Cơ chế hoạt động của điện tâm đồ

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi BSCK II Nguyễn Quốc Việt - Bác sĩ Tim mạch can thiệp - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.

Điện tâm đồ là một xét nghiệm rất phổ biến ở hầu hết các cơ sở y tế hiện nay. Đây là một xét nghiệm cận lâm sàng khá đơn giản, không gây ra các biến chứng đối với bệnh nhân nhưng giá trị chẩn đoán rất cao.

Điện tâm đồ (Electrocardiogram - ECG) là đồ thị ghi lại những thay đổi của dòng điện bên trong quả tim. Là một Phương tiện cận lâm sàng không xâm lấn, không gây ra các biến chứng và cho kết quả nhanh.

Điện tâm đồ thường được sử dụng trong y học, đây là một xét nghiệm phổ biến để phát hiện một số bệnh lý và theo dõi tình trạng của tim trong nhiều tình huống, bệnh lý về tim mạch. Điện tâm đồ cũng là thiết bị tiêu chuẩn trong phòng mổ và trên xe cứu thương.

Tim co bóp theo nhịp và được điều khiển bởi một hệ thống dẫn truyền trong cơ tim. Những dòng điện của tim tuy rất nhỏ, chỉ khoảng một vài phần nghìn volt nhưng có thể dò thấy được từ các cực điện đặt trên tay, chân và ngực của bệnh nhân truyền đến máy ghi. Các điện cực (cảm biến) này thường được giữ trong vài phút. Máy ghi điện sẽ khuyếch đại tín hiệu lên và ghi lại trên máy đo điện tâm đồ.

Đường điện tâm đồ được hiển thị là những đường gấp khúc, lên xuống biến thiên theo nhịp co bóp của tim. Khi đo điện tâm đồ, bệnh nhân ở tư thế nằm ngửa, để các bác sĩ gắn những điện cực từ máy đo điện tâm đồ vào các vùng tim, vùng cổ tay, cổ chân bệnh nhân theo các vị trí xác định. Những điện cực này được dính vào da và không gây đau đớn trong quá trình đo.

Đo điện tim là một trong những xét nghiệm thường quy trong bệnh viện. Mục đích của việc kiểm tra điện tâm đồ gồm:

• Kiểm tra nhịp tim, chẩn đoán các rối loạn về nhịp tim.

• Chẩn đoán cơn đau tim (Bệnh lý mạch vành tim)
• Kiểm tra những vấn đề bất thường như cơ tim dày, dãn...
• Điện tâm đồ dùng để thăm khám và chẩn đoán các bệnh tim mạch, theo dõi và kiểm tra tình trạng một số bệnh nhân đã được chẩn đoán hở van tim, tăng huyết áp, rối loạn lipid máu, viêm màng tim... với các triệu chứng điển hình như khó thở, đau thắt ngực.

Đo điện tim có thể được bác sĩ chỉ định trong các trường hợp sau:

• Thăm khám và chẩn đoán các bệnh lý về tim mạch trong những trường hợp có các biểu hiện như: tim loạn nhịp, khó thở, đau tức vùng ngực...
• Kiểm tra và theo dõi tình trạng của các bệnh nhân được chẩn đoán các bệnh như: suy tim, hở van tim, thiếu máu cơ tim, nhồi máu cơ tim, các bệnh nhân tăng huyết áp, đái tháo đường ...
• Sàng lọc nguy cơ mắc các bệnh về tim mạch
• Chuẩn bị phẫu thuật...

Điện tâm đồ là một xét nghiệm đơn giản và có giá trị. Đôi khi đo điện tim có thể chẩn đoán chắc chắn một bệnh lý tim mạch nào đó. Tuy nhiên, điện tâm đồ có trường hợp không thể loại trừ những tình trạng bệnh tim nghiêm trọng. Ví dụ, một nhịp tim bất thường xuất hiện rồi biến mất, kết quả điện tim lại ghi nhận vào lúc bình thường giữa các lần xuất hiện nhịp bất thường.

Ngoài ra, không phải tất cả các cơn đau tim đều có thể được phát hiện bằng điện tâm đồ. Bệnh tim thường gặp như đau thắt ngực cũng không thể được phát hiện bằng điện tâm đồ thường quy. Đo điện tâm đồ chuyên biệt đôi khi giúp khắc phục một số hạn chế của điện tâm đồ thường quy, đó là:

• Điện tâm đồ gắng sức: thực hiện khi đang gắng sức (chạy bộ trên thảm lăn hoặc đạp xe). Điều này giúp đánh giá mức độ nghiêm trọng của sự tắc nghẽn của động mạch vành gây ra bệnh đau thắt ngực.
• Điện tâm đồ lưu động: bệnh nhân sẽ mang một cái máy nhỏ liên tục ghi lại nhịp tim. Phương pháp này sẽ ghi lại hoạt động điện tim khi đang đi bộ (lưu động) và thực hiện các sinh hoạt bình thường hàng ngày nhằm mục đích phát hiện nhịp tim bất thường, có thể xuất hiện rồi biến mất. Hoạt động điện tim thường được ghi nhận trong 24 - 48 giờ.

• Việc thực hiện điện tâm đồ mất khoảng vài phút.
• Bác sĩ sẽ đính kèm 10 điện cực với miếng dính vào da ngực, cánh tay và chân.
• Trong quá trình đo, người được đo sẽ nằm ngửa, máy điện tim tạo ra một đồ thị trên giấy, vẽ các xung điện di chuyển qua tim.
• Có thể mất khoảng 5 - 10 phút để gắn các điện cực và hoàn thành xét nghiệm nhưng việc ghi đồ thị thực sự chỉ mất vài giây.
• Bên cạnh đo điện tâm đồ tiêu chuẩn, bác sĩ có thể đề nghị bệnh nhân thực hiện các loại khác như: điện tâm đồ di động (kiểm tra hoạt động điện của tim trong 1-2 ngày, 24 giờ/ngày).
• Sau khi đo điện tâm đồ, bác sĩ Tim mạch sẽ đọc sóng đồ thị được ghi lại trong quá trình kiểm tra để xem các xung có bình thường hay không và cho bệnh nhân biết kết quả trong cùng một ngày thực hiện hoặc vào cuộc hẹn tiếp theo.
• Bệnh nhân có thể tiếp tục các hoạt động bình thường sau khi làm điện tâm đồ.

Kết quả xét nghiệm điện tâm đồ đòi hỏi phải do bác sĩ có chuyên khoa Tim mạch đọc và đưa ra kết luận, vì vậy vai trò chuyên môn của bác sĩ trong điện tim là rất quan trọng.

Khi thực hiện điện tâm đồ tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec, bệnh nhân hoàn toàn có thể yên tâm bởi tại đây không chỉ có quy trình thực hiện bài bản đạt chuẩn, hệ thống máy móc hiện đại mà còn quy tụ đội ngũ y bác sĩ tay nghề chuyên môn cao trên khắp cả nước, nhờ vậy cho kết quả chẩn đoán chính xác, góp phần không nhỏ vào việc xác định bệnh và giai đoạn bệnh.

Bác sĩ CKII Nguyễn Quốc Việt đã có hơn 20 kinh nghiệm trong khám và điều trị các bệnh lý tim mạch và Can thiệp Tim mạch (Bao gồm chụp, nong, đặt stent động mạch vành, động mạch thận...), đặt máy tạo nhịp tạm thời, vĩnh viễn...Trước khi công tác tại Khoa khám bệnh & Nội khoa, bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng, bác sĩ từng có thời gian công tác dài bệnh viện Đà Nẵng.