Viêm đường tiết niệu sau sinh là một vấn đề khá phổ biến, với tỷ lệ mắc ở phụ nữ sinh mổ là 4,6% và ở phụ nữ sinh thường là 3,5%. Tình trạng này có thể xảy ra do các yếu tố như sử dụng ống thông tiểu hoặc tổn thương trong quá trình sinh con. Để bảo vệ sức khỏe của mẹ và bé, việc hiểu rõ các phương pháp điều trị cùng cách phòng ngừa bệnh là rất quan trọng.
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của ThS.BS Nguyễn Quốc Tuấn - Bác sĩ Nội thận lọc máu - Khoa Nội tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.
1. Viêm đường tiết niệu sau sinh là gì?
Viêm đường tiết niệu (còn được gọi là nhiễm trùng đường tiết niệu - UTI) là tình trạng do vi khuẩn gây ra (thường gặp nhất là vi khuẩn E. Coli) ảnh hưởng đến các cơ quan trong hệ tiết niệu như thận, bàng quang và niệu quản.
Nhiễm trùng tiểu thường bắt đầu ở đường tiết niệu dưới, cụ thể là tại niệu đạo và bàng quang. Sau khi xâm nhập, vi khuẩn di chuyển ngược lên các bộ phận phía trên như thận, gây ra tình trạng viêm thận cấp hoặc mạn tính. Vì cấu tạo niệu đạo ngắn, nữ giới dễ mắc nhiễm trùng đường tiết niệu hơn nam giới.
Sau khi sinh, viêm đường tiết niệu là vấn đề khá phổ biến thường xảy ra trong khoảng từ vài ngày đến vài tuần. Đặc biệt, sinh mổ với tính chất như một ca phẫu thuật lớn nên nguy cơ nhiễm trùng đường tiết niệu cũng cao hơn so với sinh thường (sinh con qua đường âm đạo).
2. Nguyên nhân gây viêm tiết niệu sau sinh
Các chuyên gia đã chỉ ra rằng, những nguyên nhân dẫn đến tình trạng viêm tiết niệu sau sinh bao gồm các yếu tố sau đây.
- Khi chuyển dạ, hoạt động quá mức của các cơ sàn chậu, dây chằng, dây thần kinh và cơ bụng dưới dẫn đến chấn thương, làm suy giảm chức năng của các bộ phận này. Điều này dẫn đến tình trạng không kiểm soát tiểu tiện, tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn phát triển, xâm nhập đường tiết niệu gây nhiễm trùng.
- Khả năng co bóp của bàng quang suy giảm trong quá trình mang thai và sinh nở làm nước tiểu bị ứ đọng. Tình trạng này khiến nước tiểu chảy ngược lên niệu quản và tồn tại lâu ở đó, tạo môi trường thuận lợi cho vi khuẩn phát triển làm tăng nguy cơ viêm nhiễm đường tiết niệu trong thai kỳ.
- Quá trình sinh con qua đường âm đạo tạo áp lực lớn lên bàng quang, gây ra hiện tượng tê liệt tạm thời. Trong trường hợp sinh mổ kèm theo thuốc gây mê, khả năng hoạt động của bàng quang cũng bị ảnh hưởng. Bên cạnh đó, tình trạng đau và sưng ở vùng tầng sinh môn còn làm suy giảm chức năng bài tiết, tăng nguy cơ viêm đường tiểu.
- Khi sinh, nếu thai phụ được đặt ống thông tiểu, niêm mạc niệu đạo có thể bị cọ xát hoặc trầy xước do ống, tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập. Khu vực này cũng dễ nhiễm trùng hơn vì niệu đạo nằm gần hậu môn - nơi có nhiều vi khuẩn như E. coli. Ngoài ra, nước tiểu bị ứ đọng hoặc chảy ngược trong ống thông có thể làm tăng nguy cơ nhiễm trùng.
Ngoài ra, yếu tố tâm lý như sợ đau hoặc thói quen kiêng cữ sau sinh có thể khiến các mẹ hạn chế tắm rửa và vệ sinh cá nhân. Điều này tạo môi trường thuận lợi cho vi khuẩn phát triển và làm tăng nguy cơ nhiễm trùng.
3. Triệu chứng viêm đường tiết niệu sau sinh
Sau sinh, nhiễm trùng đường tiểu gây ra các triệu chứng bao gồm:
- Đau buốt và rát khi đi tiểu.
