Hỗ trợ sinh bằng kỹ thuật đặt Forceps: Những điều cần biết

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa I Lê Thị Phương - Khoa sản phụ khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hạ Long. Bác sĩ Lê Thị Phương đã có 29 năm kinh nghiệm trong ngành sản phụ khoa.

Sinh con bằng Forceps là phương pháp hỗ trợ sinh được sử dụng phổ biến trong sản khoa. Tuy nhiên, không nhiều sản phụ biết rõ về thủ thuật này cũng như những nguy cơ có thể gặp phải khi được hỗ trợ sinh bằng Forceps.

Với những thai phụ sinh con qua ngả âm đạo, cuộc chuyển dạ sinh gồm 3 giai đoạn. Ở giai đoạn hai là giai đoạn sổ thai, đây là giai đoạn quan trọng nhất, sản phụ bằng các cơn rặn sinh kết hợp với cơn co của tử cung để tống xuất thai ra.

Thời gian cho phép ở giai đoạn này chỉ kéo dài trong vòng 30 phút, nếu thời gian chuyển dạ kéo dài hơn nữa sẽ gây bất lợi cho thai nhi, trẻ sinh ra sẽ bị ngạt, điều này rất nguy hiểm hoặc trong những trường hợp bệnh lý, mẹ bệnh suy tim, bệnh hen suyễn, mẹ có vết mổ cũ nếu cứ để cho mẹ gắng sức rặn sinh, nguy cơ biến chứng bệnh lý mẹ sẽ nặng nề hơn nữa.

Vì vậy, với những ca sinh khó, bác sĩ sẽ cân nhắc sử dụng các biện pháp sinh giúp để hỗ trợ cho sản phụ như sinh con bằng giác hút hoặc sử dụng kẹp Forceps.

Phương pháp sinh forceps là thủ thuật dùng dụng cụ kéo thai qua ngả âm đạo, bằng cách đặt một lực lên đầu thai nhi mà không gây sang chấn cho cả thai nhi và người mẹ. Bác sĩ sử dụng dụng cụ gọi là forceps, dụng cụ này gồm có 2 cành tách biệt nhau giống như thìa rỗng, khi đặt lên đầu thai nhi hai cành này sẽ khớp với nhau bởi một cái khóa. Khi đã khớp với nhau, bác sĩ dùng tay để kẹp, xoay và kéo em bé ra ngoài với điều kiện đầu thai nhi lọt thấp, cổ tử cung của người mẹ mở trọn mẹ rặn sinh kém.

Bác sĩ thực hiện các động tác đặt cành forceps, kiểm tra hai cành đã khớp với nhau dùng tay kéo nhẹ nhàng theo cơ chế sinh của ngôi thai. Khi đầu thai nhi ra ngoài âm hộ thì ta sẽ tháo cành forceps và tiếp tục các thì đỡ sinh tiếp đó là sinh vai, sinh thân, hai chi dưới thai nhi sổ ra dễ dàng.

2.1 Về phía mẹ

• Mẹ rặn không sổ.
• Mẹ có chống chỉ định cho rặn: bệnh lý nội khoa (tim, phổi, thận, thần kinh), tử cung có sẹo mổ cũ, tiền sản giật nặng, sản giật..
• Tầng sinh môn rắn, không giãn nở.

2.2 Về phía thai nhi

• Thai suy.
• Forceps đầu hậu trong ngôi mông.

2.3 Điều kiện thực hiện thủ thuật Forceps

Người thực hiện thủ thuật phải có kinh nghiệm giúp sinh bằng dụng cụ, kèm những điều kiện sau:

• Cổ tử cung đã mở trọn.
• Màng ối đã vỡ.
• Đầu thai đã lọt.
• Ngôi và kiểu thế phải được xác định rõ.
• Trọng lượng thai và khung chậu người mẹ cân xứng (tránh nguy cơ kẹt vai).
• Giảm đau đầy đủ.
• Bàng quang rỗng.
• Có sự đồng ý của bệnh nhân.
• Có phòng mổ.

Ngưng thủ thuật khi:

• Khó đặt dụng cụ.
• Đầu thai không xuống dễ dàng lúc kéo.
• Không sổ thai sau 3 lần kéo.

• Bệnh lý của thai: bệnh tạo xương bất toàn, bệnh lý mô liên kết (hội chứng Ehlers-Danlos và Marfan), bệnh lý về máu (hemophilia, alloimmune thrombocytopenia).
• Đầu không lọt hoặc lọt không đối xứng.
• Ngôi bất thường (ngôi mặt, ngôi trán).

