Lồng ruột cấp tính ở trẻ: Nguy hiểm

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Bác sĩ chuyên khoa I Bùi Thị Hà - Bác sĩ Nhi - Sơ Sinh - Khoa Nhi - Sơ sinh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hạ Long.

Lồng ruột cấp tính đề cập đến sự xâm nhập (lồng) của một phần ruột vào chính nó. Đây là cấp cứu bụng thường gặp nhất ở trẻ nhỏ, đặc biệt là ở trẻ em dưới hai tuổi. Phần lớn các trường hợp ở trẻ em là vô căn, nhưng có những trường hợp nguy hiểm tính mạng nếu không được xử trí kịp thời. Các biểu hiện lâm sàng, chẩn đoán và xử trí lồng ruột ở trẻ sẽ được thảo luận dưới đây.

Lồng ruột cấp tính ở trẻ xảy ra khi một đoạn ruột trượt vào bên trong một bộ phận gần đó. Sự chuyển động này của ruột làm cho ruột tự gập lại, gây ra các rối loạn và bệnh lý do thức ăn khó đi qua ruột hơn. Lồng ruột là vấn đề nghiêm trọng xảy ra ở ruột, nó là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra tắc ruột ở trẻ em trong độ tuổi từ 3 tháng đến 3 tuổi. Mặc dù vậy, lồng ruột cũng có thể gặp ở trẻ em lớn tuổi hơn hoặc thậm chí gặp ở người lớn tuổi. Do lồng ruột là một vấn đề cấp tính nên nó cần được can thiệp cấp cứu y tế và đây là một vấn đề cấp cứu bụng phổ biến nhất trong thời thơ ấu. Nếu không được điều trị, tình trạng này có thể gây nhiễm trùng hoặc thậm chí là tử vong.

Một số triệu chứng lồng ruột ở trẻ em có thể khác nhau, triệu chứng phổ biến nhất là đột ngột khóc to do cơn đau bụng dữ dội và đột ngột ở một đứa trẻ khỏe mạnh. Cơn đau bụng này xảy ra thường xuyên, lúc đầu có thể là đau bụng. Đối với trẻ sơ sinh hoặc trẻ em có thể căng thẳng co đầu gối lên tỏ ra rất cáu kỉnh và khóc lên to. Các cơn đau cách quảng có thể con bạn vẫn vui đùa nhưng cũng có thể con bạn sẽ trở nên mệt mỏi và yếu ớt vì quấy khóc. Một số triệu chứng của nó gồm có:

• Nôn mửa
• Phân có máu
• Phân màu đỏ, giống như thạch
• Sốt
• Cực kỳ mệt mỏi hoặc hôn mê
• Nôn mửa mật
• Bệnh tiêu chảy
• Đổ mồ hôi
• Mất nước
• Bụng sưng

Các triệu chứng trên có thể giống với các triệu chứng của một số bệnh khác cho nên cần tham khảo ý kiến của bác sĩ để được chẩn đoán một cách chính xác nhất.

Chẩn đoán lồng ruột thường bắt đầu bằng việc xem xét các triệu chứng và khám sức khỏe. Bác sĩ có thể ấn nhẹ vào bụng để cảm nhận được khối u hoặc các yếu tố khác, chẳng hạn như đau, có thể giúp xác định nguyên nhân gây ra các triệu chứng của con bạn.

Các xét nghiệm hình ảnh thường sẽ được yêu cầu để xác định chẩn đoán. Các phương pháp đưa ra để chẩn đoán lồng ruột ở trẻ em bao gồm:

• Chụp Xquang bụng: Một xét nghiệm thường quy để thấy tắc nghẽn đường ruột
• Siêu âm ổ bụng: Thử nghiệm này sử dụng sóng âm thanh và máy tính để tạo ra hình ảnh bên trong cơ thể. Một siêu âm của ruột thường có thể phát hiện các vấn đề mô hoặc gián đoạn lưu thông.
• Chuỗi GI trên hoặc nuốt bari: Thử nghiệm này xem xét các cơ quan của phần trên cùng của hệ tiêu hoá; kiểm tra thực quản, dạ dày và tá tràng (phần đầu tiên của ruột). Sử dụng một chất lỏng có tên gọi là bari, chất lỏng này sẽ bao phủ lên các cơ quan và sau đó sẽ chụp hình ảnh Xquang để kiểm tra cơ quan tiêu hoá.
• Thuốc xổ bari hoặc hàng loạt GI thấp hơn: Đây là một cuộc kiểm tra Xquang của trực tràng, ruột già và phần dưới của ruột non. Trẻ sẽ được đưa chất lỏng có tên gọi là bari vào trực tràng để chất lỏng này phủ lên bề mặt của các cơ quan khiến cho hình ảnh của các cơ quan này hiện lên trên hình ảnh trên phim Xquang. Chụp Xquang theo sau việc sử dụng bari sẽ cho thấy có bất kỳ khu vực nào bị thu hẹp/khe hẹp, bất kỳ tắc nghẽn nào hoặc các vấn đề nào khác hay không. Trong một số trường hợp, lồng ruột tự khắc phục trong quá trình kiểm tra này. Ruột có thể tự trở lại vị trí cũ. Điều này có thể xảy ra do áp lực đè lên ruột trong khi bari được đưa vào.