- Đau âm ỉ kèm theo cảm giác nặng vùng bụng dưới.
- Cảm giác muốn đi tiểu liên tục nhưng lượng nước tiểu lại rất ít.
- Nước tiểu có màu đục hoặc mùi hôi khó chịu.
Đau rát khi đi tiểu sau sinh là triệu chứng viêm đường tiết niệu khá phổ biến và thường tự hết sau một thời gian ngắn mà không gây ảnh hưởng lâu dài. Với các sản phụ sinh qua đường âm đạo, tình trạng này có thể xuất phát từ vết rách ở tầng sinh môn hoặc quá trình phục hồi chậm ở vùng đáy chậu.
Sau khoảng hai tuần, tình trạng đau rát thường giảm đi khi vết thương lành và sức khỏe được cải thiện. Đối với sản phụ sinh mổ, cảm giác đau ở đường tiểu thường do đặt ống thông tiểu và sẽ biến mất sau vài ngày khi ống được rút ra.
Nếu tình trạng đau rát khi tiểu và rối loạn tiểu tiện không giảm mà còn nặng hơn, kèm theo các dấu hiệu như:
Sản phụ cần đến ngay cơ sở y tế để kiểm tra và điều trị. Những triệu chứng này có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng nặng, nếu không xử lý kịp thời, có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe.
4. Chẩn đoán viêm đường tiết niệu sau sinh
Để xác định nguyên nhân và mức độ nhiễm trùng, bác sĩ chuyên khoa sẽ chỉ định cho sản phụ thực hiện các xét nghiệm cùng phương pháp chẩn đoán hình ảnh trước khi tiến hành điều trị viêm đường tiết niệu sau sinh.
- Phân tích mẫu nước tiểu: Bác sĩ sẽ lấy mẫu nước tiểu để kiểm tra xem có dấu hiệu viêm nhiễm hay không, như sự xuất hiện của bạch cầu, hồng cầu hoặc vi khuẩn.
- Nuôi cấy vi khuẩn trong phòng thí nghiệm: Thông qua việc xác định chính xác loại vi khuẩn gây nhiễm trùng, loại xét nghiệm này hỗ trợ bác sĩ trong việc chọn lựa loại thuốc điều trị phù hợp.
- Chẩn đoán hình ảnh: Để phát hiện các bất thường trong cấu trúc của hệ tiết niệu, bác sĩ thường yêu cầu thực hiện siêu âm, chụp cắt lớp vi tính (CT) hoặc chụp cộng hưởng từ (MRI).
- Nội soi bàng quang: Trong những trường hợp nhiễm trùng tái phát nhiều lần, bác sĩ có thể dùng nội soi để kiểm tra bàng quang, đánh giá tình trạng nhiễm trùng và lấy mẫu nước tiểu hoặc mô để kiểm tra thêm.
5. Mẹo chữa viêm đường tiết niệu sau sinh
Khi bị viêm đường tiểu nhẹ, sản phụ có thể áp dụng một số biện pháp sau:
- Cung cấp đủ lượng nước cho cơ thể giúp đào thải vi khuẩn qua đường tiết niệu.
- Tăng cường tiêu thụ những thực phẩm có khả năng ngăn ngừa vi sinh vật gây bệnh bám vào niệu đạo như nam việt quất và các loại trái cây họ cam quýt.
- Vệ sinh vùng kín đúng cách với các sản phẩm tẩy rửa nhẹ.
- Thay băng vệ sinh thường xuyên để tránh tình trạng sản dịch bị ứ đọng.
- Chọn lựa trang phục thoải mái, thoáng mát để giảm nguy cơ vi khuẩn phát triển.
- Cẩn thận khi quan hệ tình dục và vệ sinh sạch sẽ ngay sau đó.
6. Đang cho con bú có thể dùng thuốc không?
Hiện nay, các loại kháng sinh điều trị viêm đường tiết niệu đều khá an toàn, ít gây tác dụng phụ, vì vậy vẫn có thể được bác sĩ kê đơn thuốc viêm đường tiết niệu cho phụ nữ đang cho con bú.
Nhìn chung, viêm đường tiết niệu sau sinh là một vấn đề thường gặp do nhiều yếu tố khác nhau gây nên. Khi có dấu hiệu của viêm nhiễm đường tiểu, người mẹ nên đến bác sĩ ngay lập tức để được khám và điều trị kịp thời.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
