Viêm đường mật và tam chứng charcot

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Ngọc Thắng - Bác sĩ Ngoại tiêu hóa - Khoa Ngoại tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng. Bác sĩ có kinh nghiệm 17 năm trong lĩnh vực phẫu thuật tiêu hóa gan mật, đồng thời có trên 09 năm kinh nghiệm nội soi can thiệp.

Viêm đường mật là tình trạng nhiễm trùng đường mật do tắc nghẽn sỏi mật gây ra. Viêm đường mật với các triệu chứng điển hình xuất hiện theo trình tự đau quặn mật đến sốt và vàng da được gọi là tam chứng Charcot.

Viêm đường mật là tình trạng nhiễm trùng đường mật chủ yếu do tắc nghẽn sỏi mật gây ra.

Hầu hết các trường hợp viêm đường mật đều có 3 triệu chứng điển hình là sốt, đau và vàng da.

Tuy nhiên, viêm đường mật do tắc nghẽn sỏi mật sẽ biểu hiện các triệu chứng theo thứ tự lần lượt từ đau, đến sốt và cuối cùng là vàng da. Ba triệu chứng của viêm đường mật xuất hiện theo trình tự này được gọi là tam chứng charcot.

Tam chứng charcot có biểu hiện đặc trưng như sau:

2.1 Đau quặn mật

Cơn đau xuất hiện ở vùng hạ sườn phải một cách đột ngột, từ đây, cơn đau có thể lan lên vai phải hoặc ra phía sau lưng. Người bệnh sẽ thấy đau quặn, không thể thở được, cảm giác tức, đè nặng, đặc biệt là ở những bệnh nhân lớn tuổi, suy giảm thể trạng.

Nguyên nhân gây ra cơn đau quặn là sỏi mật bị tắc nghẽn trong ống mật hoặc túi mật, khiến túi mật phải co bóp nhiều hơn, mạnh hơn để đẩy dịch mật đi xuống.

2.2 Sốt

Sốt là triệu chứng điển hình của tình trạng nhiễm trùng. Ở bệnh nhân viêm đường mật, sốt thường đi kèm với rét run, sốt cao.

2.3 Vàng da tắt mật

Vàng da là triệu chứng quan trọng của bệnh lý nhiễm trùng đường mật. Nguyên nhân gây vàng da là do sỏi mật bị tắc nghẽn ở đường mật hoặc viêm vi quản mật. Tùy vào mức độ tắc nghẽn, người bệnh sẽ bị vàng da với các mức độ khác nhau.

Dựa vào tam chứng charcot với các biểu hiện lâm sàng nêu trên, có thể kết luận bệnh viêm đường mật do tắc nghẽn sỏi mật. Lúc này, thăm khám và thực hiện các xét nghiệm sẽ khẳng định kết quả chính xác.

3.1 Gan to

Tùy vào mức độ sỏi mật tắc nghẽn, kích thước túi mật, gan tăng khác nhau và gây ra các cơn đau vùng gan, hạ sườn phải.

3.2 Xét nghiệm máu

Xét nghiệm máu cho thấy các chỉ số bạch cầu, máu lắng, bilirubin, phosphatase kiềm đều tăng, men gan tăng nhẹ. Nếu bệnh nhân viêm tụy có thể cho thấy amylase và lipase tăng, nếu nhiễm khuẩn huyết thì thực hiện cấy máu cho thấy có sự xuất hiện của vi khuẩn.

3.3 Siêu âm, chụp cắt lớp vi tính

Cả hai phương pháp đều cho phép đánh giá tình trạng viêm nhiễm và xác định nguyên nhân gây viêm đường mật. Tuy nhiên, siêu âm được áp dụng nhiều vì chi phí thấp, độ nhạy cao, cho phép đánh giá tình trạng túi mật và mức độ giãn của đường mật. Những trường hợp phức tạp đòi hỏi đánh giá kỹ hơn toàn bộ hệ thống đường mật, chụp cộng hưởng từ đường mật có thể được chỉ định (MRCP).

Nếu có các biểu hiện của tam chứng Charcot, người bệnh cần thăm khám bác sĩ để được phát hiện, chẩn đoán và kịp thời điều trị bệnh viêm đường mật. Tùy vào mức độ viêm nhiễm sẽ có phương pháp điều trị phù hợp.

4.1 Viêm đường mật nhẹ

Bệnh nhân được điều trị hỗ trợ để làm giảm các triệu chứng như giảm đau, kháng sinh, đồng thời thực hiện xét nghiệm máu để xác định vi khuẩn, phòng ngừa nguy cơ nhiễm khuẩn huyết.

4.2 Viêm đường mật nặng

Bệnh nhân được điều trị giảm áp lực đường mật trước tiên bằng một trong những phương pháp như nội soi dẫn lưu đường mật, phẫu thuật. Một vài trường hợp nặng hoặc viêm đường mật gây biến chứng cần được cấp cứu phẫu thuật lấy sỏi, dẫn lưu qua da, ....

Viêm đường mật là bệnh lý phổ biến do vi khuẩn xuất phát từ giun và gây ra các bệnh ở đường tiêu hóa. Để phòng ngừa bệnh cần:

• Rửa sạch thực phẩm trước khi chế biến.
• Ăn chín, tránh ăn thức ăn còn sống.
• Uống nước đun sôi.
• Rửa tay sạch sẽ trước và sau khi đi vệ sinh.
• Uống thuốc xổ giun định kỳ.
• Nếu có bất kỳ biểu hiện nào nêu trên cần đến ngay cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời.

Tam chứng Charcot là ba triệu chứng điển hình của viêm đường mật do sỏi mật bị tắc nghẽn, theo thứ tự lần lượt gồm đau quặn mật, sốt và vàng da. Khi xuất hiện các triệu chứng này, người bệnh cần đến ngay các cơ sở y tế chuyên khoa để được khám và tư vấn điều trị kịp thời, tránh để lâu gây biến chứng nguy hiểm.