Sự liên quan giữa tiền sản giật và yếu tố tân tạo mạch máu (PlGF)

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Như Thu Trúc - Bác sĩ Sản phụ khoa - Khoa Sản phụ khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang. Bác sĩ có hơn 8 năm kinh nghiệm điều trị trong lĩnh vực Sản phụ khoa.

Tiền sản giật là một trong những tai biến sản khoa gây hậu quả nghiêm trọng cho mẹ và thai nhi. Nhằm làm giảm thiểu tác động xấu của tiền sản giật, các nhà khoa học đã nhận thấy sự biến đổi nồng độ yếu tố tân tạo mạch máu (PlGF) và yếu tố kháng tân tạo mạch máu (sFlt-1) diễn ra khá sớm trước khi các triệu chứng tiền sản giật xuất hiện. Do vậy có thể định lượng yếu tố tân tạo mạch máu để chẩn đoán sớm tiền sản giật.

Tiền sản giật là một chứng bệnh đã được biết đến từ lâu, đây là bệnh nghiêm trọng trong thời kỳ mang thai và gây tác động xấu đến cả mẹ và thai nhi. Nguyên nhân của bệnh hiện vẫn chưa được biết rõ. Tiền sản giật có thể gặp ở khoảng 5 - 7% thai phụ và là nguyên nhân của nhiều biến cố sản khoa như: đẻ non, thai chết lưu...

Mặc dù đã được kiểm soát tốt và khống chế ở mức cao song tiền sản giật vẫn xảy ra ở bất kỳ nước nào, dù là nước tiên tiến có đời sống cao hay nước nghèo, đang phát triển. Cho đến nay, chẩn đoán tiền sản giật chủ yếu vẫn dựa vào những triệu chứng cổ điển như: phù, tăng huyết áp, có protein niệu và cũng chỉ chẩn đoán được sớm nhất là tuần thứ 20 thai kỳ.

Ở tuần 20 của thai kỳ, khi đã có những triệu chứng lâm sàng của tiền sản giật xuất hiện, nhiều nghiên cứu cho thấy nồng độ yếu tố tân tạo mạch máu PlGF (Placental Growth Factor - yếu tố phát triển nhau thai hay còn gọi là yếu tố tân tạo mạch máu) và yếu tố kháng tân tạo mạch máu sFlt-1 (soluble fms like tyrosine kinase-1) trong máu thai phụ mắc tiền sản giật.

Xác định nồng độ mạch máu tân tạo PlGF và nồng độ sFlt-1 huyết thanh và tỷ số sFlt-1/PlGF ở thai phụ bình thường qua các giai đoạn tuổi thai cho kết quả như sau: PlGF tăng dần và đạt đỉnh ở giữa thai kỳ rồi giảm cho đến trước khi sinh, sFlt-1 tương đối ổn định ở đầu thai kỳ và tăng lên ở cuối thai kỳ.

Nhưng đối với thai phụ có nguy cơ tiền sản giật, nồng độ sFlt-1 tăng trong máu thai phụ, ngược lại nồng độ PlGF lại giảm so với thai phụ bình thường có tuổi thai tương ứng. Các biến đổi này xuất hiện khá sớm trước khi có triệu chứng lâm sàng của tiền sản giật. Do vậy, có thể định lượng nồng độ PlGF, sFlt-1 và tính tỷ số sFlt-1/PlGF để chẩn đoán sớm tiền sản giật sớm từ tuần 12 của thai kỳ (có nghĩa là có thể phát hiện tiền sản giật ngay khi mang thai 3 tháng đầu).

Việc tìm ra mối liên quan giữa PlGF và sFlt-1 đối với tiền sản giật mang ý nghĩa vô cùng quan trọng. Các thai phụ có thể phát hiện sớm tiền sản giật để có phương pháp điều trị kịp thời, tránh biến chứng đáng tiếc có thể xảy ra cho cả thai phụ và thai nhi.

Định lượng yếu tố kháng tân tạo mạch máu (sFlt-1) tại Bệnh viện đa khoa quốc tế Vinmec Times City giúp sàng lọc tiền sản giật cho tất cả sản phụ ở quý I của thai kỳ, nhằm phát hiện các trường hợp có nguy cơ cao để điều trị dự phòng bằng aspirin hoặc chẩn đoán tiền sản giật ở quý II và III nhằm đưa ra các điều trị, can thiệp kịp thời. Những bệnh nhân nghi ngờ tiền sản giật như có cao huyết áp, tiểu đường thai kỳ hoặc siêu âm có chỉ số Doppler động mạch tử cung bất thường, có notch cũng nên thực hiện định lượng yếu tố kháng tân tạo mạch máu.

Ưu điểm:

• Kỹ thuật này giúp dự phòng những diễn tiến nặng của tiền sản giật.
• Làm giảm bệnh suất và tử suất cho cả mẹ và thai nhi.

Nhược điểm:

• Xét nghiệm đòi hỏi phải được thực hiện trên quy trình máy móc hiện đại, đòi hỏi kỹ thuật viên phải chuẩn xác từng khâu.
• Chi phí thực hiện khá cao.

Với mong muốn mang đến cho những bà mẹ tương lai sự chăm sóc toàn diện, an toàn cho bà mẹ và thai nhi trong suốt quá trình trước, trong và sau sinh, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City với cơ sở trang thiết bị được đầu tư hiện đại hàng đầu Việt Nam, đội ngũ chuyên gia y tế giàu kinh nghiệm, triển khai các dịch vụ thai sản trọn gói tích hợp toàn bộ quá trình thăm khám và xét nghiệm cần thiết cho mẹ trong thai kỳ.