Công dụng thuốc Yondelis

Trabectedin là hoạt chất chính có trong Yondelis, hoạt chất này có tác dụng làm hỏng các tế bào ung thư thông qua một quá trình gọi là alkyl hóa. Alkyl hóa làm hỏng DNA của tế bào, ngăn cản chúng phân chia và khiến chúng chết đi. Vì tế bào ung thư nói chung phân chia nhanh hơn và ít sửa lỗi hơn các tế bào khỏe mạnh nên chúng sẽ nhạy cảm hơn với tổn thương này.

Trabectedin được dùng bằng đường tiêm tĩnh mạch (IV), tốt nhất là qua ống thông đường trung tâm. Trước mỗi lần điều trị bằng thuốc Yondelis, bệnh nhân sẽ được dùng một loại Steroid là Dexamethasone giúp ngăn ngừa phản ứng. Liều lượng Yondelis nhận được dựa trên cân nặng của bệnh nhân và cường độ của các tác dụng phụ mà người bệnh đang gặp phải. Liều Yondelis có thể giảm hoặc ngừng tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của các tác dụng phụ. Yondelis cũng có thể được điều chỉnh dựa trên các giá trị xét nghiệm khác như: số lượng bạch cầu trung tính, tiểu cầu, xét nghiệm chức năng gan và tim.

Nồng độ trong máu của thuốc Yondelis có thể bị ảnh hưởng bởi một số loại thực phẩm và thuốc, vì vậy cần tránh dùng Yondelis cùng với nước ép bưởi, Verapamil, Ketoconazol, Rifampin, Phenytoin, St. John's wort và Modafinil.

Ngay cả khi được sử dụng một cách cẩn thận và chính xác bởi nhân viên được đào tạo, loại thuốc này vẫn có thể gây ra cảm giác bỏng và đau do nguy cơ Yondelis rò rỉ ra ngoài tĩnh mạch tại vị trí tiêm, dẫn đến tổn thương mô nghiêm trọng. Nếu vùng tiêm trở nên đỏ, sưng hoặc đau bất cứ lúc nào trong hoặc sau khi tiêm Yondelis, hãy thông báo cho bác sĩ hoặc y tá ngay lập tức. Không bôi bất cứ thứ gì lên chỗ tiêm thuốc Yondelis trừ khi được bác sĩ hoặc y tá hướng dẫn.

Thuốc Yondelis có khả năng gây ra một số tác dụng phụ nghiêm trọng. Người bệnh có thể áp dụng một số biện pháp khác nhau để kiểm soát các tác dụng phụ của thuốc Yondelis , các biện pháp này sẽ được bác sĩ hướng dẫn cụ thể cho từng người bệnh. Sau đây là một số tác dụng phụ phổ biến và quan trọng nhất của thuốc Yondelis :

3.1. Giảm hồng cầu - tăng nguy cơ thiếu máu cho bệnh nhân

Hồng cầu đóng vai trò vận chuyển oxy trong máu đến cung cấp cho các mô trong cơ thể, khi số lượng tế bào hồng cầu giảm thấp sẽ khiến các cơ quan bên trong cơ thể bị thiếu oxy để hoạt động biểu hiện các triệu chứng như: mệt mỏi hoặc không có sức. Bệnh nhân nên thông báo cho bác sĩ nếu có các biểu hiện của thiếu máu như khó thở, mệt mỏi hoặc đau ngực... trong quá trình điều trị bằng Yondelis. Một số trường hợp số lượng hồng cầu quá thấp do Yondelis có thể cần phải được truyền máu.

3.2. Yondelis gây độc tính trên gan

Yondelis có thể gây nhiễm độc gan, bác sĩ có thể theo dõi bằng cách sử dụng các xét nghiệm chức năng gan. Thông báo cho bác sĩ nếu người bệnh nhận thấy da hoặc mắt bị vàng, nước tiểu có màu sẫm/nâu, đau bụng... đây có thể là dấu hiệu nhiễm độc gan.

3.3. Giảm tế bào bạch cầu - tăng nguy cơ nhiễm trùng

Thuốc Yondelis có thể gây nhiễm trùng đe dọa tính mạng, có hoặc không làm giảm số lượng bạch cầu. Bác sĩ có thể kê đơn thuốc để ngăn ngừa một số bệnh nhiễm trùng phát triển liên quan đến Yondelis.

