Có nên dùng Estrogen sau khi cắt bỏ tử cung?

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Bác sĩ chuyên khoa II Huỳnh Thị Hiên - Bác sĩ Sản phụ khoa - Khoa Sản phụ khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang.

Sau khi phẫu thuật cắt bỏ buồng trứng - nhà sản xuất chính của hormone estrogen - nội tiết tố nữ, sẽ gây ra tình trạng mãn kinh do phẫu thuật. Phẫu thuật cắt bỏ buồng trứng thường được kết hợp với cắt tử cung, song không phải lúc nào cũng như vậy. Trên thực tế, những phụ nữ chỉ cắt bỏ tử cung sẽ không gặp phải tình trạng mãn kinh do phẫu thuật. Bởi buồng trứng của họ vẫn đang sản xuất estrogen. Những phụ nữ này sẽ bước vào thời kỳ mãn kinh một cách tự nhiên khi họ già đi, đôi khi có thể sớm hơn bình thường một chút.

Hormone Estrogen đóng vai trò quan trọng trên toàn cơ thể. Nó ảnh hưởng đến não, xương, da, tim, mạch máu,.... Trong khi nồng độ estrogen giảm dần trong thời kỳ mãn kinh tự nhiên, thì chúng lại giảm một cách đột ngột khi mãn kinh do phẫu thuật. Sự sụt giảm đột ngột của estrogen có thể dẫn đến các triệu chứng mãn kinh khá nghiêm trọng.

Liệu pháp hormone sau phẫu thuật bằng estrogen và progestin hoặc chỉ bằng estrogen là một cách để cung cấp estrogen mà bạn đã bị mất. Phụ nữ đã cắt tử cung và buồng trứng cần cả estrogen và progestin. Bởi estrogen đơn độc có thể làm tăng nguy cơ ung thư trong tử cung. Bổ sung progestin sẽ giúp loại bỏ nguy cơ này.

Hiếm khi có trường hợp cắt cả hai buồng trứng mà không có tử cung. Thông tường, chỉ có một buồng trứng có thể được loại bỏ, khi đó sẽ không cần thiết sử dụng liệu pháp hormone thay thế.

2.1. Lý do cần bổ sung estrogen sau khi cắt tử cung và buồng trứng

Những lý do bạn nên cân nhắc sử dụng liệu pháp hormone thay thế sau phẫu thuật cắt tử cung và buồng trứng

• Bạn còn trẻ: Phụ nữ bước vào thời kỳ mãn kinh do phẫu thuật chứ không phải do tuổi, ít nhất họ cần bổ sung estrogen - liệu pháp hormone thay thế cho đến tuổi tiền mãn kinh. Estrogen ảnh hưởng đến cơ thể theo nhiều cách khác nhau. Nhiều chuyên gia tin rằng nó đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ phụ nữ trẻ khỏi bệnh tật. Các bác sĩ từ lâu đã biết tới nguy cơ mắc bệnh tim mạch cao hơn nhiều ở những phụ nữ đã cắt bỏ buồng trứng trước khi mãn kinh. Cắt bỏ buồng trứng trước khi mãn kinh cũng có liên quan đến nguy cơ mắc bệnh Parkinson và chứng mất trí nhớ tăng gấp đôi. Ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy việc sử dụng liệu pháp hormone bổ sung estrogen giúp ngăn ngừa những vấn đề này ở phụ nữ trẻ. Phụ nữ bước vào thời kỳ mãn kinh do phẫu thuật khi họ dưới 50 tuổi nên sử dụng liệu pháp hormone thay thế. Sau đó, khi họ đến tuổi mãn kinh trung bình (51 tuổi), có thể thể quyết định tiếp tục sử dụng hoặc là không.

