Các vấn đề, bệnh lý thường gặp ở rốn của trẻ sơ sinh

Bài viết bởi Bác sĩ Đàm Thị Quỳnh - Trung tâm Nhi, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City

Rốn ở trẻ sơ sinh là một vết sẹo lõm hình khuyên được hình thành khi dây rốn rụng. Có rất nhiều bệnh lý liên quan tới rốn của trẻ sơ sinh. Bài viết dưới đây sẽ chia sẻ một số vấn đề rốn ở trẻ sơ sinh cũng như cách phát hiện sớm, chăm sóc và xử trí kịp thời các vấn đề ở rốn trẻ sơ sinh, tránh biến chứng không đáng có.

Khi bé còn trong bụng mẹ, dây rốn chính là “con đường” trung chuyển chất dinh dưỡng giữa cơ thể mẹ và con. Ngay sau khi chào đời, bé sẽ được bác sĩ kẹp và cắt dây rốn nối vào mẹ. Rốn ở trẻ sơ sinh là một vết sẹo lõm hình khuyên được hình thành khi dây rốn rụng. Nó nằm giữa đường ngang qua 2 mào chậu, không có lớp mỡ dưới da. Cấu trúc gồm 1 lớp biểu bì và mô liên kết dày đặc. Mô liên kết này trực tiếp nối liền với phúc mạc. Ngay phía trong ruột là phúc mạc và ruột non. Phía dưới rốn có mạng lưới động mạch, tĩnh mạch và mạng lưới mao mạch dồi dào.

Đa số các trẻ sơ sinh sẽ rụng rốn trong vòng 7 – 10 ngày đầu sau sinh, trừ một số trường hợp đặc biệt như bé bị chồi hạt rốn hay các mạch máu rốn chậm khô. Chậm rụng rốn thường sau 3 tuần. Vì vậy, nếu sau 10 ngày cha mẹ thấy rốn trẻ vẫn chưa rụng thì cũng đừng quá lo lắng. Cha mẹ cần vệ sinh chăm sóc rốn hàng ngày cho trẻ thật kĩ theo dõi sát và phát hiện các bất thường nếu có. Thông thường trước khi rụng, phần chân rốn của trẻ có thể rỉ chút dịch hơi ướt, có thể có chút màu nâu do dính ít máu đông ở mặt cắt của cuống rốn nhưng tuyệt đối không có mủ xanh hoặc mủ vàng, không có mùi hôi thối và xung quanh chân rốn cũng không bị sưng đỏ, bé không sốt và hoạt động bú ngủ vẫn bình thường. Mẹ cần để rốn mở thoáng, không băng rốn. Vệ sinh rốn hàng ngày, chú ý vệ sinh vùng chân rốn và lau khô, mở thoáng. Việc vệ sinh rốn ảnh hưởng đến thời gian rụng rốn (để khô rốn 4,2 ngày; rửa sạch bằng nước 4,3 ngày; Chlohexidin 7 ngày; cồn 70% 12 – 16 ngày). Nên để rốn hở, gấp bỉm phía dưới rốn để tiếp xúc với không khí, rốn khô nhanh hơn, nhanh rụng. Không cố kéo dây rốn khi rốn rụng chậm. Nếu dây rốn đã khô, có thể cắt rốn bằng dao/ kéo vô khuẩn.

Trẻ sơ sinh cần một khoảng thời gian từ 7 – 10 ngày hoặc lâu hơn để cuống rốn khô và rụng. Trong khoảng thời gian rốn chưa rụng này, rốn giống như một cánh cửa chưa được đóng, nếu mẹ vệ sinh không cẩn thận và đúng cách sẽ dẫn đến nhiễm trùng, mở đường cho vi khuẩn xâm nhập vào cơ thể. Và nhiễm trùng cũng là nguyên nhân chính khiến cuống rốn trẻ sơ sinh có mùi hôi. Tình trạng rốn trẻ sơ sinh có mùi hôi có thể là biểu hiện của một vài vấn đề thường gặp như:

