An toàn khi sử dụng thuốc chống dị ứng ở phụ nữ có thai và cho con bú

Thuốc chống dị ứng là các loại thuốc nhằm làm thuyên giảm các biểu hiện khó chịu như nghẹt mũi, chảy nước mũi, ngứa mắt hay phát ban trên da. Nhìn chung, các loại thuốc này là tương đối lành tính cho phần lớn đối tượng. Tuy nhiên, tính an toàn khi sử dụng thuốc chống dị ứng ở phụ nữ có thai và cho con bú cần được cân nhắc kỹ lưỡng.

Các triệu chứng dị ứng là những phản ứng tự nhiên của cơ thể khi tiếp xúc với các dị nguyên từ môi trường bên ngoài, thường là trong không khí. Đây là tình trạng rất thường gặp ở mọi người, không chỉ riêng phụ nữ có thai. Tuy nhiên, các bệnh lý có cơ chế bệnh sinh là dị ứng có thể ảnh hưởng đến 1/5 đến 1/3 các phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ. Chính vì vậy, việc lựa chọn thuốc chữa dị ứng cho bà bầu bị dị ứng cũng là vấn đề phổ biến.

Trong nhóm thuốc kháng histamin thế hệ thứ nhất, đây là bao gồm các thuốc như brompheniramine, chlorpheniramine, dimenhydrinate, diphenhydramine, doxylamine, hydroxyzine và pheniramine. Các thuốc này được điều chế đầu tiên và đã được dùng rất lâu đời, cho thấy tính an toàn khá cao trên những bà bầu bị dị ứng. Gần như toàn bộ các thuốc trong nhóm thuốc kháng histamin thế hệ thứ nhất đều được báo cáo là không có bằng chứng làm tăng nguy cơ cho thai nhi dù sử dụng trong bất kỳ thời điểm nào trong cả ba tam cá nguyệt. Tất cả các trẻ sơ sinh chào đời từ các bà mẹ có dùng thuốc chống dị ứng trong thai kỳ đều chưa từng ghi nhận mắc phải dị tật bẩm sinh có liên quan .

Sau đó, thuốc kháng histamin thế hệ thứ hai được ra đời và rất được ưa chuộng vì chúng khắc phục được tác dụng phụ là gây buồn ngủ của nhóm thuốc kháng histamin thế hệ thứ nhất. Các ví dụ về thuốc kháng histamin thế hệ thứ hai là cetirizine, desloratadine, fexofenadine và loratadine. Đối với tính an toàn khi sử dụng trong thai kỳ của nhóm thuốc kháng histamin thế hệ thứ hai, nhóm thuốc này cũng cho thấy các bằng chứng khả quan. Cụ thể là các nghiên cứu không tìm ra mối tương quan nào giữa tỷ lệ dị tật bẩm sinh ở trẻ nhỏ và các bà mẹ có dùng thuốc chống dị ứng bất cứ lúc nào trong quá trình mang thai. Mặc dù vậy, so với nhóm thuốc kháng histamin thế hệ thứ nhất, sự theo dõi dài hạn của nhóm thuốc kháng histamin thế hệ thứ hai còn hạn chế hơn; theo đó, những thuốc kinh điển vẫn được ưu tiên chọn lựa và chấp nhận tác dụng phụ ảnh hưởng thần kinh trung ương.

Phần lớn các thuốc trong nhóm thuốc kháng histamin thế hệ thứ nhất cho thấy là không bài tiết qua sữa mẹ hay chỉ có với lượng rất ít. Theo đó, có một số trẻ sơ sinh bị tác dụng phụ khi mẹ dùng thuốc là buồn ngủ nhưng với tỷ lệ không cao. Tuyệt đối là chưa từng ghi nhận phản ứng nghiêm trọng nào ở trẻ nhỏ mà cần đến sự can thiệp y tế khi bú sữa mẹ và dùng thuốc chống dị ứng kinh điển.

Tương tự như vậy, số lượng nghiên cứu rất hạn chế, những số liệu ban đầu cho thấy, nếu người mẹ dùng thuốc kháng histamin thế hệ thứ hai, nồng độ thuốc bài tiết qua sữa vào cơ thể trẻ cũng thấp hơn nhiều lần so với liều điều trị ở trẻ sơ sinh. Như vậy, dựa trên mức độ phơi nhiễm này, khả năng dẫn đến tác dụng phụ ở trẻ nhỏ từ phụ nữ đang cho con bú có dùng thuốc chống dị ứng là rất thấp.

Mặc dù các bằng chứng về việc sử dụng thuốc chống dị ứng ở phụ nữ có thai và cho con bú là tương đối an toàn, các đối tượng này vẫn cần được theo dõi nhất đình trong quá trình dùng thuốc.

Tác dụng phụ thường gặp nhất là buồn ngủ; tuy nhiên, điều này không gây nguy hại gì nếu không điều khiển phương tiện, máy móc hay lái xe. Song, hệ quả an thần này đôi khi lại gây bất lợi nếu các bà mẹ phải chăm con vất vả mà không có người trợ giúp. Đôi khi sự lơ là, thiếu tập trung lại gây nguy hiểm cho trẻ.

Ngoài ra, tương tự như các đối tượng khác khi dùng thuốc chống dị ứng, khi có các dấu hiệu bất thường nghiêm trọng thì phải ngưng dùng thuốc và nhập viện ngay như nhịp tim nhanh hoặc không đều, co giật, ảo giác, khó thở...

Tóm lại, mặc dù dị ứng trong phần lớn các trường hợp không phải là một tình trạng nguy hiểm nhưng các triệu chứng khó chịu này sẽ bớt đi rất nhiều nếu được dùng thuốc chống dị ứng. Tính an toàn của thuốc phần lớn đã được đảm bảo, ngay cả đối với phụ nữ có thai và cho con bú. Tuy nhiên, vì chỉ có vai trò điều trị triệu chứng, thuốc cần được sử dụng hợp lý theo đúng chỉ định và ngưng khi tình trạng đã cải thiện nhằm phòng tránh tối đa các rủi ro có thể xảy ra cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.

Tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec hiện có dịch vụ thai sản trọn gói như một giải pháp giúp mẹ bầu an tâm vì đã có sự đồng hành của đội ngũ y bác sĩ trong suốt thai kỳ. Khi lựa chọn Thai sản trọn gói, thai phụ được:

• Quá trình mang thai được theo dõi bởi đội ngũ bác sĩ giàu chuyên môn
• Thăm khám đều đặn, phát hiện sớm các vấn đề bất thường
• Thai sản trọn gói giúp thuận tiện cho quá trình sinh đẻ
• Trẻ sơ sinh được chăm sóc toàn diện

Nguồn tham khảo: webmd.com, ncbi.nlm.nih.gov, gpnotebook.com