• Các triệu chứng mãn kinh của bạn trở nên nghiêm trọng và các phương pháp điều trị khác không hiệu quả: Một số phụ nữ gặp phải các triệu chứng mãn kinh như bốc hỏa, khô âm đạo, khó ngủ khiến họ không thể chịu đựng được và dường như không có gì làm giảm tình trạng này. Bổ sung estrogen có thể đem lại hiệu quả trong việc ngăn ngừa và giảm thiểu các triệu chứng này.
• Các lợi ích sức khỏe khác: liệu pháp hormone thay thế mang lại một số lợi ích sức khỏe như làm chậm loãng xương và tăng mật độ xương. Việc bổ sung cả estrogen và progestin dường như làm giảm nhẹ nguy cơ phát triển ung thư đại trực tràng.

2.2. Trường hợp không nên bổ sung estrogen sau khi cắt tử cung và buồng trứng

• Các triệu chứng mãn kinh của bạn không làm phiền bạn, hoặc các phương pháp điều trị khác đạt hiệu quả tốt. Một số phụ nữ không có triệu chứng mãn kinh nghiêm trong sau khi phẫu thuật và không muốn hoặc không cần điều trị. Ngay cả khi bạn có các triệu chứng cấp tính, liệu pháp hormone cũng không phải là cách duy nhất để kiểm soát chúng.
• Bạn từ 50 tuổi trở lên: Nhiều phụ nữ bước vào thời kỳ mãn kinh do phẫu thuật ở độ tuổi 50 trở lên - thời điểm mãn kinh tự nhiên - quyết định không bổ sung estrogen. Đó là bởi nguồn cung cấp estrogen của họ sẽ giảm tự nhiên trong thời kỳ mãn kinh. Có một số bằng chứng cho thấy bạn càng lớn tuổi khi bắt đầu sử dụng liệu pháp hormone thay thế, nguy cơ mắc bệnh tim mạch càng cao.
• Bạn bị bệnh gan: Bổ sung estrogen có thể gây quá tải cho gan. Vì vậy, nếu bạn bị bệnh gan, không nên bổ sung estrogen.
• Bạn lo lắng về tác dụng phụ: Liệu pháp hormone thay thế cũng có thể gây ra các tác dụng phụ như nhức đầu, buồn nôn, vú sưng.

• Bạn có nguy cơ cao hơn về các vấn đề sức khỏe như:
• Đột quỵ: Liệu pháp hormone có thể làm tăng nguy cơ đột quỵ, mặc dù tỷ lệ của bạn vẫn rất thấp.
• Cục máu đông: Estrogen đường uống với liều thấp nhất cũng có thể làm tăng nguy cơ đông máu. Các miếng dán và kem estrogen có thể có nguy cơ thấp hơn, nhưng điều này vẫn chưa rõ ràng.
• Đau tim: kết hợp bổ sung estrogen và progestin có thể làm tăng nhẹ nguy cơ đau tim.
• Ung thư vú: Mối liên hệ có thể có giữa ung thư vú và liệu pháp hormone là đáng sợ nhưng không chắc chắn. Các bằng chứng cho thấy điều trị một mình bằng estrogen không làm tăng nguy cơ ung thư vú, trừ khi nó được sử dụng trong hơn 6 năm.
• Ung thư buồng trứng: bằng chứng là không chắc chắn, nhưng điều trị bằng estrogen đơn thuần có thể làm tăng nguy cơ ung thư buồng trứng.

Khi lựa chọn việc sử dụng liệu pháp hormone thay thế - bổ sung estrogen sau khi cắt tử cung và buồng trứng không phải là dễ dàng. Điều này phụ thuộc vào những lợi ích mà nó mang đến cũng như những rủi ro bạn có thể gặp phải. Sau phẫu thuật cắt bỏ tử cung , bạn nên tái khám để đánh giá tình trạng sức khỏe và trao đổi với bác sĩ để biết mình cần phải làm gì, từ chế độ ăn uống, vận động, nghỉ ngơi đến việc cần sử dụng và bổ sung thuốc gì hợp lý, từ đó có lựa chọn phù hợp các loại thuốc an toàn cho sức khỏe.