Đánh giá xơ hóa gan (Fibrosis) bằng kỹ thuật siêu âm đàn hồi mô gan hiện đại

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa I Lê Nguyễn Hồng Trâm - Bác sĩ Nội tiêu hóa - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang.

Đánh giá xơ hóa gan bằng kỹ thuật siêu âm đàn hồi mô gan hiện đại đang dần được sử dụng rộng rãi, giúp cho bệnh nhân có cơ hội tầm soát xơ gan sớm hơn và có hướng xử trí kịp thời, nâng cao hiệu quả điều trị.

FibroScan là một phương pháp siêu âm mới, được sử dụng để đánh giá mức độ xơ gan và độ nhiễm mỡ của gan. Mức độ xơ hóa gan được đánh giá một cách định lượng bằng cách đo độ cứng của gan. Bằng cách tính toán từ tín hiệu siêu âm trong phép đo độ cứng, dựa trên thông số giảm âm được kiểm soát, FibroScan có khả năng đánh giá độ nhiễm mỡ của gan.

Bệnh nhân mắc xơ gan hay gan nhiễm mỡ đều có thể dễ dàng phát hiện được thông qua siêu âm đàn hồi mô gan FibroScan, nhờ đó bệnh nhân có cơ hội được tầm soát xơ gan sớm hơn.

2.1 Ưu nhược điểm của siêu âm đàn hồi mô gan

Siêu âm đàn hồi mô gan là một kỹ thuật siêu âm đánh giá độ cứng của mô gan thông qua mức độ đàn hồi của mô khi chịu tác động của lực cơ học. Các mô bệnh lý có thể có cùng độ phản hồi âm, nhưng chúng có độ cứng khác nhau, các mô càng ác tính thì độ cứng càng tăng. Vì vậy khi đánh giá được độ cứng của mô tổn thương sẽ cung cấp thêm thông tin về bản chất của mô đó.

Siêu âm đàn hồi mô gan trong đánh giá mức độ xơ hóa gan còn được gọi là đánh giá độ đàn hồi thoáng qua. Đây là kĩ thuật được sử dụng để đánh giá độ cứng của nhu mô gan, đo bằng đơn vị kPa (kilopascals).

Siêu âm đàn hồi mô gan là phương pháp chẩn đoán không xâm lấn có độ chính xác cao tương đương với sinh thiết gan, được thực hiện nhanh chóng, không gây đau đớn hay bất kỳ sự khó chịu nào cho người bệnh và giá thành rẻ, khắc phục những tồn tại của sinh thiết trong xác định xơ hóa gan.

Ưu nhược điểm của siêu âm đàn hồi mô gan:

• Ưu điểm: Không phụ thuộc vào người làm siêu âm. Người làm siêu âm chỉ đặt đầu dò tiếp xúc với da bệnh nhân mà không ấn. Khi thực hiện kỹ thuật, người làm siêu âm sẽ bấm vào nút phát siêu âm 10 lần, máy sẽ thu lại sóng rung động ngang của 10 lần đó và tính ra giá trị trung bình. Đặc biệt, đây là kỹ thuật không xâm lấn, có thể giúp đánh giá chính xác độ xơ gan nhằm giảm các trường hợp phải thực hiện sinh thiết.
• Nhược điểm: Lực ấn đầu dò khó xác định nên giữa lần này và lần khác ở cùng một người, giữa người này và người khác lực tác động sẽ khác nhau làm kết quả không thống nhất.

2.2 Nguyên lý của siêu âm đàn hồi mô gan

Nguyên lý của siêu âm đàn hồi là mô sẽ biến dạng khi bị đè ấn. Mô hay tổn thương sẽ đáp ứng theo nhiều cách, tùy thuộc cấu tạo cơ học. Mô bình thường sẽ biến dạng nhiều với áp lực, trong khi mô bệnh lý cứng hơn sẽ biến dạng ít hơn. Độ tương phản của mô trên bản đồ đàn hồi là do khác biệt độ cứng của mô, được mã hóa màu tùy nhà sản xuất.

Phương pháp siêu âm đàn hồi bằng cách tác động một lực từ bên ngoài lên tổn thương để gây ra biến dạng tổn thương như trên được gọi là tạo hình đàn hồi bán tĩnh hay còn gọi là đàn hồi gây biến hình. Khi thực hiện kỹ thuật, người làm siêu âm ấn đầu dò bằng một lực nhất định để tác động lên mô tổn thương.

2.3 Giai đoạn xơ hóa gan

• Giai đoạn 0: Không có xơ gan và không có tổn thương gan
• Giai đoạn 1: Bắt đầu có tổn thương gan, tổn thương với vài xơ hóa khoảng cửa quanh các mạch máu rải rác, không nối với nhau.
• Giai đoạn 2: Tổn thương gan trung bình, xơ hóa khoảng cửa quanh các mạch máu và chưa nối với nhau.
• Giai đoạn 3: Xơ hóa gan nặng, xơ hóa lan tỏa, các vùng xơ nối với nhau.
• Giai đoạn 4: Tổn thương gan giai đoạn cuối, gan tổn thương nặng và không còn chức năng.

Đánh giá xơ hóa gan bằng kỹ thuật siêu âm đàn hồi mô gan hiện đại là phương pháp chẩn đoán không xâm lấn, có độ chính xác cao tương đương với sinh thiết gan, được thực hiện nhanh chóng, không gây đau đớn hay bất kỳ sự khó chịu nào cho người bệnh và giá thành rẻ. Phương pháp này là bước ngoặt của ngành siêu âm, khắc phục được những tồn tại của sinh thiết gan, và đang dần được sử dụng rộng rãi, giúp cho bệnh nhân có cơ hội tầm soát xơ hóa gan sớm hơn.