Biểu đồ thể hiện ảnh hưởng của tuổi đến khả năng sinh sản

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Bác sĩ chuyên khoa I Lê Thị Phương - Bác sĩ Sản phụ khoa - Khoa Sản phụ khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hạ Long.

Tuổi tác là yếu tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của phụ nữ. Trứng của của người phụ nữ cũng sẽ suy giảm dần về chất lượng và số lượng theo tuổi. Một phụ nữ ở độ tuổi giữa 20 có 25 có đến 30% cơ hội mang thai mỗi tháng. Khả năng sinh sản thường bắt đầu giảm khi phụ nữ ở độ tuổi ngoài 30 và giảm mạnh hơn sau tuổi 35. Đến 40 tuổi, cơ hội mang thai trong bất kỳ chu kỳ hàng tháng nào là khoảng 5%. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ cung cấp những thông tin hữu ích về biểu đồ thể hiện ảnh hưởng của tuổi đến khả năng sinh sản ở phụ nữ.

Cả 2 đường biểu diễn về khả năng mang thai và khả năng vô sinh được thể hiện trên biểu đồ đều áp dụng cho những người phụ nữ có chức năng sinh sản bình thường. Theo đó, khi độ tuổi của người phụ nữ ngày càng tăng lên, tính từ năm 20 tuổi thì khả năng mang thai càng giảm xuống và đi kèm với đó là khả năng vô sinh càng tăng lên.

Độ tuổi từ 20-24 là giai đoạn dễ mang thai nhất của người phụ nữ khi tỷ lệ mang thai trong giai đoạn này lên đến 86%. Tỷ lệ này sẽ giảm dần khi tuổi của người phụ nữ tăng lên và thậm chí có thể ở mức 0% đối với những người phụ nữ trên 50 tuổi.

Trong khi đó, độ tuổi từ 20-24 cũng là giai đoạn mà khả năng vô sinh của những người phụ nữ ở mức thấp nhất với chỉ 3%. Con số này sẽ tăng lên theo tuổi của người phụ nữ và có thể đạt mốc 100% với những người phụ nữ trên 50 tuổi.

Khả năng sinh sản có mối quan hệ mật thiết với độ tuổi. Ở cả nam và nữ, khả năng sinh sản sẽ bắt đầu có sau khi các bé kết thúc giai đoạn dậy thì. Đối với các bé gái, sự bắt đầu của độ tuổi sinh sản được đánh dấu bằng sự bắt đầu của quá trình rụng trứng cũng như chu kỳ kinh nguyệt và chính thức kết thúc sau khi họ trải qua thời kỳ mãn kinh, tính từ thời điểm này, người phụ nữ cũng sẽ không còn khả năng mang thai nữa. Nói chung, khả năng sinh sản của nữ giới sẽ giảm dần theo sự tăng lên của tuổi tác và khả năng sinh sản có thể kết thúc từ 5-10 năm trước khi người phụ nữ bước vào thời kỳ mãn kinh.

Trong xã hội ngày nay, tình trạng vô sinh do tuổi tác ngày càng phổ biến bởi nhiều lý do, trong đó đặc biệt đáng chú ý là nhiều phụ nữ có xu hướng lập gia đình khi đã ngoài 30 tuổi. Mặc dù những người phụ nữ ngày nay có sức khỏe và kiến thức về tự chăm sóc bản thân tốt hơn tuy nhiên sức khỏe được cải thiện trong cuộc sống sau này có thể sẽ không bù đắp được sự suy giảm khả năng sinh sản tự nhiên do tuổi tác. Điều quan trọng là phải hiểu rằng khả năng sinh sản sẽ giảm khi phụ nữ ngày càng già đi do số lượng trứng trong buồng trứng của họ giảm theo tuổi tác. Thậm chí trong một số trường hợp, sự suy giảm về số lượng trứng còn diễn ra sớm hơn nhiều so với những gì mà họ có thể tưởng tượng.

