Xạ trị ung thư di căn xương là phương pháp điều trị hiệu quả giúp giảm đau, kiểm soát triệu chứng và cải thiện chất lượng sống cho bệnh nhân. Khi tế bào ung thư lan đến xương, gây đau đớn và yếu xương, xạ trị được sử dụng để kiểm soát tế bào ung thư tại vùng tổn thương, ngăn ngừa các biến chứng và tăng khả năng phục hồi.
Bài viết được viết bởi ThS.BS Nguyễn Mạnh Hà - Trưởng khoa Xạ trị, Kỹ thuật viên Nguyễn Văn Hân và Kỹ thuật viên Nguyễn Văn Nam - Trung tâm Xạ trị - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.
1. Ung thư di căn xương là gì?
Ung thư di căn xương, hay còn gọi là ung thư xương thứ phát, dùng để chỉ các khối u ung thư xuất phát từ cơ quan khác trong cơ thể di căn đến xương.
Khi ung thư đã lan tới xương, điều đó cho thấy bệnh đã bước vào giai đoạn nghiêm trọng hơn so với giai đoạn đầu.
Tất cả các loại ung thư đều có khả năng di căn đến xương, đặc biệt là ung thư vú, ung thư thận, ung thư phổi, ung thư tuyến tiền liệt và ung thư tuyến giáp. Ngoài ra, đa u tủy xương – một rối loạn gây ra do sự tăng sinh không kiểm soát của tương bào (một loại tế bào bạch cầu) – cũng có thể gây tổn thương xương nghiêm trọng.
Xương là vị trí thường xuyên bị ảnh hưởng bởi các khối u di căn, chỉ đứng sau phổi và gan. Bất kỳ xương nào cũng có thể bị di căn, nhưng những vị trí phổ biến nhất là cột sống, xương sườn, xương chậu, xương ức và hộp sọ.
2. Các triệu chứng và dấu hiệu ung thư di căn xương
Đau là triệu chứng thường gặp nhất của di căn xương. Cơn đau có thể trở nên dữ dội hơn khi di chuyển hoặc thực hiện các hoạt động hàng ngày. Trong một số trường hợp, tình trạng này có thể nghiêm trọng hơn vào ban đêm hoặc khi nghỉ ngơi.
Di căn xương khiến xương trở nên yếu và dễ gãy. Thực tế, nhiều trường hợp di căn xương có dấu hiệu đầu tiên là gãy xương. Các vị trí thường bị tổn thương vỡ hoặc gãy phổ biến là xương cánh tay, chân và cột sống.
Ung thư lan đến cột sống gây áp lực trực tiếp lên tủy sống, khiến tủy bị chèn ép. Điều này dẫn đến các triệu chứng như đau lưng, tê bì chân tay, yếu cơ và khó khăn trong việc đi tiểu. Khi các triệu chứng này trở nên nghiêm trọng hơn, người bệnh cần đến gặp bác sĩ để được khám và điều trị kịp thời.
Di căn xương cũng có thể khiến canxi từ xương được giải phóng vào máu, gây tăng canxi máu. Tình trạng này có thể gây mất cảm giác thèm ăn, buồn nôn, khát nước, táo bón hoặc mệt mỏi. Việc chú ý đến những triệu chứng này và thông báo cho bác sĩ là rất cần thiết.
Trong một số trường hợp, di căn xương có thể không biểu hiện triệu chứng rõ ràng. Do đó, việc tái khám định kỳ, kết hợp với các xét nghiệm hình ảnh như CT hoặc MRI, là phương pháp hiệu quả để phát hiện sớm nguy cơ di căn.
3. Điều trị ung thư di căn xương
Hiện nay, có nhiều phương pháp điều trị ung thư di căn xương, tập trung vào việc giảm nhẹ triệu chứng, kiểm soát cơn đau và phòng ngừa các biến chứng nguy hiểm như gãy xương hoặc chèn ép tủy sống. Bên cạnh việc cải thiện chất lượng cuộc sống, một số phương pháp còn giúp kéo dài thời gian sống và hạn chế tối đa các biến chứng nghiêm trọng.
Bác sĩ có thể chỉ định các loại thuốc ức chế quá trình phá hủy xương, nhằm làm chậm sự hủy xương do di căn gây ra, giảm nguy cơ gãy xương và giảm đau hiệu quả.