Tế bào bạch cầu có vai trò chống lại các tác nhân gây nhiễm trùng cho cơ thể, trong quá trình điều trị bằng Yondelis, số lượng bạch cầu có thể giảm và dẫn đến tăng nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng. Điều quan trọng người bệnh đang dùng Yondelis hãy thông báo cho bác sĩ hoặc y tá ngay lập tức nếu có dấu hiệu của nhiễm trùng như: sốt hơn 38 độ, đau họng, cảm lạnh, khó thở, ho, tiểu gắt buốt hoặc các vết loét chậm lành.

Một số khuyến cáo của bác sĩ để hạn chế nhiễm trùng trong thời gian dùng Yondelis:

• Rửa tay thường xuyên, kể cả bệnh nhân, thân nhân;
• Hạn chế đến những nơi đông người hoặc tiếp xúc với người có dấu hiệu nhiễm bệnh lây nhiễm (cảm, sốt, ho hoặc người đang sống với người có triệu chứng này);
• Không xử lý chất thải vật nuôi khi đang điều trị với thuốc Yondelis;
• Giữ vệ sinh các thương hở, vết xước ngoài da sạch sẽ;
• Tắm rửa, vệ sinh thân thể thường xuyên;
• Không lấy khóe, cắt móng tay/móng chân quá sâu;
• Trao đổi với bác sĩ ung thư trước khi thực hiện một thủ thuật nha khoa khi đang dùng điều trị bằng Yondelis;
• Tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi tiêm ngừa bất kỳ loại vắc-xin nào khi đang dùng thuốc Yondelis.

3.4. Giảm số lượng tiểu cầu trong cơ thể người bệnh

Tiểu cầu là một phần của quá trình đông máu, khi số lượng tiểu cầu giảm sẽ dẫn đến nguy cơ chảy máu. Bệnh nhân đang dùng thuốc Yondelis hãy cho bác sĩ biết nếu xuất hiện các vết bầm tím hoặc tình trạng chảy máu bất thường (chảy máu mũi hay chân răng, tiêu tiểu ra máu...). Truyền tiểu cầu là biện pháp xử trí cần thiết nếu số lượng tiểu cầu của bệnh nhân quá thấp khi dùng thuốc Yondelis. Bên cạnh đó, người bệnh cũng nên tránh một số hoạt động có khả năng gây chảy máu trong quá trình điều trị với thuốc Yondelis như sau:

• Hạn chế hoặc tránh sử dụng các loại dao cạo;
• Tránh chơi các môn thể thao tiếp xúc mạnh, có khả năng gây thương tích, chảy máu;
• Không dùng đồng thời thuốc Yondelis với Aspirin hoặc các thuốc chống viêm không steroid (NSAID);
• Không sử dụng chỉ nha khoa, tăm xỉa răng vì nguy cơ chảy máu nướu răng;
• Không chải răng bằng bàn chải có lông quá cứng.

3.5. Buồn nôn, nôn mửa

Khi điều trị bằng thuốc Yondelis có thể sử dụng thêm các thuốc khác giúp kiểm soát buồn nôn và nôn đồng thời thay đổi chế độ ăn uống, tránh những thứ có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng nôn (thức ăn thức ăn quá đặc hoặc nhiều dầu mỡ/chất béo, gia vị hoặc axit).

3.6. Mệt mỏi cả khi nghỉ ngơi

Mệt mỏi là cảm giác rất phổ biến trong quá trình điều trị ung thư với thuốc Yondelis, người dùng thuốc Yondelis thường xuyên cảm thấy kiệt sức và không thuyên giảm khi nghỉ ngơi. Do đó trong khi điều trị ung thư với thuốc Yondelis và trong một thời gian sau đó, bệnh nhân cần điều chỉnh lịch sinh hoạt để kiểm soát tình trạng mệt mỏi. Bên cạnh đó, việc tập thể dục hợp lý cũng có thể giúp bệnh nhân chống lại sự mệt mỏi do thuốc Yondelis gây ra.

