Cầm máu, điều trị xuất huyết tiêu hóa bằng argon plasma

Cầm máu ống tiêu hóa bằng laser argon plasma (Argon plasma Coagulation – APC) là kỹ thuật nội soi điều trị sử dụng năng lượng nhiệt từ đầu dò có khí trơ argon được ion hóa thành plasma. Đây là kỹ thuật ít gây tai biến vì sức xuyên thấu của đầu dò với niêm mạc ống tiêu hóa nhỏ hơn 5 mm.

Laser argon hay argon plasma (APC) là phương pháp đông máu không tiếp xúc, kỹ thuật này như một giải pháp thay thế cho phương pháp nhiệt đông tiếp xúc (đầu đốt lưỡng cực, đầu dò nhiệt) và các công nghệ không tiếp xúc hiện có như laser.

Kỹ thuật cầm máu ống tiêu hóa bằng laser argon được áp dụng hiệu quả đối với các tổn thương dị dạng mạch máu ống tiêu hóa.

Kỹ thuật laser argon điều trị xuất huyết ống tiêu hóa dựa trên nguyên lý sử dụng hơi argon để phát ra plasma và phân bố năng lượng nhiệt lên các mô xung quanh đầu dò. Hơi argon phóng ra sẽ được ion hóa ở điện thế cao của đầu dò. Ở điện thế 6000 Vol, khí argon dễ được ion hóa và phát ra từ một sợi tungsten gắn ở sát đầu ống, hơi ion hóa này sẽ truyền năng lượng nhiệt ở độ sâu khoảng 2 đến 3 mm.

Kỹ thuật này có xu hướng nhanh hơn các liệu pháp nhiệt tiếp xúc và đặc biệt hữu ích đối với các vị trí khó tiếp cận, điều trị nhiều tổn thương cùng lúc.

Theo hướng dẫn của Bộ Y Tế, kỹ thuật cầm máu ống tiêu hóa bằng argon plasma được các bác sĩ chỉ định trong các trường hợp sau:

• Bệnh nhân bị dị dạng mạch máu ở đại tràng, ruột non và dạ dày.
• Bệnh nhân giãn mạch máu hang vị (dạ dày dạng dưa hấu – GAVE).
• Người bệnh bị giãn mao mạch sau tia xạ (viêm trực tràng sau xạ trị) với chảy máu đáng kể hoặc có triệu chứng.
• Trường hợp sau cắt polyp đáy lớn để giảm adenoma tái phát.
• Trường hợp người bệnh cắt bỏ polyp đại tràng, tá tràng dạng phẳng ở những vị trí khó tiếp cận bằng snare.
• Người bệnh điều trị khối u xâm lấn vào stent kim loại ở thực quản.

Tuy nhiên, kỹ thuật này chống chỉ định trong các trường hợp bệnh nhân có chống chỉ định nội soi dạ dày hành tá tràng và đại tràng.

4.1. Cầm máu và điều trị xuất huyết tiêu hóa bằng argon plasma cần chuẩn bị gì?

Cầm máu và điều trị xuất huyết tiêu hóa bằng laser argon đòi hỏi kỹ thuật cao nên yêu cầu bác sĩ thực hiện có kinh nghiệm. Trên thực tế, quy trình thực hiện thủ thuật cần ít nhất hai điều dưỡng, một bác sĩ được đào tạo về nội soi đại tràng và đã có chứng chỉ. Thủ thuật được thực hiện với các phương tiện sau:

• Một máy nội soi dạ dày, đại tràng có kênh hoạt động lớn hơn 4,2 mm.
• Một máy APC – Argon Plasma Coagulation gồm hai bộ phận: Bộ phận cắt đốt và bộ phận có chứa khí Argon. Sự kết hợp của hai bộ phận này đảm bảo cho các bác sĩ nội soi can thiệp được hầu hết các tổn thương trong ống tiêu hóa, đặc biệt với các tổn thương mao mạch.
• Catheter chuyên dụng: Ống dẫn nhiệt mềm có tác dụng dẫn dòng khí argon.
• Bình khí argon.

4.2. Cầm máu và điều trị xuất huyết tiêu hóa bằng argon plasma tiến hành như thế nào?

Trước khi tiến hành cầm máu và điều trị xuất huyết tiêu hóa bằng thủ thuật này, bác sĩ cần kiểm tra tình trạng người bệnh như sau:

• Bệnh nhân cần nhịn ăn 6h trước khi tiến hành thủ thuật.
• Người bệnh đã được làm sạch vùng cần can thiệp hay chưa?
• Người bệnh cần phải chuẩn bị các bước như khi tiến hành nội soi đại tràng.
• Người bệnh đã được giải thích về quy trình thực hiện và các tai biến có thể xảy ra khi thực hiện thủ thuật.

Bên cạnh đó, hồ sơ bệnh án của bệnh nhân cần đảm bảo đầy đủ các kết quả xét nghiệm sau:

• Xét nghiệm tiểu cầu lớn hơn 50g/l.
• Xét nghiệm đông máu cơ bản: PT > 60%.
• Xét nghiệm HIV, HbsAg, Anti HCV.