Ngoài ra, các phương pháp như hóa trị hoặc điều trị nội tiết cũng có thể được áp dụng. Đây là những liệu pháp sử dụng thuốc để tiêu diệt hoặc ngăn chặn sự phát triển của tế bào ung thư. Những phương pháp này thường được xem xét khi bệnh nhân đã được chẩn đoán mắc ung thư và khi ung thư đã di căn đến xương hoặc các bộ phận khác của cơ thể.
Mặc dù điều trị di căn xương không thể chữa khỏi hoàn toàn bệnh ung thư, nhưng với các tiến bộ y học hiện nay, bác sĩ có thể kiểm soát tốt tình trạng di căn. Nhiều bệnh nhân nhờ đó có thể sống lâu hơn và cải thiện đáng kể chất lượng cuộc sống.
4. Xạ trị ung thư di căn xương
Xạ trị là phương pháp sử dụng tia X năng lượng cao để tiêu diệt tế bào ung thư, được thực hiện dưới sự chỉ định của bác sĩ chuyên khoa xạ trị ung thư. Đây là một phương pháp phổ biến và hiệu quả để điều trị ung thư đã di căn đến xương.
Xạ trị ung thư di căn xương không chỉ giúp kiểm soát tốt các triệu chứng mà còn mang lại hiệu quả giảm đau đáng kể cho bệnh nhân trong quá trình điều trị. Tuy nhiên, người bệnh có thể gặp phải một số tác dụng phụ trong vài tuần sau khi kết thúc liệu trình xạ trị.
Phương pháp này sử dụng tia bức xạ để tiêu diệt tế bào ung thư. Các tia bức xạ được tập trung nhắm vào vị trí khối u theo kế hoạch của bác sĩ. Ngoài ra, trong một số trường hợp, bác sĩ thực hiện xạ trị ung thư di căn xương bằng cách tiêm trực tiếp dược chất phóng xạ vào máu để tiêu diệt tế bào ung thư. Các chất này di chuyển theo dòng máu thẳng đến các tế bào ung thư trong xương.
5. Vai trò của phẫu thuật và thủ thuật can thiệp di căn xương
Trong trường hợp khối u gây tổn thương nghiêm trọng, dẫn đến vỡ thân đốt sống, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật trước khi tiến hành xạ trị. Phẫu thuật này thường được thực hiện bởi bác sĩ phẫu thuật cột sống hoặc xương khớp. Sau khi phẫu thuật, quá trình xạ trị ung thư di căn xương thường được bắt đầu sau vài tuần để đảm bảo vùng phẫu thuật đã hồi phục đủ.
Đối với những trường hợp khối u không bị vỡ thân đốt sống hoặc làm xẹp thân đốt sống, bệnh nhân có thể được giới thiệu đến bác sĩ chuyên khoa (như bác sĩ X-quang can thiệp hoặc bác sĩ phẫu thuật cột sống) để thực hiện kỹ thuật bơm xi măng xương. Phương pháp này giúp ổn định xương bị tổn thương và làm giảm đáng kể cơn đau.
6. Xạ trị ung thư như thế nào?
Xạ trị là phương pháp điều trị sử dụng bức xạ để làm tổn thương gen hoặc phá hủy các thành phần quan trọng của tế bào ung thư, hạn chế sự tăng sinh của những tế bào này. Bên cạnh đó, xạ trị còn có thể cắt đứt nguồn cung cấp máu nuôi khối u hoặc tiêu diệt trực tiếp các tế bào ung thư, giúp kiểm soát bệnh hiệu quả hơn.
Sau khi kết thúc xạ trị, cơ thể có thể xuất hiện một số tác dụng phụ do tác động của bức xạ trong quá trình điều trị. Thông thường, hiệu quả điều trị tốt nhất sẽ đạt được sau vài tuần kể từ khi hoàn tất liệu trình xạ trị. Mặc dù bức xạ cũng ảnh hưởng đến các tế bào lành mạnh, nhưng các tế bào này có khả năng tự sửa chữa tổn thương do bức xạ tốt hơn so với tế bào ung thư, giúp giảm thiểu tác động lên các mô lành.
Xạ trị là một phương pháp điều trị không xâm lấn, không gây đau đớn, tương tự như quá trình chụp X-quang, người bệnh có thể trở về nhà ngay sau mỗi buổi điều trị.