3.7. Vấn đề về thận

Thuốc Yondelis có thể gây ra các vấn đề về thận, bao gồm tăng mức creatinine, bác sĩ có thể theo dõi bằng cách sử dụng các xét nghiệm máu. Bệnh nhân cần thông báo cho bác sĩ nếu bệnh nhân nhận thấy lượng nước tiểu giảm, tiểu ra máu, sưng mắt cá chân hoặc chán ăn.

3.8. Giảm cảm giác thèm ăn và giảm cân nặng cơ thể

Dinh dưỡng là một phần quan trọng trong việc chăm sóc bệnh nhân ung thư do việc sử dụng các thuốc điều trị ung thư như thuốc Yondelis có thể ảnh hưởng đến cảm giác thèm ăn của bệnh nhân, trong một số trường hợp thuốc Yondelis có thể gây khó khăn cho việc ăn uống. Người bệnh giảm cảm giác thèm ăn khi dùng thuốc Yondelis có thể áp dụng các biện pháp sau:

• Chia nhỏ 3 bữa chính thành 5 hoặc 6 bữa nhỏ mỗi ngày;
• Người bệnh ăn không đủ có thể bổ sung thêm các sản phẩm dinh dưỡng phù hợp.
• Bệnh nhân có thể cảm thấy vị kim loại hoặc thấy thức ăn không có mùi vị gì trong quá trình dùng thuốc Yondelis, các triệu chứng này có thể kéo dài vài tháng hoặc lâu hơn sau khi điều trị thuốc Yondelis kết thúc. Tránh dùng bất kỳ thực phẩm nào có mùi hoặc vị không ngon.
• Tăng hương vị cho thịt hoặc cá bằng cách ướp gia vị...

3.9. Táo bón

Bệnh nhân nên áp dụng thêm một số biện pháp thích hợp để ngăn ngừa hoặc giảm táo bón do thuốc Yondelis bao gồm bổ sung chất xơ trong chế độ ăn uống (thêm trái cây và rau), uống 8-10 ly nước mỗi ngày, hạn chế thức uống có cồn. Sử dụng thuốc làm mềm phân 1 hoặc 2 lần một ngày có thể ngăn ngừa táo bón. Nếu bệnh nhân không đi tiêu trong 2-3 ngày, bệnh nhân nên liên hệ với đội ngũ chăm sóc sức khỏe để được gợi ý biện pháp giảm táo bón .

3.10 Tiêu chảy

Tiêu chảy là một tác dụng phụ có thể xảy ra do thuốc Yondelis dẫn đến mất nước, bác sĩ có thể chỉ định một số loại thuốc để kiểm soát tình trạng này. Ngay khi bắt đầu bị tiêu chảy (thường trong tuần đầu tiên), bệnh nhân nên bắt đầu dùng thuốc chống tiêu chảy và bắt đầu uống nhiều nước hơn.

Tiêu chảy là tác dụng phụ thường gặp của thuốc Zaltrap và của Irinotecan, một loại thuốc thường được dùng cùng với thuốc này. Người bệnh có thể áp dụng một số biện pháp như:

• Hạn chế thực phẩm chứa nhiều chất xơ, nên ăn nhạt;
• Tránh ăn trái cây tươi, rau sống, bánh mì nguyên hạt, ngũ cốc...;
• Sử dụng các loại thực phẩm có chứa chất xơ hòa tan như: nước sốt táo, chuối chín, khoai tây luộc, khoai tây chiên, sản phẩm làm từ bột mì trắng...;
• Uống đủ nước 8 - 10 ly, hạn chế đồ uống có cồn hoặc caffeine để ngăn mất nước do thuốc Yondelis.

3.11. Tiêu cơ vân

Tiêu cơ vân là tình trạng tổn thương cơ xảy ra và phá vỡ, giải phóng các tế bào vào máu. Sự phân hủy nhanh chóng của các tế bào cơ có thể trở nên nghiêm trọng dẫn đến tổn thương thận và thậm chí tử vong. Thông báo cho bác sĩ nếu bệnh nhân bị đau hoặc yếu cơ, lú lẫn, nôn mửa và nước tiểu có màu sẫm hoặc nâu.

