Phẫu thuật thắt động mạch tử cung trong cấp cứu sản phụ khoa

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi ThS, Bs.Trịnh Thị Thanh Huyền - Bác sĩ Sản phụ khoa - Khoa sản phụ khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng

Chảy máu sau sinh là một tai biến sản khoa hay gặp, tất cả mọi sản phụ đều có nguy cơ mất máu sau sinh vì hơn 40% trường hợp không xác định nguyên nhân cụ thể nào. Khi mất máu sau sinh xảy ra, phải xử lý tích cực như một cấp cứu sản khoa. Phẫu thuật thắt động mạch tử cung là một phẫu thuật có thể được sử dụng nếu can thiệp nội khoa không hiệu quả.

Mất máu sau sinh là một tình trạng cấp cứu sản khoa, đây là một trong năm tai biến sản khoa nguy hiểm nhất, nếu không được can thiệp kịp thời người mẹ sẽ có nguy cơ tử vong cao. Các biện pháp nội khoa điều trị mất máu sau sinh là tiêm các thuốc co hồi tử cung, xoa tử cung, dùng bóng chèn lòng tử cung,.. Nếu những phương pháp điều trị này thất bại sẽ chuyển sang điều trị ngoại khoa.

Phẫu thuật thắt động mạch tử cung hay (nút động mạch tử cung) là một thủ thuật ngoại khoa được thực hiện khá phổ biến, giúp làm nghẽn luồng máu chảy trong động mạch tử cung, từ đó giảm lượng máu tới tử cung.

Thắt động mạch tử cung nếu thực hiện tốt sẽ giúp giảm tới 40% lượng máu tới tử cung, tỷ lệ phẫu thuật thành công có thể lên đến 99%. Phẫu thuật thắt động mạch tử cung được chỉ định trong các trường hợp mất máu sau sinh do đờ tử cung, chảy máu ở vùng rau bám trong rau tiền đạo hoặc chảy máu ở buồng tử cung do các nguyên nhân khác.

Bác sĩ sản khoa đã được đào tạo và ê kíp mổ sẽ tiến hành rửa tay trước phẫu thuật theo quy trình của Bộ Y tế, mặc trang phục của phẫu thuật viên, đeo khẩu trang và găng tay vô khuẩn.

Chuẩn bị các dụng cụ phẫu thuật trung phẫu (đã được đảm bảo vô khuẩn), các vật tư tiêu hao cần thiết như bông, gạc, chỉ tiêu, kim khâu,...

Trước khi phẫu thuật, người bệnh sẽ được nhân viên y tế tư vấn mục đích và các tai biến có thể xảy ra trong cuộc mổ. Các bước chuẩn bị người bệnh (vệ sinh trước mổ, tiêm kháng sinh dự phòng, các kết quả xét nghiệm, đánh giá chức năng các cơ quan,...) được thực hiện như một trường hợp cấp cứu sản khoa.

• Thì 1: Mở phúc mạc đoạn dưới bằng đường rạch ngang đoạn dưới thấp. Nếu thực hiện phẫu thuật thắt động mạch tử cung ngay sau khi phẫu thuật lấy thai thì sử dụng đường rạch ngang đoạn dưới ở thì phẫu thuật lấy thai.
• Thì 2: Thực hiện bóc tách lá phúc mạc trước và sau, tiến hành bộc lộ động mạch tử cung ở ngay vị trí động mạch đổi hướng từ đáy dây chằng rộng quặt ngược lên mặt bên thân tử cung.
• Thì 3: Tiến hành thắt động mạch tử cung:
  • Dùng chỉ perlon luồn qua động mạch tử cung đã được bộc lộ ở thì 2, thắt động mạch tử cung ở hai bên trái và phải.
  • Nếu trường hợp có thai, có thể dùng kim chọc qua mặt dưới cuống mạch lấy cả tổ chức cơ tử cung và buộc. Thắt động mạch tử cung bằng cách khâu cả tổ chức động mạch.
• Thì 4: Khâu phúc mạc rồi tiếp tục thắt động mạch đối diện.

Ưu điểm của phương pháp phẫu thuật thắt động mạch tử cung là đơn giản, dễ thực hiện, thời gian thực hiện nhanh (trong vòng 10 đến 15 phút), tiện lợi vì có thể thực hiện ngay trong phòng đẻ, ít xâm lấn đến bệnh nhân và hiệu quả cao. Nhược điểm của phương pháp là phụ thuộc nhiều vào kinh nghiệm của bác sĩ phẫu thuật.

Phẫu thuật thắt động mạch tử cung có tỷ lệ thành công cao, tuy nhiên trong một số ít trường hợp có thể gặp các tai biến như:

• Thắt vào niệu quản: Có thể xảy ra khi thắt động mạch tử cung ở vị trí thấp. Trường hợp này buộc phải mổ lại và tháo ra cho bệnh nhân.
• Khối máu tụ: Khi kim chọc vào búi mạch, nếu không bóc tách hai lá của dây chằng rộng để bộc lộ động mạch tử cung thì hiện tượng tụ máu rất dễ xảy ra. Cần kẹp chặn ngay các mạch máu ở phía dưới dây chằng rộng để đề phòng máu tụ lan ra đáy chậu và thành tử cung.
• Thất bại trong việc kiểm soát chảy máu: Nếu tình huống này xảy ra, có thể xem xét chuyển sang các phương pháp khác hoặc phải cắt tử cung trong trường hợp cần kiểm soát chảy máu nhanh để ngăn ngừa tử vong.