Các chỉ định của siêu âm khớp vai

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa II Khổng Tiến Đạt, Bác sĩ Chẩn đoán hình ảnh - Khoa Chẩn đoán hình ảnh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hạ Long. Bác sĩ có hơn 14 năm làm việc trong lĩnh vực chẩn đoán hình ảnh.

Các bệnh lý liên quan đến triệu chứng đau khớp vai hiện nay rất phổ biến, có thể gặp ở bất kỳ đối tượng nào. Để tình trạng này không kéo dài dẫn đến thoái hóa khớp vai, người bệnh cần được chẩn đoán và điều trị đúng. Vì vậy, siêu âm khớp vai được xem là một phương pháp hiệu quả để thăm khám, chẩn đoán, theo dõi các bệnh lý liên quan đến khớp vai.

Khớp vai là một khớp lớn, có vai trò quan trọng trong các vận động của cánh tay. Khả năng linh hoạt trong các hoạt động tay tỷ lệ thuận với sự khỏe mạnh, dẻo dai của khớp vai. Vị trí khớp vai là ở giữa đầu trên xương cánh tay và hố ổ chảo của xương bả vai, đây được xem là bộ phận rất dễ gặp phải chấn thương.

Đau nhức khớp vai là triệu chứng của nhiều bệnh lý ảnh hưởng trên cơ, xương, dây chằng, bao khớp. Tuy không phải là triệu chứng gây nguy hiểm đến tính mạng, nhưng lại khiến người bệnh bị hạn chế trong sinh hoạt hằng ngày, cử động khó khăn, ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống.

Ai cũng có thể gặp phải tình trạng này, tuy nhiên những người sau 40 tuổi có nguy cơ mắc phải chứng đau nhức khớp vai cao hơn. Trong đó, tỷ lệ phụ nữ mắc bệnh được thống kê nhiều hơn hẳn so với nam giới, từ tầm 30 tuổi trở đi, phụ nữ sẽ bắt đầu có hiện tượng thoái hóa xương khớp, cụ thể là thoái hóa khớp vai, đặc biệt thấy rõ triệu chứng ở thời kỳ sau mãn kinh.

Bên cạnh thoái hóa khớp vai thì các nguyên nhân có thể gây đau khớp vai bao gồm:

• Bệnh nhân dị dạng khớp vai;
• Người thừa cân, béo phì;

• Chấn thương khớp vai hoặc gãy các xương cấu thành khớp vai như gãy xương cánh tay, xương đòn, xương bả vai;
• Bệnh nhân trước đó lao động hoặc mang vác nặng liên tục;
• Thói quen nghề nghiệp cần giơ cao tay thường xuyên như thợ xây nhà, thợ quét sơn, thợ điện...

Bên cạnh triệu chứng lâm sàng như đau hoặc biến dạng khớp vai thì các xét nghiệm cận lâm sàng đóng vai trò quan trọng trong chẩn đoán thoái hóa khớp vai. Trong số đó siêu âm khớp vai là một chẩn đoán hình ảnh mang giá trị chẩn đoán cao trong các vấn đề như chấn thương mô mềm, gân cơ (bong, rách).

Ứng dụng sóng âm tần số cao, siêu âm có khả năng khảo sát và tái tạo hình ảnh khớp vai của bệnh nhân. Vì vậy, chỉ định siêu âm khớp vai ngày càng được mở rộng để chẩn đoán các vấn đề liên quan đến khớp quan trọng này.

Bệnh nhân khi siêu âm khớp vai thường ở tư thế ngồi thấp hơn bác sĩ. Bên cạnh đó, bệnh nhân có thể được yêu cầu thực hiện một số động tác trong quá trình siêu âm để mang lại hình ảnh chính xác nhất.

Bác sĩ siêu âm sử dụng một đầu dò đặc biệt phát ra sóng âm tần số cao để khảo sát ở cả hai bên vai và bắt đầu từ bên lành hoặc ít triệu chứng hơn.