3.12. Phù ngoại vi

Phù ngoại vi là sưng các chi do giữ nước, thuốc Yondelis có thể gây sưng bàn tay, cánh tay, chân, mắt cá chân và bàn chân rất khó chịu.

3.13. Đau đầu

Bác sĩ hoặc y tá có thể đề nghị dùng thuốc và các chiến lược khác để giảm đau.

3.14. Hụt hơi

Thuốc Yondelis có thể gây khó thở tự xảy ra hoặc do số lượng hồng cầu thấp hoặc nhiễm trùng. Bất kể nguyên nhân là gì, điều quan trọng là phải gọi cho bác sĩ ngay lập tức khi có bất kỳ dấu hiệu khó thở nào bao gồm: tức ngực, thở khò khè, ho mới hoặc nặng hơn, thở nông hoặc tắc nghẽn.

3.15. Những các tác dụng phụ quan trọng nhưng ít phổ biến hơn của thuốc Yondelis

• Phản ứng dị ứng: Một số bệnh nhân có thể phát triển phản ứng dị ứng với thuốc Yondelis, có thể bao gồm thở gấp hoặc khó thở, đau ngực, sưng môi, phát ban, đỏ bừng, ngứa hoặc giảm huyết áp.. Nếu có bất kỳ tác dụng phụ nào khi dùng thuốc Yondelis, bệnh nhân hãy thông báo cho bác sĩ ung bướu ngay lập tức hoặc nhanh chóng đến phòng cấp cứu để được xử trí. Việc truyền dịch sẽ bị chậm lại hoặc ngừng nếu dị ứng xảy ra.
• Các vấn đề về tim: thuốc Yondelis có thể gây ra hoặc làm trầm trọng thêm các vấn đề về tim từ trước bao gồm suy tim sung huyết, bệnh cơ tim hạn chế và giảm chức năng tim. Nhà cung cấp sẽ yêu cầu một xét nghiệm để kiểm tra chức năng tim trước khi bắt đầu dùng thuốc Yondelis. Thông báo cho bác sĩ nếu bệnh nhân bị tăng cân đột ngột hoặc sưng ở mắt cá chân hoặc chân. Nếu bệnh nhân bị đau ngực, khó thở, đánh trống ngực, sưng chi dưới hoặc mệt mỏi, hãy gọi cấp cứu.
• Hội chứng rò rỉ mao mạch: Hội chứng rò rỉ mao mạch là tình trạng máu và các thành phần của máu bị rò rỉ ra khỏi mạch và vào các khoang và cơ của cơ thể. Sự di chuyển của chất lỏng này ra khỏi mạch có thể gây hạ huyết áp (huyết áp thấp) và suy các cơ quan. Các dấu hiệu và triệu chứng của hội chứng rò rỉ mao mạch bao gồm giảm huyết áp đột ngột, suy nhược, mệt mỏi, sưng đột ngột ở tay, chân hoặc các bộ phận khác của cơ thể, buồn nôn và choáng váng.

• Việc cho thai nhi tiếp xúc với thuốc Yondelis có thể gây dị tật bẩm sinh, vì vậy bạn không nên mang thai hoặc làm cha khi đang dùng Yondelis.
• Cần có biện pháp tránh thai hiệu quả trong thời gian điều trị và ít nhất 2 tháng sau khi điều trị thuốc Yondelis đối với phụ nữ và ít nhất 5 tháng sau khi điều trị thuốc Yondelis đối với nam giới.
• Nên tham khảo ý kiến ​​của nhóm chăm sóc sức khỏe trước khi cho con bú trong khi dùng thuốc Yondelis.

Thuốc Yondelis là thuốc được chỉ định để điều trị các bệnh lý ung thư. Để đảm bảo hiệu quả điều trị và tránh được các tác dụng phụ không mong muốn, người bệnh cần dùng thuốc theo đúng chỉ dẫn của bác sĩ và nhân viên y tế.

Theo dõi website Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec để nắm thêm nhiều thông tin sức khỏe, dinh dưỡng, làm đẹp để bảo vệ sức khỏe cho bản thân và những người thân yêu trong gia đình.

Nguồn tham khảo: oncolink.org