2.1. Ảnh hưởng của tuổi tác đến quá trình rụng trứng và chu kỳ kinh nguyệt

Trong độ tuổi sinh sản, phụ nữ có kinh nguyệt đều đặn hàng tháng liên quan đến quá trình rụng trứng diễn ra đều đặn trong khoảng thời gian này. Trứng được phát triển bên trong một cơ quan hình cầu chứa đầy chất lỏng được gọi là nang trứng. Vào đầu mỗi chu kỳ kinh nguyệt khi phụ nữ có kinh, một loại hormone do tuyến yên sản xuất sẽ kích thích một nhóm nang trứng phát triển nhanh hơn trên 2 buồng trứng. Hormon tuyến yên kích thích buồng trứng được gọi là hormone kích thích nang trứng (hormone FSH). Thông thường, sẽ chỉ có một trong số nang noãn đó trưởng thành và phóng thích ra trứng (hay còn gọi là quá trình rụng trứng) và phần còn lại sẽ ngừng phát triển và thoái hóa dần. Mang thai là kết quả của quá trình thụ tinh giữa tinh trùng và trứng tạo thành hợp tử làm tổ trong niêm mạc tử cung. Nếu không có thai, nội mạc tử cung sẽ bong ra để chuẩn bị cho một chu kỳ mới. Ở tuổi thiếu niên, các bé gái thường rụng trứng không đều, tuy nhiên đến một độ tuổi nhất định (thường là 16 tuổi) quá trình rụng trứng sẽ diễn ra đều đặn hơn kéo theo chu kỳ kinh nguyệt cũng vì thế mà xuất hiện đều đặn. Điều này sẽ diễn ra cho đến khi người phụ nữ khoảng 40 tuổi, thời điểm chu kỳ kinh nguyệt ngày càng trở nên ngắn hơn và chấm dứt hoàn toàn. Khi một người phụ nữ không có kinh nguyệt trong vòng một năm họ có thể được cho là đã mãn kinh.

Khi phụ nữ già đi, khả năng sinh sản sẽ suy giảm do những thay đổi tự nhiên liên quan đến tuổi tác xảy ra trong buồng trứng. Không giống như nam giới vẫn sản xuất tinh trùng trong suốt cuộc đời, một người phụ nữ được sinh ra với số lượng cố định trứng trong các nang (khoảng một triệu nang trứng). Đến tuổi dậy thì, các nang trứng sẽ ở mức 300.000 và trong số này, chỉ có khoảng 300 nang noãn phát triển và rụng trong những năm sinh sản. Phần lớn các nang noãn không trải qua quá trình rụng trứng mà thông qua một quá trình rụng dần được gọi là mất sản.

2.2. Khả năng sinh sản ở phụ nữ theo độ tuổi

Giai đoạn khả năng sinh sản tốt nhất của phụ nữ là ở độ tuổi 20. Khả năng sinh sản sẽ giảm dần ở độ tuổi 30 và đặc biệt là sau tuổi 35. Mỗi tháng nếu cố gắng, một người phụ nữ 30 tuổi với tình trạng sức khỏe tốt, có khả năng thụ thai sẽ có 20% cơ hội mang thai. Ở độ tuổi 40 con số này giảm xuống chỉ còn 5% mỗi chu kỳ. Và đến khi kết thúc thời kỳ mãn kinh, phụ nữ sẽ không còn khả năng sinh sản nữa. Độ tuổi mãn kinh trung bình của phụ nữ là 51, nhưng hầu hết phụ nữ sẽ không còn khả năng mang thai khi ở độ tuổi khoảng 45.

Tỷ lệ mang thai thành công này không chỉ đúng với thụ thai theo cách tự nhiên mà còn đúng với cả thụ thai bằng phương pháp điều trị sinh sản như thụ tinh trong ống nghiệm. Có rất nhiều cặp vợ chồng tin rằng họ có thể sử dụng các phương pháp hỗ trợ sinh sản như thụ tinh trong ống nghiệm để có thể mang thai. Tuy nhiên các nghiên cứu đã chỉ ra rằng tuổi của phụ nữ cũng sẽ ảnh hưởng rất nhiều đến tỷ lệ thành công của các phương pháp điều trị vô sinh bởi như đã nói, sự suy giảm khả năng sinh sản của phụ nữ theo độ tuổi xảy ra do sự suy giảm về cả số lượng và chất lượng của trứng trong cơ thể người phụ nữ.

