Tái tạo mạch máu sau cắt đoạn mạch do ung thư xâm lấn

Bài viết của ThS.BSNT Trần Đức Thanh - Bác sĩ Phẫu thuật u xương và phần mềm - Trung tâm Chấn thương chỉnh hình & Y học thể thao - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City

Tái tạo mạch máu sau cắt đoạn mạch do ung thư xâm lấn là một kĩ thuật chuyên khoa được sử dụng để phục hồi lưu thông mạch máu sau khi cắt khối ung thư xương hoặc phần mềm kèm động tĩnh mạch bị xâm lấn để đảm bảo diện cắt ung thư an toàn.

Là một kĩ thuật mổ chuyên sâu được thực hiện trong các bệnh lý ung thư xương hoặc ung thư phần mềm xâm lấn mạch máu tại Trung tâm Chấn thương chỉnh hình & Y học thể thao – Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec

• Tên khoa học: Tái tạo mạch máu sau cắt đoạn mạch do ung thư xâm lấn
• Tên thường gọi: Tái tạo mạch máu sau cắt đoạn mạch do ung thư xâm lấn

Ung thư xương và ung thư phần mềm là những khối u hiếm gặp có nguồn gốc từ các tế bào trung mô, có thể phát triển ở nhiều vị trí giải phẫu, trong đó phổ biến nhất là vùng đùi và cánh tay. Trước đây, sự xâm lấn của khối u vào các cấu trúc mạch máu được coi là chống chỉ định của phẫu thuật bảo tồn chi thể. Tuy nhiên, những tiến bộ gần đây trong các kỹ thuật phẫu thuật ung thư và mạch máu đã cho phép tái tạo các mạch máu bị cắt bỏ do ung thư xâm lấn, giúp bệnh nhân vẫn có khả năng giữ lại chi thể của mình, đảm bảo chức năng và quay lại sinh hoạt bình thường.

• Các phương pháp tái tạo mạch máu
  • Phẫu thuật cầu nối chủ - chậu: sử dụng cho các khối u tại vùng sau phúc mạc
  • Phẫu thuật cầu nối chậu - đùi: sử dụng cho các khối u vùng chậu, bẹn
  • Phẫu thuật cầu nối đùi - khoeo: sử dụng cho các khối u vùng đùi
• Các vật liệu để tái tạo mạch máu
  • Tĩnh mạch hiển đảo chiều: lợi điểm là sử dụng chính đoạn mạch tự thân, tuy nhiên phải phẫu tích thêm và nhiều trường hợp đoạn mạch xơ dính không sử dụng được
  • Vật liệu nhân tạo PTFE: nguồn nguyên liệu sẵn có, sử dụng phong phú trong nhiều trường hợp
  • Mảnh ghép đồng loại: ít được sử dụng tại Việt Nam

Chỉ định:

• Hầu hết các bệnh nhân có khối u kích thước lớn trên 10 cm có xâm lấn mạch máu nên được xem xét để cắt và tái tạo lại để đủ đảm bảo diện cắt ung thư an toàn. Chỉ định cắt đoạn mạch máu bị xâm lấn trong các trường hợp:
• Bản thân các tế bào từ thành mạch là nguồn gốc của các khối ung thư phần mềm.
• Khối u bao quanh hoàn toàn hoặc bao quanh trên 1/3 bề mặt mạch máu.

Chống chỉ định:

• Diện cắt ung thư chưa được đảm bảo.

• Các dấu hiệu lâm sàng chỉ điểm cho việc xâm lấn mạch máu của khối u khá hiếm gặp nên không thể loại trừ nguy cơ xâm lấn mạch máu ở các bệnh nhân có khối u lớn trên 10cm nếu không có các dấu hiệu lâm sàng.
• Một số triệu chứng lâm sàng có thể gặp như phù, giảm hoặc mất mạch.
• Chẩn đoán một khối ung thư xâm lấn mạch máu chủ yếu dựa trên phim cộng hưởng từ hoặc cắt lớp vi tính.
• Một khi bệnh nhân được chẩn đoán khối ung thư xương, phần mềm xâm lấn mạch máu, cần đánh giá các yếu tố sau:
  • Các yếu tố tiền sử dùng thuốc, tăng huyết áp, đái tháo đường, suy thận, tăng lipid máu
  • Đánh giá tình trạng lâm sàng tại chỗ: các dấu hiệu phù, mất mạch, giãn mạch máu ngoại vi
  • Siêu âm Doppler mạch máu ngoại vi xác định chỉ số ABI và tình trạng xơ vữa động mạch, huyết khối tĩnh mạch sâu
  • Siêu âm Doppler mạch máu vùng chi dự định lấy tĩnh mạch để ghép, ước tính chiều dài đoạn mạch dự kiến cắt và ghép.

• Bất động chi thể sau khi khâu nối mạch trong thời gian ít nhất 5 ngày
• Sử dụng thuốc chống đông liều dự phòng Lovenox 40 mg/ngày x 10 ngày hoặc đến khi bệnh nhân vận động được, hết các yếu tố nguy cơ huyết khối khác.