng mặt trời. Dù có vẻ ngoài khác nhau, cả hai tình trạng này đều có thể gây khó chịu và ảnh hưởng đến sức khỏe da. Việc hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng, và cách phòng ngừa sẽ giúp bạn bảo vệ làn da hiệu quả hơn khi hoạt động ngoài trời.
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của các bác sĩ chuyên ngành Dị ứng - Miễn dịch lâm sàng, tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec.
1. Phát ban do nắng và cháy nắng là gì?
Trung bình cứ 5 người thì có 1 người sẽ trải qua một cơn phát ban do tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. Mặc dù mặt trời cách chúng ta gần 93 triệu dặm nhưng có thể gây ra những ảnh hưởng sâu sắc đối với làn da. Chỉ vài phút dưới tia UV là đủ để có thể gây ra tình trạng cháy nắng. Bên cạnh đó, việc tiếp xúc với ánh sáng mặt trời cũng có thể gây ra nếp nhăn, đốm da và ung thư da.
Phát ban do nắng là một phản ứng dị ứng của da khi tiếp xúc với ánh sáng mặt trời. Tình trạng này thường biểu hiện dưới dạng các vết phát ban đỏ, ngứa và có thể đi kèm với các triệu chứng khác như đau đớn, sưng da, phồng rộp, vảy nến và mẩn đỏ. Những triệu chứng này có thể xuất hiện chỉ trong vài phút sau khi tiếp xúc với ánh nắng, đặc biệt khi da không được bảo vệ đầy đủ.
Mặc dù phát ban do nắng có thể là một tình huống hiếm gặp nhưng bệnh phát ban do ánh sáng đa dạng thực sự khá phổ biến, xuất hiện ở 20% dân số. Nguyên nhân chính xác chưa được xác nhận nhưng các bác sĩ nghi ngờ di truyền có thể đóng vai trò trong phát triển tình trạng này.
Phụ nữ - những người có làn da sáng màu và người có tiền sử gia đình về phát ban ánh sáng đa dạng có nguy cơ bị tình trạng này cao hơn. Ngoài ra, một số loại thuốc, đặc biệt là thuốc trị mụn, có thể làm cho da nhạy cảm hơn với ánh sáng mặt trời, dẫn đến phát ban do nắng.
Bên cạnh đó, cháy nắng là kết quả của tiếp xúc quá mức với tia cực tím (UV), đặc biệt là tia UVB có bước sóng từ 280 đến 320 nm, gây ra các triệu chứng như đỏ da, ngứa, đau, sưng, phồng rộp và mụn nước.
Các triệu chứng này thường xuất hiện sau 1 đến 24 giờ sau khi tiếp xúc với tia UV. Sau đó, da thường bắt đầu bong tróc trong khoảng từ 4 đến 8 ngày và có thể kéo dài vài tuần ở một số trường hợp.
2. Sự khác biệt giữa phát ban do nắng và cháy nắng là gì?
Đều là tình trạng tiếp xúc với ánh nắng nhưng cả hai tình trạng đều có một số điểm khác biệt quan trọng.
- Phát ban do nắng là một phản ứng miễn dịch, trong đó cơ thể coi ánh nắng là mối đe dọa và phản ứng lại, gây ra phát ban trên da. Điều này không nhất thiết có nghĩa là da đã bị tổn thương bởi tia UV.
- Cháy nắng là kết quả của việc da bị tổn thương bởi tia UV, khiến da trở nên đỏ ửng và đau rát.
Dị ứng với nắng không đồng nghĩa với tổn thương da do tia UV, nhưng tiếp xúc thường xuyên với ánh nắng mà không bảo vệ có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Tổn thương da do tia UV thường xảy ra sau khi tiếp xúc kéo dài, trong khi phát ban do nắng hoặc cháy nắng một vài lần thường không gây lão hóa da nghiêm trọng hay ung thư da.
3. Điều trị và ngăn ngừa phát ban do nắng và cháy nắng
Nếu dành cả ngày nằm dài bên bể bơi, bạn có thể sẽ thấy ngay một vết phát ban đỏ ngứa trên ngực.
Nhìn chung, phát ban do nắng sẽ tự biến mất trong vòng 10 ngày. Bạn có thể thử một loại kem chống ngứa có hydrocortisone hoặc một loại thuốc kháng histamin uống để giảm bớt một số cảm giác khó chịu từ phát ban.
Mặc dù các phương pháp điều trị phát ban do nắng và cháy nắng là rõ ràng, nhưng biện pháp tốt nhất là ngăn ngừa phản ứng từ ban đầu. Dưới đây là một số mẹo:
- Che phủ làn da càng nhiều càng tốt - áo dài tay và mũ rộng cánh có thể giúp giảm tiếp xúc.
- Tránh sử dụng sáp dầu trên vùng da cháy nắng.
- Tránh chườm đá lên vùng da cháy nắng.
- Không nên nặn bất kỳ vết phồng rộp nào.
- Hạn chế gãi hoặc cố gắng loại bỏ lớp da bong tróc.
- Tránh mặc quần áo bó sát vào vùng da cháy nắng.
4. Phát ban do nắng và cháy nắng - Khi nào cần gặp bác sĩ?
Da bị cháy nắng không chỉ làm mất đi vẻ đẹp tự nhiên mà còn ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe. Vì vậy, không nên coi thường mà cần phải xử lý ngay và đúng cách để da được phục hồi sớm.
Hãy đến thăm bác sĩ nếu gặp những dấu hiệu sau:
- Có các vết phồng rộp trên 20% diện tích cơ thể (ví dụ như toàn bộ chân, lưng hoặc cả hai cánh tay) hoặc sưng tấy nghiêm trọng.
- Cảm thấy mất nước, bao gồm cảm giác chóng mặt, miệng khô, mệt mỏi, khát nước và tiểu ít.
- Vùng da cháy nắng đau đớn nhiều.
- Xuất hiện các dấu hiệu của nhiễm trùng như cảm lạnh, sốt từ 38,5 độ C trở lên hoặc mụn nước rỉ mủ.
- Trường hợp cháy nắng xảy ra ở trẻ em dưới 1 tuổi.
Nếu không được điều trị kịp thời, viêm da do ánh nắng mặt trời có thể gây tổn thương cho da và làm suy giảm tính thẩm mỹ, thậm chí tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư da. Do đó nên sớm đến cơ sở y tế để được khám và điều trị.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
