Dấu hiệu mất nước ở trẻ em

Bài viết được viết bởi Bác sĩ Phạm Lan Hương - Bác sĩ Nhi, Trung tâm Nhi - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.

Nếu trẻ bị sốt, đi tiêu chảy, nôn hoặc đổ mồ hôi nhiều trong những ngày nắng nóng hoặc hoạt động thể lực nhiều, cha mẹ cần lưu ý những biểu hiện của dấu hiệu mất nước sau đây:

• Môi khô hoặc dính lại
• Khóc ít hoặc không có nước mắt
• Mắt trũng
• Thóp trước của trẻ sờ lõm hơn
• Da khô, lạnh
• Kích thích, quấy khóc nhiều
• Buồn ngủ hoặc chóng mặt

Việc phát hiện trẻ em có các dấu hiệu mất nước và xử trí chúng là rất quan trọng. Mục tiêu của điều trị mất nước là bổ sung lượng nước (dịch) đã mất và duy trì lượng nước co thể về mức bình thường.

Những trẻ có dấu hiệu mất nước nhẹ do hoạt động nhiều có thể chỉ cảm thấy khát nước thì nên uống nhiều nước theo nhu cầu của trẻ. Nước lọc là lựa chọn tốt nhất. Ngoài ra, trẻ nên được nghỉ ngơi ở nơi mát mẻ, có bóng râm cho tới khi lượng nước đã mất được bù đủ.

• Bồi phụ dịch

Khi trẻ có dấu hiệu mất nước từ nhẹ đến vừa do tiêu chảy cấp thì cần thiết bổ sung nước (dịch) đã mất ngay. Dung dịch oresol được sử dụng bồi phụ nước cho trẻ trong khoảng thời gian 3-4 giờ. Loại dung dịch oresol là một hỗn hợp chứa đường và muối với tỉ lệ cân bằng cho trẻ mất nước. Loại thuốc này có bán sẵn ở nhiều hiệu thuốc không cần kê toa.

Quá trình bù dịch khởi đầu cho trẻ uống 1-2 thìa oresol (khoảng 5-10 ml) trong vài phút. Cha mẹ có thể dùng thìa hoặc xi lanh. Tổng lượng dịch bồi phụ cho trẻ trong giờ đầu có thể đến 237ml. Nếu trẻ có tiến triển tốt nên, cha mẹ tăng dần lượng nước lên từng ít một.

Những trẻ bị nôn thường được bổ sung dịch theo cách này, bởi vì từng ngụm nước nhỏ được hấp thu giữa những lần nôn trớ.

Đối với trẻ bú mẹ nên tiếp tục cho bú, thậm chí trong quá trình bồi phụ dịch. Bổ sung Oresol cho trẻ giữa những bữa bú. Nên ngừng cho trẻ uống sữa đối với trẻ dùng sữa công thức, và bắt đầu uống sữa lại sớm nhất có thể khi trẻ giảm biểu hiện mất nước.

Không nên bổ sung cho trẻ đang bị mất nước các loại nước lọc, soda, nước gừng, trà, nước hoa quả, đồ ăn nhẹ chứa gelatin hoặc nước hầm gà. Vì những loại nước trên không chứa tỷ lệ đường và muối phù hợp có thể gây trầm trọng hơn triệu chứng tiêu chảy.

Khi trẻ đang bồi phụ nước thì có thể dùng chế độ ăn bình thường, như sữa mẹ, sữa công thức.

Đối với trẻ em bị mất nước không cải thiện bằng dung dịch Oresol, đặc biệt trẻ có dấu hiệu đi ngoài nhiều lần phân tóe nước hoặc nôn nhiều lần, hoặc mất nước không thể hồi phục do những nguyên nhân khác, trẻ cần được nhập viện để bù dịch qua đường truyền tĩnh mạch.

Cần đảm bảo trẻ bổ sung đủ nước khi bị ốm hoặc hoạt động thể lực để phòng trẻ bị mất nước. Hỗ trợ cho trẻ có nguy cơ mất nước được bổ sung đủ nước . Ví dụ, trẻ bị đau họng có thể bị mất nước do ăn uống bị quá đau, dùng thuốc giảm đau như acetaminophen hoặc ibuprofen.

Không phải tất cả trường hợp bị sốt cần điều trị, nhưng nếu trẻ không thấy thoải mái hoặc không đủ nước, có thể dùng thuốc hạ sốt để kiểm soát cơn sốt.