Chẩn đoán và điều trị viêm phổi do thở máy ở trẻ em

Bài viết được tham vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Huy Nhật - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng. Bác sĩ Nguyễn Huy Nhật đã có nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực điều trị bệnh lý Hô hấp.

Viêm phổi do thở máy ở trẻ em là một bệnh lý nhiễm khuẩn bệnh viện nặng và thường gặp nhất trong tất cả các loại nhiễm khuẩn bệnh viện. Nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, bệnh có thể tiến triển rất nặng và gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng.

Viêm phổi do thở máy là bệnh viêm phổi xuất hiện sau 48 giờ kể từ khi bệnh nhân được đặt ống nội khí quản và thông khí nhân tạo. Đây là bệnh lý nhiễm khuẩn bệnh viện nặng và thường gặp nhất trong tất cả các loại nhiễm khuẩn bệnh viện. Viêm phổi do thở máy được gọi là khởi phát sớm nếu thời gian khởi phát < 4 ngày, khởi phát muộn khi thời gian khởi phát từ 5 ngày trở lên.

Hiệp hội lồng ngực Hoa kỳ (American Thoracic Society - ATS) vào năm 2005 đã thông qua tiêu chuẩn chẩn đoán viêm phổi do thở máy:

1- Trên 48 giờ đặt NKQ thở máy.

2- X quang phổi có hình ảnh thâm nhiễm mới, tiến triển hoặc kéo dài.

3- Nhiệt độ ≥ 380C hoặc < 35,50C.

4- Dịch phế quản có mủ hoặc màu vàng đặc.

5- Bạch cầu máu ngoại vi > 10 G/L hoặc < 4 G/L .

6- Cấy dịch khí, phế quản có vi khuẩn gây bệnh, cấy máu (+).

7- Điểm CPIS ≥ 6.

Chẩn đoán xác định viêm phổi do thở máy khi có 2 tiêu chuẩn (1), (2) và ít nhất có 2 trong các tiêu chuẩn (3), (4), (5), (6), (7)

Nguyên tắc điều trị chung:

• Sử dụng kháng sinh thích hợp
• Cân bằng nước điện giải
• Đảm bảo chế độ dinh dưỡng: Nuôi dưỡng qua ống thông dạ dày và nuôi dưỡng qua đường tĩnh mạch để đảm bảo cung cấp năng lượng
• Có chế độ chăm sóc và chế độ thở máy hợp lý
• Điều trị bệnh lý nền

Các kháng sinh điều trị viêm phổi do thở máy:

• Viêm phổi do thở máy khởi phát sớm (<4 ngày) thường là do các chủng vi khuẩn sau Enterobacter, Klebsiella, Proteus, E.coli, H.influenzae, S.aureus không kháng methicilin. Kháng sinh sử dụng trong trường hợp này thường là: Cephalosporin thế hệ 3 (ceftriaxone) + Quinolon (thế hệ 2,3), hoặc Ertapenem.
• Viêm phổi do thở máy xuất hiện muộn (≥5 ngày) thường là do các chủng vi khuẩn đề kháng kháng sinh như: P.aeruginosa, A. baumannii, S.aureus kháng methicilin và Klebsiella kháng beta-lactamase.
• Yếu tố nguy cơ để nhiễm các chủng vi khuẩn kháng thuốc này bao gồm: Đã dùng kháng sinh trong vòng 90 ngày trước đó, nhập viện điều trị nội trú 90 ngày trước đó, đang nhập viện > 5 ngày, thông khí nhân tạo > 7 ngày, bệnh lý suy giảm miễn dịch hoặc đang điều trị các thuốc ức chế miễn dịch, đang điều trị dài ngày tại các cơ sở lọc máu hoặc cơ sở y tế tại cộng đồng, tiền sử có những đợt mắc các nhiễm khuẩn kháng kháng sinh tại cộng đồng hoặc tại các khoa hồi sức tích cực.
• Đối với các trường hợp này, kháng sinh thường dùng là: imipenem hoặc meronem kết hợp với quinolon (thế hệ 2,3). Cephalosporin kháng trực khuẩn mủ xanh (ceftazidim, cefepim) hoặc carbapenem kháng trực khuẩn mủ xanh (imipenem – cilastatin). Meropenem hoặc beta lactam ức chế men beta lactamase (piperacillin-tazobactam) kết hợp với vancomycin hoặc linezolid nếu có nguy cơ nhiễm khuẩn do tụ cầu kháng methicillin. Nếu điều trị thất bại với nhiều kháng sinh: cân nhắc sử dụng colistin. Nếu là vi khuẩn sinh ESBL thì dùng nhóm carbapenem (imipenem-cilastatin, meronem, doripenem).

Khoa nhi tại hệ thống Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là địa chỉ tiếp nhận và thăm khám các bệnh lý mà trẻ sơ sinh cũng như trẻ nhỏ dễ mắc phải: Sốt virus, sốt vi khuẩn, viêm tai giữa, viêm phổi ở trẻ,....Với trang thiết bị hiện đại, không gian vô trùng, giảm thiểu tối đa tác động cũng như nguy cơ lây lan bệnh. Cùng với đó là sự tận tâm từ các bác sĩ giàu kinh nghiệm chuyên môn với các bệnh nhi, giúp việc thăm khám không còn là nỗi trăn trở của các bậc cha mẹ.

Bài viết tham khảo nguồn: Hội hô hấp TP.HCM