Bỗng dưng méo mặt: Chớ coi thường

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Huỳnh An Thiên - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.

Méo mặt đột ngột là triệu chứng thường xảy ra khi thời tiết chuyển lạnh khiến nhiều người hoang mang với tình trạng bất thường này của cơ thể. Tuy nhiên thực tế thì bệnh không nguy hiểm đến tính mạng và sẽ khỏi sau khoảng 1-3 tháng nếu được chẩn đoán và điều trị sớm. Bên cạnh đó, lo ngại nhất của bệnh chính là biến chứng về vận động và thẩm mỹ về sau nếu không được điều trị sớm.

Bệnh nhân thường sẽ bị méo mặt đột ngột sau một đêm ngủ dậy, phát hiện ra khi đánh răng hoặc ăn cơm thì nước và thức ăn bị chảy tràn ra ngoài, lúc đó khi soi gương sẽ thấy khuôn mặt bị biến dạng lệch về một bên. Ngoài ra, khi thăm khám kỹ sẽ thấy bệnh nhân có các triệu chứng sau:

• Hoạt động cười nói khó khăn;
• Khuôn mặt bất cân xứng với một bên liệt trông như mặt nạ, các nếp tự nhiên như nếp nhăn, rãnh mũi má bị mờ hoặc mất đi, miệng và nhân trung méo về bên lành;
• Đặc biệt, khi quan sát thấy mắt bên liệt nhắm không kín do liệt cơ khép vòng mi và nhãn cầu bị đẩy lên lộ một phần lòng trắng;
• Người bệnh còn có thể có cảm giác tê một bên mặt, mất vị giác ở 2/3 trước lưỡi, khô mắt do không tiết nước mắt hoặc tăng tiết nước mắt làm nước mắt chảy giàn giụa.

Thời gian vàng để người bệnh điều trị là trước 72 giờ sau khi phát hiện triệu chứng, nên việc đưa người bệnh tới cơ sở y tế trong thời gian vàng là rất quan trọng. Các trường hợp nhẹ bệnh nhân có thể phục hồi sau 1 tháng, hoặc phục hồi tốt sau 6-9 tháng với các trường hợp nặng.

Nguyên nhân chính của méo mặt là các tác nhân gây liệt dây thần kinh số VII như sau tai nạn, chấn thương hoặc bệnh lý khối u, nhiễm khuẩn, nhiễm virus và đặc biệt là nhiễm lạnh.

Cơ chế của nhiễm lạnh gây liệt dây thần kinh số 7 là do dây số VII chạy nông nhất trên mặt, lại đi song song với mạch máu vùng tai nên khi gặp lạnh đột ngột sẽ gây co mạch nhanh, khiến máu không đến nuôi dưỡng được làm tổn thương dây thần kinh số VII. Ngoài ra, việc nhiễm lạnh dẫn tới méo mặt cũng dễ là biểu hiện sớm của đột quỵ khi mạch máu co đột ngột không cung cấp đủ máu tới não.

Ngoài ra, người ta còn phát hiện việc liệt dây thần kinh số VII này còn liên quan đến một số loại virus sau:

• Mụn rộp và herpes sinh dục;
• Bệnh thủy đậu và bệnh zona;
• Virus Epstein-Barr;
• Nhiễm cytomegalovirus;
• Adenovirus;
• Rubella;
• Virus quai bị;
• Coxsackievirus.

Méo mặt đột ngột có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi nhưng dễ gặp hơn ở một số đối tượng nguy cơ sau:

• Người thường xuyên thức khuya, tinh thần, thể chất mệt mỏi khiến thần kinh căng thẳng và sức đề kháng kém;
• Người thể trạng yếu, ít luyện tập;
• Người có tiền sử hạ đường huyết, tăng huyết áp, xơ vữa động mạch, đái tháo đường hoặc phụ nữ mang thai;
• Người lạm dụng rượu bia.

Khi bị méo miệng, liệt mặt và có các dấu hiệu nghi ngờ như: một bên mặt bị cứng bất thường, soi gương thấy bị xệ xuống và miệng méo, mắt nhắm không kín thì cần bình tĩnh không kết luận ngay là đột quỵ não (tai biến mạch máu não) để tránh hoang mang, nhưng cũng cần đến ngay các cơ sở y tế để khám và chẩn đoán sớm, tránh các biến chứng không đáng có.

Khi đã xác định là méo mặt do liệt dây thần kinh số VII thì có nhiều phương pháp điều trị được chỉ định tùy theo tình trạng bệnh như nội khoa, châm cứu, bấm huyệt hay thậm chí phẫu thuật để nối nhánh thần kinh lân cận như nhánh thần kinh lưỡi, sống cổ hay chuyển vi phẫu cơ thon.

Các phương pháp vật lý trị liệu và châm cứu chỉ là phương pháp hỗ trợ chứ không điều trị nguyên nhân, song vẫn đóng vai trò quan trọng trong việc phục hồi chức năng của thần kinh chi phối bên bị liệt.

Những bệnh nhân nhắm mắt không kín sẽ được chỉ định sử dụng thêm thuốc nhỏ mắt nhân tạo để giữ ẩm cho mắt, cùng với đó người bệnh phải đeo kính hoặc dùng miếng che mắt để tránh tổn thương cho bên mắt bị liệt.