Việc sử dụng Forceps hỗ trợ sinh có thể có thể gây nguy cơ chấn thương cho cả mẹ và bé.

4.1 Rủi ro có thể xảy ra với thai phụ

• Đau ở đáy chậu - mô giữa âm đạo và hậu môn của bạn - sau khi sinh.
• Chấn thương tầng sinh môn: Tai biến thường gặp hàng đầu sau can thiệp forceps. Đối với forceps eo dưới, tỷ lệ rách tầng sinh môn độ 3 và 4 chiếm 13%
• Són tiểu không tự chủ.
• Chấn thương bàng quang hoặc niệu đạo.
• Vỡ tử cung - khi thành tử cung bị rách, có thể khiến em bé hoặc nhau thai bị đẩy vào khoang bụng của mẹ.
• Làm suy yếu các cơ và dây chằng hỗ trợ các cơ quan vùng chậu.
• Mất máu: đây thường là hậu quả của tình trạng chấn thương tầng sinh môn nặng nề sau can thiệp forceps.
• Nhiễm trùng hậu sản.

Mặc dù hầu hết các rủi ro này cũng liên quan đến việc sinh nở qua ngả âm đạo nói chung, nhưng những nguy cơ này có nhiều khả năng xảy ra hơn với những sản phụ được hỗ trợ sinh bằng forceps.

Bác sĩ cũng có thể phải thực hiện phẫu thuật cắt tầng sinh môn - một vết rạch của mô giữa âm đạo và hậu môn - trước khi đặt kẹp.

4.2 Đối với thai nhi

Đẻ bằng forceps có thể gây tai biến nặng nề cho sản phụ nhưng ít gây ảnh hưởng xấu trên thai nhi. Các tai biến có thể gặp bao gồm chấn thương bề mặt nhỏ do áp lực của kẹp, tụ máu dưới da đầu, liệt dây thần kinh sọ VII, liệt đám rối thần kinh cánh tay.

Những vết xước nhỏ trên mặt em bé sau khi sinh bằng kẹp là bình thường và tạm thời. Chấn thương nghiêm trọng ở trẻ sơ sinh sau khi sinh bằng kẹp là rất hiếm.

5. Đỡ đẻ bằng kẹp Forceps được tiến hành như thế nào?

• Xác định ngôi, thế, kiểu thế, độ lọt và điều kiện làm forceps.
• Đặt hai cành forceps.
• Khớp cành và kéo. Khớp hai cành với nhau. Kéo từ từ theo cơ chế đẻ bằng sức của cẳng tay, trong cơn co phối hợp với sức rặn của người mẹ, trừ trường hợp có chống chỉ định rặn. Cắt tầng sinh môn giữa hai cành forceps.
• Tháo cành forceps: Khi đường kính lớn nhất của đầu thai nhi (lưỡng đỉnh) qua âm hộ thì ngừng kéo để tháo cành. Cành đặt sau lấy ra trước, cành đặt trước lấy ra sau. Đỡ thai nhi như đỡ đẻ thường.
• Kiểm tra tổn thương cổ tử cung âm đạo và tầng sinh môn.
• Khâu tầng sinh môn và các vết rách.

Theo dõi sau sinh

• Tình trạng sản phụ: huyết áp, nhịp tim, nhịp thở, nhiệt độ.
• Lượng máu mất, thường do chấn thương đường sinh dục.

Nếu bạn bị cắt tầng sinh môn hoặc rách âm đạo trong khi sinh, vết thương có thể đau trong vài tuần. Với những vết rách lớn hơn thì sẽ mất nhiều thời gian hơn để lành hẳn. Nếu có những dấu hiệu bất thường như đau nhiều hơn, bị sốt, có dấu hiệu nhiễm trùng, đại tiện không tự chủ, hãy đến gặp bác sĩ chuyên khoa để được kiểm tra sức khoẻ cụ thể.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec mang đến Chương trình chăm sóc thai sản trọn gói cho các sản phụ ngay từ khi bắt đầu mang thai từ những tháng đầu tiên với đầy đủ các lần khám thai, siêu âm 3D, 4D định kỳ cùng các xét nghiệm thường quy để đảm bảo người mẹ luôn khỏe mạnh và thai nhi phát triển toàn diện.

Bài viết tham khảo nguồn: mayoclinic.org