Việc điều trị sẽ tùy thuộc vào các triệu chứng, độ tuổi và sức khỏe chung với con bạn. Nó cũng phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tình trạng. Thông thường thì một thủ thuật không phẫu thuật sẽ được xem xét đầu tiên.

Đôi khi lồng ruột sẽ tự khỏi khi trẻ được dùng thuốc xổ bari. Trong nhiều trường hợp, bác sĩ điều trị có thể khắc phục sự cố bằng cách cho thụt tháo bằng khí hoặc dung dịch muối. Điều này được thực hiện bằng cách đặt một ống nhỏ vào trực tràng của con bạn. Các bác sĩ sẽ sử dụng siêu âm hoặc tia X (đèn soi huỳnh quang) để giúp đặt ống. Không khí được đưa vào trong ống. Không khí có thể giúp đưa ruột trở lại vị trí bình thường. Chất lỏng được đưa qua ống trong trực tràng sẽ có thể giúp đưa mô trở lại đúng vị trí của nó. Nhưng nếu con bạn bị bệnh nặng do nhiễm trùng bụng hoặc các vấn đề khác, bác sĩ điều trị có thể chọn không làm điều này.

Con bạn sẽ cần phải phẫu thuật nếu tình trạng lồng ruột không được khắc phục bằng thuốc xổ bari. Con bạn cũng sẽ cần phẫu thuật nếu quá ốm để có thể thụt bari, thụt nước muối hoặc thụt khí. Đối với cuộc phẫu thuật, con bạn sẽ được gây mê. Bác sĩ phẫu thuật sẽ rạch một vết bụng. Bác sĩ phẫu thuật sẽ tìm lồng ruột và đẩy các phần của ruột trở lại vị trí cũ. Ruột sẽ được kiểm tra xem có bị hư hỏng không. Nếu bất kỳ phần nào không hoạt động bình thường, chúng sẽ bị xóa.

Nếu ruột của con bạn bị hỏng và phần bị cắt ra là nhỏ, hai phần ruột khỏe mạnh sẽ được khâu lại với nhau.

Trong một số trường hợp hiếm hoi, một lượng lớn ruột có thể bị cắt bỏ. Điều này xảy ra nếu phần ruột bị tổn thương lớn. Trong trường hợp này, phẫu thuật không thể liên kết các phần còn lại của ruột với nhau sau khi phần bị hư hỏng được cắt bỏ. Phẫu thuật cắt hồi tràng có thể được thực hiện để quá trình tiêu hóa có thể tiếp tục. Với phẫu thuật cắt hồi tràng, hai đầu còn lại khỏe mạnh của ruột được đưa qua các lỗ mở trong bụng. Phân sẽ đi qua lỗ mở (lỗ khí). Sau đó, nó sẽ thu thập trong một túi bên ngoài cơ thể. Việc cắt hồi tràng có thể là ngắn hạn. Hoặc trong một số trường hợp rất hiếm, nó có thể tồn tại lâu dài hoặc vĩnh viễn. Nó phụ thuộc vào số lượng ruột đã được loại bỏ.

Lồng ruột là một vấn đề cấp tính nên cần can thiệp cấp cứu y tế. Đó là một căn bệnh nguy hiểm đến tính mạng. Nếu không được điều trị, nó có thể gây ra các vấn đề nghiêm trọng như:

• Nhiễm trùng đường ruột
• Tử vong sau mổ ruột
• Chảy máu trong
• Nhiễm trùng bụng nặng còn được gọi là viêm phúc mạc

Lồng ruột thường xảy ra ở khoảng 1 trong số 1.200 trẻ em, vì vậy nó không phải là một tình trạng hiếm gặp.

Ở trẻ nhỏ, phương pháp điều trị không phẫu thuật có thể đủ để điều trị một cách hiệu quả.

Hãy coi trọng các triệu chứng như đau bụng dữ dội, đột ngột, những thay đổi trong phân của trẻ (phân có máu hoặc màu đỏ giống như thạch), sốt, nôn mửa và các triệu chứng khác của bệnh nặng. Bạn càng tìm kiếm sự trợ giúp y tế sớm để phát hiện các triệu chứng, con của bạn càng sớm thoát khỏi tình trạng đau đớn và nguy cơ biến chứng càng thấp.