Một số biện pháp phát triển kỹ năng tự phục vụ cho trẻ tự kỷ tại gia đình

Bài viết bởi Cử nhân Nguyễn Thị Minh Huyền - Chuyên viên Giáo dục đặc biệt - Đơn nguyên Kỹ thuật cao Điều trị bại não và Tự kỷ - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.

Trẻ có nhu cầu đặc biệt nói chung hay trẻ tự kỷ nói riêng đa số đều gặp những khó khăn nhất định trong các kĩ năng sinh hoạt thường ngày. Mục tiêu can thiệp cho trẻ hướng tới việc trẻ có thể sống một cuộc sống độc lập trước tiên. Chính vì thế, giáo dục kỹ năng tự phục vụ cho trẻ luôn được ưu tiên lựa chọn là một trong số các mục tiêu dành cho trẻ tự kỷ. Vậy làm thế nào để ba mẹ có thể dạy kỹ năng tự phục vụ cho trẻ tự kỷ trong khi tchúng gặp nhiều vấn đề về nghe hiểu, nhận thức ?

Trong sinh hoạt hàng ngày tại gia đình có rất nhiều cơ hội để giáo dục kỹ năng tự phục vụ cho trẻ, bằng cách như: tự lấy dép, cất dép, tự bỏ quần áo bẩn vào thùng, bỏ rác vào thùng rác, tự lấy balo đi học, tự lấy thìa, bát ăn...vv. Đây chính là những cơ hội tốt để trẻ được tự mình thực hiện. Ba mẹ và người chăm sóc cần kiên nhẫn chờ đợi trẻ thay vì làm thay, làm hộ vì nghĩ trẻ không có khả năng thực hiện được.

XEM THÊM: Chương trình can thiệp - Giáo dục trẻ tự kỷ

Nếu như trẻ bình thường chỉ cần quan sát đã có thể tự học hỏi thì đối với trẻ đặc biệt cần được bố mẹ hoặc người chăm sóc hướng dẫn tỉ mỉ từng bước nhỏ một. Để dạy kỹ năng tự phục vụ cho trẻ tự kỷ thì cha mẹ nên chia một hoạt động ra thành nhiều bước nhỏ để trẻ thực hiện từng bước đến khi thành thạo. Sau đó khi trẻ thực hiện tốt các bước thì nên để trẻ tự mình làm.

Ví dụ:

Dạy trẻ kỹ năng tự phục vụ như đánh răng thì bố mẹ cần chia nhỏ thành từng bước như sau (có thể chia các bước theo mức độ và khả năng của trẻ) :

Bước 1: Lấy cốc, lấy bàn chải

Bước 2: Làm ướt bàn chải

Bước 3: Lấy kem đánh răng

Bước 4: Chải răng( mặt trước, mặt nhai, mặt trong)

Bước 5: Xúc miệng, nhổ nước.

Để giáo dục kỹ năng tự phục vụ cho trẻ thì ban đầu bố mẹ cần làm mẫu cho trẻ quan sát, vừa làm vừa nói cho trẻ nghe. Sau đó khi hướng dẫn trẻ thực hiện cần hỗ trợ từ nhiều tới ít. Khi trẻ chưa thể tự thực hiện hướng dẫn bằng lời, bố mẹ có thể hỗ trợ thể chất bằng cách cầm tay của trẻ để giúp trẻ thực hiện. Sau khi trẻ đã quen dần bố mẹ chỉ hỗ trợ khi cần bằng lời và cuối cùng là để trẻ tự làm. Lưu ý, cần hướng dẫn ngắn gọn, dễ hiểu, bởi trẻ tự kỷ thường gặp khó khăn trong ngôn ngữ hiểu.

Trẻ sẽ rất hào hứng nếu như biết mình làm việc và được khen ngợi. Trẻ sẽ được củng cố tích cực và sẽ chủ động hơn trong những hoạt động sau. Hãy khen sự cố gắng của trẻ. Khen trực tiếp những nỗ lực của con.

Ví dụ: Ôi con tự lấy dép của mình à, con giỏi lắm!

Con có thể tự cất balo lên tủ cao rồi kìa!

Khi được khuyến khích, động viên, trẻ tự kỷ sẽ vui vẻ trong mọi hoạt động, tăng cường sự giao tiếp, từ đó việc giáo dục kỹ năng tự phục vụ cho trẻ cũng trở lên tốt hơn.