Hội chứng ngưng thở khi ngủ và tình trạng mất cân bằng hormone

Hội chứng ngưng thở khi ngủ (OSA – Obstructive Sleep Apnea) là một bệnh lý phổ biến trong cộng đồng, ảnh hưởng đến 3-7% dân số trưởng thành và 1-3% trẻ em trên toàn thế giới. Theo Bộ Y tế Việt Nam, tỷ lệ người mắc OSA ở Việt Nam đang tăng cao và ước tính khoảng 5 – 10% dân số. Tình trạng ngưng thở khi ngủ gây ra sự gián đoạn của giấc ngủ, gây mất ngủ và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh.

OSA được xác định bởi phép đo số lần ngưng thở hoặc giảm hô hấp dưới một mức ngưỡng nhất định trong một giấc ngủ được ghi nhận trên các thiết bị giám sát. Các triệu chứng của OSA bao gồm ngủ không ngon giấc, ngủ nhiều lần trong ngày, mất trí nhớ và khó tập trung trong ngày, đau đầu, mệt mỏi và khó thở. Nếu không được điều trị kịp thời, OSA có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng như tăng huyết áp, bệnh tim và đột quỵ.

Mất cân bằng hormone là một tình trạng bất thường về hoạt động của các tuyến nội tiết, khiến cho sản lượng và lượng hormone trong cơ thể không đáp ứng được nhu cầu thực tế của cơ thể. Tình trạng mất cân bằng hormone có thể gây ra nhiều ảnh hưởng đến sức khỏe, như tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường, suy giảm chức năng tâm lý, suy giảm chức năng tình dục, suy giảm chức năng tuyến giáp, tăng huyết áp, suy giảm chức năng tuyến yên, suy giảm chức năng thận, và nhiều vấn đề sức khỏe khác.

Hội chứng ngưng thở khi ngủ và tình trạng mất cân bằng hormone có mối liên hệ chặt chẽ với nhau. Các hormone như ghrelin, leptin, insulin và cortisol đều liên quan đến hội chứng ngừng thở khi ngủ và tình trạng mất cân bằng hormone. Ghrelin là hormone đói, giúp cơ thể cảm thấy đói và kích thích cảm giác thèm ăn. Leptin là hormone no, giúp cơ thể cảm thấy no và giảm cảm giác thèm ăn. Insulin là hormone giúp điều hòa nồng độ đường trong máu. Cortisol là hormone giúp cơ thể đối phó với stress.

Hội chứng ngưng thở khi ngủ có thể gây ra sự mất cân bằng hormone, đặc biệt là ghrelin và leptin. Khi ngủ không đủ giấc, cơ thể sẽ sản xuất nhiều ghrelin hơn, giúp kích thích cảm giác đói và thèm ăn, gây ra sự tăng cân. Đồng thời, cơ thể cũng sẽ sản xuất ít leptin hơn, giảm khả năng kiểm soát cảm giác no và dẫn đến sự tăng cân.

Ngoài ra, hội chứng ngưng thở khi ngủ cũng có thể gây ra mất cân bằng hormone insulin và cortisol, gây ra sự tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường và tăng huyết áp.

4. Đối tượng nguy cơ bệnh Ngừng thở khi ngủ

Ngưng thở khi ngủ có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, nhưng thường gặp nhất là ở tuổi trung niên, tăng dần theo tuổi, nam nhiều hơn nữ.

Những người có nguy cơ cao bị ngưng thở khi ngủ nếu có: béo phì (nguy cơ bị ngưng thở khi ngủ gấp 3 lần người bình thường); bất thường về cấu trúc đường hô hấp trên (phì đại amidan, hàm nhỏ, hàm ra sau, lưỡi quá to, tắc mũi...); nghiện rượu, sử dụng thuốc an thần, chất gây nghiện; trong gia đình có người bị ngưng thở khi ngủ; đang mắc các bệnh như đái tháo đường, tăng huyết áp, nhược giáp, suy tim, bệnh mạch máu não.

Người bị ngưng thở khi ngủ có nhiều khả năng bị mắc các bệnh lý như: tăng huyết áp, rối loạn nhịp tim, suy tim; mắc bệnh lý mạch máu não, tăng hồng cầu trong máu, thậm chí tử vong. Ngoài ra việc ngủ ngày quá mức cũng có thể dẫn đến tai nạn lao động, tai nạn giao thông, giảm chất lượng cuộc sống.

5. Các biện pháp điều trị bệnh Ngừng thở khi ngủ

Cách chữa trị chứng ngưng thở khi ngủ có nhiều phương pháp điều trị và sẽ được chỉ định tùy theo tình trạng y tế của từng. Bác sĩ của bạn có thể cần phải hội chẩn với bác sĩ chuyên khoa khác như chuyên khoa Tai Mũi Họng, Tim mạch, y tá và kỹ thuật viên. Kế hoạch điều trị cho bạn có thể phối hợp các phương pháp điều trị dưới đây:

• Liệu pháp áp lực đường thở dương liên tục.
• Đeo nẹp hàm.
• Phẫu thuật.
• Giảm cân.
• Thay đổi lối sống.

6. Phòng ngừa Hội chứng ngưng thở khi ngủ

Để phòng ngừa hội chứng ngưng thở khi ngủ, những trường thừa cân béo phì thì việc giảm cân không chỉ quan trọng với hội chứng ngưng thở khi ngủ mà còn với các bệnh lý khác như rối loạn chuyển hóa, mỡ máu, huyết áp... Còn những trường hợp có kèm theo bất thường về giải phẫu như bất thường hàm mặt, lưỡi gà rủ quá thấp cần có can thiệp về chuyên khoa.

Thay đổi lối sống có thể làm nhẹ bớt triệu chứng ngưng thở khi ngủ: giảm cân nặng (giảm cân rất quan trọng vì có thể giảm độ nặng hoặc có thể chữa được ngưng thở khi ngủ); tránh uống rượu; ngưng các thuốc an thần và chất gây nghiện; ngưng thuốc lá; thay đổi tư thế ngủ (quay đầu giường lên cao 10cm, tránh nằm gối cao; một số bệnh nhân bị ngưng thở khi ngủ nhẹ hay ngáy to có thể ít bị vấn đề về hô hấp khi nằm nghiêng).