Siêu âm khớp vai bình thường sẽ thấy được hình ảnh của các gân chóp xoay và ngoài chóp xoay (bao gồm gân cơ nhị đầu, gân cơ trên, dưới gai, gân dưới vai, gân cơ tròn bé), các khớp (bao gồm khớp cùng vai - đòn, khớp ổ chảo - cánh tay, khớp ức đòn) và các dây chằng ổ khớp.

Siêu âm khớp vai được xem là một công cụ hỗ trợ hiệu quả trong chẩn đoán một số vấn đề sau:

• Đau nhức vùng vai. Tính chất đau cơn tăng dần, đau nhói khó chịu, tăng khi thay đổi thời tiết, ấn vào vùng vai sẽ thấy đau tại một số điểm nhất định;
• Khớp vai sưng phù;
• Va chạm hoặc vận động vùng vai có cảm giác đau nhói;
• Cử động cánh tay khó khăn;
• Co rút hoặc teo cơ quanh khớp vai;
• Chấn thương khớp vai;
• Theo dõi kết quả điều trị sau phẫu thuật khớp vai;
• Các vấn đề liên quan đến hình dạng khớp vai như dị dạng hoặc dị tật bẩm sinh;
• Kiểm tra các bất thường của dây chằng quanh khớp;
• Các trường hợp nghi ngờ bất thường như khối u, tràn dịch ổ khớp, lắng đọng tinh thể, có dị vật...

Bên cạnh hỗ trợ chẩn đoán, siêu âm khớp vai còn được xem là một phương pháp điều trị một số bất thường sau:

• Hỗ trợ điều trị tình trạng chấn thương hoặc viêm khớp vai;
• Điều trị dưới can thiệp siêu âm trong các bệnh như viêm bao khớp, viêm bao hoạt dịch, viêm gân...
• Hỗ trợ, dẫn đường cho bác sĩ khi cần chọc hút dịch từ ổ khớp hay sinh thiết.

Thực tế lâm sàng cho thấy, siêu âm nói chung đóng vai trò rất quan trọng trong các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh, đặc biệt là trong các chẩn đoán các về chấn thương mô mềm, tình trạng rách hay bong gân, cơ.

Việc sử dụng sóng âm để xây dựng và tái tạo hình ảnh các cấu trúc bên trong cơ thể đã và đang hỗ trợ đắc lực cho các bác sĩ trong công tác khám, điều trị bệnh. Siêu âm khớp vai có những ưu điểm như sau:

• Với độ phân giải cao, siêu âm khớp vai sẽ cung cấp hình ảnh tức thì, cho phép bác sĩ xác định khá chính xác các tổn thương ở mô mềm quanh khớp, đánh giá vị trí và kích thước của các cấu trúc quanh khớp, từ đó phát hiện các trường hợp dị dạng, sai lệch, sưng, tấy...
• Siêu âm khớp vai giúp phân biệt nhiều biểu hiện khác nhau: dịch tụ dưới các lớp dây chằng, độ dày mỏng của túi hoạt dịch, tụ dịch quanh đầu dây gân nhị đầu... để đưa ra các chẩn đoán bệnh lý chính xác hoặc các giai đoạn khác nhau của bệnh.

• Chi phí cho việc siêu âm khớp vai khá thấp (rẻ hơn MRI, MRA...), khá tiện lợi và sẵn có ở hầu hết các cơ sở y tế.
• Siêu âm khớp vai là phương pháp khám động, không xâm nhập, không gây đau đớn, không liên quan đến bức xạ vì vậy bệnh nhân hoàn toàn có thể yên tâm về độ an toàn của kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh này.
• Đối với kỹ thuật siêu âm khớp vai, bệnh nhân không cần phải chuẩn bị gì trước khi thực hiện.
• Siêu âm khớp vai có thể đóng vai trò như một công cụ hướng dẫn can thiệp sâu để điều trị bệnh.

Tuy nhiên, kết quả siêu âm còn phụ thuộc nhiều vào người thực hiện và dụng cụ máy móc. Vì thế, khi có dấu hiệu của bệnh lý khớp vai người bệnh nên đến các trung tâm y tế uy tín, chuyên khoa để thăm khám, siêu âm chẩn đoán các bệnh lý và có hướng điều trị kịp thời..