Sau quy trình kiểm tra người bệnh và hồ sơ bệnh án, bác sĩ tiến hành kỹ thuật gồm các bước như sau:

• Bác sĩ phát hiện tổn thương cần cầm máu bằng máy APC.
• Tiến hành bơm rửa sạch phần tổn thương để bộc lộ vùng cần can thiệp.
• Bác sĩ dán tấm điện cực trung tính vào đùi hoặc vai bệnh nhân.
• Ấn nút trên máy APC để khởi động khí argon, luồn đầu dò qua kênh thủ thuật cho đến khi đầu xanh tiếp cận gần vị trí điều trị và thấy rõ vạch đen (để đảm bảo đầu dò đã luồn ra ngoài ống nội soi, tránh làm hỏng ống nội soi).
• Bác sĩ tiến hành thử nhẹ cường độ bằng cách phát xung ở xa mô đích, sau đó đưa đầu dò tiếp cận gần hơn từ từ với mô đích, thường argon chỉ có tác dụng khi đầu dò cách mô đích không quá 1 cm và cũng không được để đầu dò quá gần mô đích gây tổn thương sâu nguy hiểm. Khi đầu dò được giữ nguyên tại một vị trí trong khoảng 3 – 10 giây, chiều sâu của tác động sẽ đạt khoảng 2mm, thời gian này trên 10 giây sẽ làm tăng dần hiệu quả đông nhiệt tối đa khoảng 3 – 4 mm.
• Bác sĩ sử dụng nguồn APC dựa vào vị trí tổn thương. Tại vị trí thành tiêu hóa mỏng như dạ dày và ruột non, lượng khí argon khuyến cáo là 2 lít/phút, cường độ dòng điện từ 60 – 80 watt. Tại vị trí tổn thương ở đại tràng trái, lượng khí argon khuyến cáo là 1.5 lít/phút, cường độ dòng điện tử 60 – 80 watt. Lượng khí argon sử dụng ở tổn thương đại tràng phải là 1.5 lít/phút với cường độ dòng điện từ 40 – 60 watt.
• Đầu dò APC có thể tác động lên từng tổn thương riêng biệt hoặc cả vùng trong trường hợp nhiều tổn thương (GAVE, tổn thương niêm mạc trực tràng do tia xạ). Bên cạnh đó, APC có thể gây ra vài vết loét nông tự lành sau 2 – 3 tuần.
• Bác sĩ có thể dùng glucagon làm giảm nhu động, tuy nhiên cần hút bớt hơi để tránh căng phồng quá mức.

Sau khi tiến hành thủ thuật, bác sĩ cần thông báo cho bệnh nhân một số triệu chứng báo động như đau bụng, đi ngoài ra máu. Người bệnh phải nằm nội trú tại bệnh viện ít nhất 24 giờ để được các bác sĩ theo dõi.

Một số tai biến có thể gặp phải khi thực hiện kỹ thuật cầm máu ống tiêu hóa bằng laser argon bao gồm:

• Chảy máu: Đây là tai biến có tỉ lệ gặp cao. Bác sĩ xử trí bằng cách cầm máu hoặc truyền máu khi cần thiết, áp dụng các phương pháp cầm máu qua nội soi khác.
• Trướng hơi: Bác sĩ xử trí bằng cách hút bớt hơi hoặc hút dịch dạ dày liên tục khi cần thiết.

Hiện nay, ngoài các phương pháp điều trị Barrett thực quản như cắt đốt bằng sóng cao tần, cắt hớt niêm mạc qua nội soi, quang liệu pháp,... thì kỹ thuật Argon plasma cũng được các bác sĩ sử dụng để điều trị bệnh lý này giúp phòng ngừa ung thư tiêu hóa. Đây là phương pháp được đánh giá là nhanh chóng và đạt được hiệu quả cao, người bệnh có thể xuất viện ngay trong ngày.

Kỹ thuật Argon plasma sử dụng năng lượng của dòng điện cao tần để biến đổi Argon từ thể khí thành thể plasma, giúp phá hủy không hồi phục các tế bào ác tính. Bác sĩ nội soi có thể chỉnh cường độ dòng điện để kiểm soát độ xuyên thấu của dòng Argon plasma, giúp phá hủy vùng mô bệnh một cách chọn lọc và bảo vệ vùng mô lành lân cận, tăng tính chính xác và an toàn cho thủ thuật.

Argon Plasma điều trị Barrett thực quản

Bệnh viện đa khoa quốc tế Vinmec là trung tâm y khoa đầu tiên ở khu vực phía Bắc ứng dụng công nghệ Argon Plasma vào điều trị bệnh lý Barrett thực quản và ống tiêu hóa nói chung. Việc luôn cập nhật những phương pháp tiên tiến sẽ giúp nâng cao hiệu quả điều trị và an toàn cho bệnh nhân. Bên cạnh đó, với môi trường thăm khám an toàn, sạch sẽ và vô trùng tuyệt đối khi thực hiện thủ thuật giúp giảm tối đa nguy cơ lây nhiễm chéo giúp bệnh nhân an tâm khi điều trị trong lúc dịch bệnh nguy hiểm như hiện nay.