Sự thay đổi nồng độ estrogen theo lứa tuổi

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Thị Hồng Ơn - Bác sĩ Sản phụ khoa - Khoa Sản phụ khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Phú Quốc.

Estrogen là tên của một loại nội tiết tố trong cơ thể con người. Nội tiết tố là hợp chất hóa học được tiết ra trong cơ thể, đi theo con đường dịch thể để tác động tới cơ quan đích. Số lượng và nồng độ của các nội tiết tố không phải hằng định mà có sự thay đổi theo giai đoạn, thay đổi hàng ngày, hoặc thậm chí thay đổi ngay trong ngày.

Estrogen là một loại nội tiết tố, bao gồm các hợp chất là estriol, estradiol và estrone:

• Estriol được tiết ra bởi nhau thai, do đó nó chỉ xuất hiện khi người phụ nữ mang thai. Ngoài ra một lượng cực kì nhỏ estriol là sản phẩm phụ cũng được tạo ra khi cơ thể sử dụng estradiol. Không có cách nào để cơ thể tạo ra estradiol hoặc estrone từ estriol.
• Estradiol là nội tiết tố sinh dục cơ bản ở các trẻ em gái và phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ, nó được tạo ra từ các nang trứng đang phát triển của buồng trứng. Estradiol hình thành nên các đặc điểm của giới tính nữ cũng như các hoạt động tình dục. Bên cạnh đó, estradiol cũng rất quan trọng đối với sự phát triển xương của phụ nữ, và nó cũng có liên quan tới hầu hết các vấn đề phụ khoa, bao gồm lạc nội mạc tử cung, u xơ và thậm chí cả các loại ung thư ở nữ giới. Cơ thể có khả năng chuyển hóa estradiol thành estrone, và ngược lại từ estrone thành estradiol.
• Estrone xuất hiện rộng khắp cơ thể, và loại estrogen chính ở phụ nữ sau thời kỳ mãn kinh.

Buồng trứng tuy là nguồn chế tiết chính của estrogen, nhưng không phải là nơi chế tiết duy nhất. Các mô mỡ của cơ thể cũng sản xuất ra một lượng estrogen nhất định.

Nồng độ estrogen bình thường có thể dao động rất lớn giữa các phụ nữ, và ngay cả dù là ở trên một người phụ nữ thì nồng độ estrogen cũng thay đổi theo ngày.

Khi các trẻ em gái bước vào tuổi dậy thì thì nồng độ estrogen sẽ tăng lên, và cơ thể của các trẻ gái sẽ thay đổi với những đặc trưng của giới tính, chẳng hạn như phát triển vú, phát triển các đường cong của cơ thể, phát triển mông, mọc lông nách, lông mu,...

Nồng độ estrogen cao cũng gặp ở những phụ nữ cực kì béo phì. Nồng độ estrogen cũng tăng lên ở người phụ nữ khỏe mạnh đang mang thai. Tuy nhiên một số trường hợp tăng nồng độ estrogen là biểu hiện của bệnh lí, chẳng hạn như xuất hiện các khối u của buồng trứng hay tuyến thượng thận.

Một số thuốc điều trị nhất định, chẳng hạn như steroid, ampicillin, thuốc có thành phần chứa estrogen, các phenothiazine và các tetracycline có thể làm tăng nồng độ estrogen của cơ thể.

Có nhiều lý do dẫn tới suy giảm nồng độ estrogen, bao gồm:

• Suy giảm chức năng tuyến sinh dục
• Suy giảm chức năng tuyến yên
• Sảy thai (đối với nồng độ estriol)
• Tiền mãn kinh và mãn kinh (đối với estradiol)
• Hội chứng buồng trứng đa nang (polycystic ovarian syndrome - PCOS)
• Chứng chán ăn tâm thần (anorexia nervosa)
• Hoạt động thể lực hoặc tập luyện quá sức

Có một số thuốc nhất định cũng làm giảm nồng độ estrogen. Bên cạnh đó nồng độ estrogen của người phụ nữ cũng giảm thấp ngay sau khi sinh con hoặc khi đang cho con bú.

Khi mãn kinh, nồng độ estrogen ở người phụ nữ sẽ tụt thấp, và đây là một quá trình hết sức tự nhiên. Những phụ nữ trẻ tuổi cũng sẽ có nồng độ estrogen tụt thấp nếu như họ trải qua phẫu thuật loại bỏ cả hai buồng trứng, và hiện tượng này gọi là mãn kinh do phẫu thuật.

Tiền mãn kinh là giai đoạn chuyển tiếp trước khi người phụ nữ mãn kinh. Sự suy giảm nồng độ estrogen tự nhiên đầu tiên diễn ra ở giai đoạn này, đồng thời xuất hiện nhiều thay đổi khác. Người phụ nữ khi bước vào giai đoạn tiền mãn kinh có thể thấy mình tăng cân, kinh nguyệt bất thường, cơn nóng bừng, khô âm đạo,...

Độ tuổi mãn kinh trung bình tại Hoa Kỳ là 51 tuổi. Khi mãn kinh, cơ thể người phụ nữ chế tiết ra ít estrogen và progesterone hơn. Sự sụt giảm nồng độ estrogen khi mãn kinh là nguyên nhân gây ra nhiều triệu chứng khó chịu, bao gồm:

• Các cơn nóng bừng
• Đổ mồ hôi trộm
• Khô âm đạo, hoặc ngứa âm đạo
• Mất hứng thú tình dục

Một số phụ nữ có thể xuất hiện sự thay đổi về mặt cảm xúc (dù sự thay đổi này lại có thể liên quan tới estrogen hoặc không). Nồng độ estrogen thấp cũng có thể làm tăng nguy cơ xuất hiện các bệnh lý tim mạch, đột quỵ, loãng xương và gãy xương ở phụ nữ.

Những phụ nữ có ít mỡ trong cơ thể thường không chế tiết đủ lượng nội tiết tố sinh dục, do đó đây có thể trở thành một vấn đề thực sự đối với các nữ vận động viên, người mẫu, hoặc chuyên viên thể dục. Bên cạnh đó nó cũng là vấn đề đối với các nữ bệnh nhân bị rối loạn ăn uống.

Vì vậy mà những phụ nữ này có thể xuất hiện một hiện tượng gọi là mất kinh, đồng thời họ cũng có thể bị loãng xương, gãy xương cùng các vấn đề khác vốn phổ biến ở những phụ nữ lớn tuổi đã mãn kinh.

Nếu nghi ngờ hoặc gặp bất kỳ vấn đề nào có liên quan tới vấn đề nội tiết tố, hay đừng ngần ngại đi thăm khám bác sĩ chuyên khoa để có được chẩn đoán và can thiệp thích hợp.

Bài viết tham khảo nguồn: webmd.com