2.3. Ảnh hưởng của tuổi tác đến chất lượng trứng

Phụ nữ sẽ ít có khả năng mang thai và có nguy cơ sảy thai cao hơn nếu chất lượng trứng suy giảm. Theo các nhà khoa học, song song với sự suy giảm số lượng, chất lượng trứng cũng sẽ giảm theo độ tuổi của người phụ nữ. Đặc biệt, chất lượng trứng sẽ ở mức thấp nhất đối với những người phụ nữ từ 40 tuổi trở lên.

Một sự thay đổi quan trọng trong chất lượng trứng là sự xuất hiện ngày càng nhiều của các bất thường di truyền được gọi là dị bội thể (quá nhiều hoặc quá ít nhiễm sắc thể trong trứng). Khi thụ tinh, một quả trứng bình thường chứa 23 nhiễm sắc thể, khi kết hợp với một tinh trùng cũng chứa 23 nhiễm sắc thể sẽ tạo hợp tử bình thường với 46 nhiễm sắc thể. Khi người phụ nữ già đi, số lượng trứng xuất hiện bất thường về nhiễm sắc thể tăng lên. Điều đó có nghĩa nếu sự thụ tinh xảy ra, hợp tử cũng sẽ xuất hiện những sự bất thường trong số lượng nhiễm sắc thể như quá nhiều hoặc quá ít. Hội chứng Down là hội chứng điển hình nhất của sự thay đổi số lượng nhiễm sắc thể trong trứng khi người mắc hội chứng Down có nhiều hơn một nhiễm sắc thể số 21. Trong những trường hợp dị bội khác hợp tử thường không thể phát triển hoặc dễ dẫn đến sảy thai. Điều này giải thích tại sao khả năng mang thai thấp hơn và khả năng sảy thai cao hơn ở những người phụ nữ lớn tuổi.

2.4. Ảnh hưởng của tuổi tác đến số lượng trứng

Số lượng trứng trong buồng trứng ngày càng giảm được gọi là “mất nguồn dự trữ buồng trứng”. Phụ nữ bắt đầu mất nguồn dự trữ buồng trứng trước khi chu kỳ kinh nguyệt dừng lại. Vì phụ nữ được sinh ra với số lượng các nang trứng cố định và không hề tăng lên trong suốt thời gian cuộc đời nên nguồn nang trứng sẽ dần được sử dụng hết. Khi các nang trứng trong buồng trứng ít dần đi, chúng ngày càng ít nhạy cảm hơn với sự kích thích của hormone FSH do đó chúng sẽ cần nhiều hơn sự kích thích để có thể trưởng thành và bước vào giai đoạn rụng trứng. Lúc đầu, các chu kỳ có thể diễn ra trong khoảng thời gian ngắn từ 21 đến 25 ngày. Sau đó, do các nang trứng không thể đáp ứng tốt với kích thích để phát triển và rụng dẫn đến thời gian cho các chu kỳ kéo dài và không đều. Dự trữ buồng trứng suy giảm thường liên quan đến tuổi tác và xảy ra do trứng rụng tự nhiên cũng như chất lượng trứng còn lại suy giảm. Tuy nhiên một số yếu tố nguy cơ có thể làm giảm dự trữ buồng trứng ở những người phụ nữ trẻ bao gồm hút thuốc lá, tiền sử gia đình mãn kinh sớm, phẫu thuật buồng trứng....

Khả năng sinh sản tự nhiên sẽ suy giảm khi phụ nữ lớn tuổi. Tuy thời điểm bắt đầu cũng như tốc độ suy giảm sẽ khác nhau ở những người phụ nữ khác nhau nhưng thông thường chúng luôn bắt đầu trước khi mãn kinh. Nói chung, khả năng sinh sản sẽ giảm khi người phụ nữ bước vào giai đoạn đầu của tuổi 30 và giảm nhanh hơn sau tuổi 35. Những người phụ nữ, vì bất kỳ lý do nào muốn trì hoãn việc sinh con cho đến sau tuổi 35 cần tìm hiểu thông tin về các phương pháp xét nghiệm và điều trị phù hợp, thậm chí áp dụng cả những liệu pháp hỗ trợ sinh sản khác. Bằng cách tìm hiểu về các lựa chọn, nhận thức được nhu cầu và mục tiêu của bản thân, các cặp vợ chồng sẽ sẵn sàng trong việc đưa ra những quyết định tốt nhất.

Nguồn tham khảo: reproductivefacts.org, babycenter.com