• Nhiễm khuẩn rốn: Rốn rụng muộn, ướt và có mùi hôi kéo dài. Sau một thời gian có thể sưng tấy và sinh mủ. Một vài trường hợp nghiêm trọng, trẻ có thể bị tấy quanh rốn, chướng bụng và rối loạn tiêu hóa.
• Hoại tử rốn: Tình trạng này có thể có trước hoặc sau khi nhiễm khuẩn rốn. Biểu hiện thường gặp là rốn rụng sớm, sau đó sưng đỏ hoặc bầm tím và chảy nước mủ, đôi khi là máu kèm theo mùi hôi. Trong trường hợp này mẹ cần đưa bé đến gặp bác sĩ để được thăm khám và điều trị sớm, bởi nếu kéo dài có thể dẫn đến nhiễm trùng máu, thậm chí tử vong.
• Viêm rốn: Khi thấy rốn trẻ sơ sinh có mùi hôi, kèm theo các triệu chứng phù nề, chảy mủ vàng và lâu rụng thì rất có thể đây là biểu hiện của viêm rốn. Trẻ bị viêm rốn ngoài các triệu chứng trên thì còn bị sốt nhẹ và quấy khóc.

• Viêm mạch máu rốn: Rốn trẻ sơ sinh có mùi hôi cũng có thể là do viêm mạch máu rốn gây ra. Mạch máu rốn gồm có 2 động mạch và 1 tĩnh mạch, nhận nhiệm vụ vận chuyển chất dinh dưỡng khi bé còn trong bụng mẹ. Khi trẻ sinh ra, các mạch máu này cần có thời gian để xơ hóa và tiêu biến. Nếu rốn không được vệ sinh sạch sẽ, vi khuẩn sẽ có thể xâm nhập vào sâu bên trong mạch máu và gây viêm nhiễm (viêm động mạch rốn và viêm tĩnh mạch rốn).

Nếu thấy trẻ có các biểu hiện: Trẻ bị sốt hoặc hạ nhiệt độ, rốn hoặc tổ chức da xung quanh rốn tấy đỏ, chảy mủ, có mùi hôi, trẻ tăng cảm giác đau khi chạm vào rốn hoặc quanh rốn, trẻ bỏ bú, ngủ nhiều...cần phải đưa trẻ đến khám ngay tại các cơ sở y tế.

Thoát vị rốn

Thoát vị rốn là tình trạng khiếm khuyết một phần cơ thành bụng dẫn đến một phần quai ruột sẽ chui ra chỗ khuyết đó tạo nên một khối phồng. Khối phồng này sẽ to hơn khi trẻ khóc hoặc vặn mình và sẽ nhỏ lại khi trẻ nằm yên.

Sinh lý do còn tồn tại 1 vòng cân của rốn cho phép các mạch máu rốn từ mẹ sang thai nhi. Sau sinh tự đóng lại do sự phát triển của cơ thẳng thành bụng của thai nhi. Đóng hoàn toàn do sự hợp nhất các lớp phúc mạc với vòng rốn và sợi rốn. Thời gian đóng dưới 5 tuổi. Nếu vòng cân rốn lớn hơn 1.5cm khó đóng tự nhiên. Tuổi càng lớn, khối càng to: càng khó đóng. Thoát vị rốn gặp trong một số hội chứng và bệnh lý: HC Beckwith-Wiedemann, Down, MPS, suy giáp. Trẻ em ít gặp thoát vị rốn nghẹt. Hầu hết thoát vị rốn đóng tự nhiên.

Phẫu thuật đặt ra khi thoát vị rốn nghẹt (Đoạn ruột nằm trong khối thoát vị bị giữ lại và không đẩy được vào trong ổ bụng gây xoắn, nghẽn mạch) hoặc khối thoát vị không giảm kích thước trong 2 năm đầu.

Rốn trẻ sơ sinh bị chảy máu

Mẹ sẽ thấy rỉ một vài giọt máu trên chỗ giữa cuống rốn đã khô và chân rốn, có thể là máu đỏ tươi hoặc màu đỏ gạch (đa phần là màu đỏ gạch). Chảy máu do cọ xát bỉm hoặc tã vào cuống rốn. Chảy máu thường sẽ tự cầm hoặc cầm sau khi ấn nhẹ vùng rốn bằng miếng gạc sạch. Tuy nhiên, nếu thấy chảy máu nhiều hoặc chảy máu rỉ rả (vẫn còn chảy máu sau 10 phút băng ép hoặc chảy máu trên 3 lần) nên đưa bé đi khám bác sĩ để có thể phát hiện sớm các bệnh lý gây chảy máu rốn (Nhiễm khuẩn rốn, rối loạn đông máu ...)

Trên đây là một số vấn đề liên quan tới rốn của trẻ sơ sinh. Nếu bạn có bất cứ băn khoăn nào liên quan tới rốn của trẻ xin liên hệ với bác sĩ để có câu trả lời chính xác nhất cho những băn khoăn của bạn.