Có nhiều kỹ thuật xạ trị ung thư di căn xương được áp dụng, bao gồm: Xạ trị thường quy (3D-CRT), xạ trị điều biến thể tích (VMAT), xạ trị lập thể định vị thân (SBRT), Xạ phẫu (SRS),... Việc lựa chọn kỹ thuật xạ trị phụ thuộc vào vị trí, kích thước và mức độ phức tạp của tổn thương di căn xương, đảm bảo hiệu quả điều trị tốt nhất.
Điều trị ung thư di căn xương thường được tiến hành hằng ngày, từ thứ Hai đến thứ Sáu, trong khoảng thời gian từ một đến ba tuần, tùy thuộc vào chỉ định của bác sĩ để đảm bảo hiệu quả tối ưu.
Trong một số trường hợp, kỹ thuật xạ phẫu như SRS hoặc SBRT có thể được áp dụng. Đây là các phương pháp xạ trị tiên tiến sử dụng phân liều cao trong thời gian ngắn, thường chỉ kéo dài từ 1 đến 5 ngày.
7. Tác dụng phụ của xạ trị trong điều trị ung thư di căn
Mệt mỏi là tác dụng phụ thường gặp nhất trong quá trình xạ trị. Tình trạng này thường xuất hiện vào giữa tuần điều trị và có thể kéo dài vài tuần sau khi kết thúc liệu trình.
Xạ trị ung thư di căn xương cũng có thể gây rụng tóc ở khu vực chiếu xạ. Tuy nhiên, tóc sẽ mọc lại bình thường sau khi quá trình điều trị kết thúc.
Một số thay đổi nhỏ trên da, như cảm giác khô ráp hoặc kích ứng ở vùng chiếu xạ, cũng có thể xảy ra. Những triệu chứng này thường biến mất dần theo thời gian.
Tác dụng phụ ở mỗi người có thể khác nhau và phụ thuộc vào vùng cơ thể được điều trị. Bác sĩ xạ trị ung thư và điều dưỡng sẽ theo dõi sát sao tình trạng sức khỏe, đánh giá các triệu chứng và đưa ra các biện pháp hỗ trợ phù hợp. Một số loại thuốc cũng có thể được kê để giúp giảm bớt các triệu chứng khó chịu trong quá trình điều trị.
8. Các câu hỏi thường gặp
8.1 Ung thư di căn xương có chữa được không?
Trong phần lớn các trường hợp, ung thư di căn không thể chữa khỏi hoàn toàn. Tuy nhiên, một số loại ung thư như ung thư hắc tố hoặc ung thư đại – trực tràng có thể được kiểm soát ở giai đoạn này. Dù vậy, mục tiêu điều trị chủ yếu tập trung vào việc giảm triệu chứng và nâng cao chất lượng sống trong thời gian còn lại.
Nhiều người lo ngại về thời gian sống khi ung thư đã di căn, dẫn đến việc từ chối điều trị vì sợ chi phí quá cao. Điều quan trọng cần hiểu là điều trị không chỉ giúp làm chậm tiến triển của bệnh mà còn giảm bớt các triệu chứng khó chịu, mang lại sự thoải mái và kéo dài thời gian sống cho bệnh nhân.
8.2 Ung thư di căn xương sống được bao lâu?
Ung thư di căn xương là một giai đoạn nghiêm trọng, gây nhiều thách thức trong việc kiểm soát bệnh. Ở giai đoạn này, các phương pháp điều trị chủ yếu tập trung vào việc giảm triệu chứng, cải thiện chất lượng cuộc sống và kéo dài thời gian sống cho bệnh nhân.
Thời gian sống của bệnh nhân phụ thuộc vào thể trạng, tinh thần và loại ung thư di căn xương. Nếu được điều trị tích cực và đúng phương pháp, thời gian sống trung bình có thể kéo dài từ 16 đến 24 tháng. Do đó, việc phát hiện và điều trị ung thư di căn xương sớm là yếu tố quan trọng giúp cải thiện tiên lượng và kéo dài thời gian sống cho người bệnh.
Ung thư di căn xương là một bệnh lý nghiêm trọng với tiên lượng không khả quan, có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm. Tuy nhiên, với những phương pháp điều trị (như xạ trị ung thư di căn xương), kết hợp với tinh thần lạc quan và tuân thủ điều trị, người bệnh có thể cải thiện chất lượng cuộc sống và tận hưởng thêm nhiều thời gian ý nghĩa.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
