Gây mê nội khí quản phẫu thuật nội soi cắt lách bán phần trong chấn thương

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa II Nguyễn Bình - Khoa Ngoại Tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hạ Long. Bác sĩ Nguyễn Bình đã có hơn 20 năm kinh trong lĩnh vực gây mê- hồi sức.

Cùng với sự phát triển của khoa học kỹ thuật, kỹ thuật nội soi cắt lách bán phần đang cho thấy nhiều ưu điểm hơn so với phương pháp mổ mở. Để phẫu thuật thành công không thể không nhắc đến vai trò của việc gây mê.

Lá lách là một cơ quan nhỏ nằm phía bên trái trong ổ bụng, phía dưới khoang xương sườn. Lá lách có các chức năng quan trọng sau đây:

• Lá lách tham gia sản xuất tế bào bạch cầu lympho - một phần quan trọng của hệ thống miễn dịch trong cơ thể. Trong giai đoạn bào thai, lá lách còn sản xuất cả hồng cầu, tiểu cầu và bạch cầu hạt.
• Lách cũng là nơi phá hủy các tế bào máu lão hóa, giữ lại sắt, protein và các chất cần thiết để tạo ra các tế bào mới.
• Lách cũng là một nơi dự trữ máu trong cơ thể: thông qua việc co giãn lá lách tham gia điều hòa khối lượng máu cũng như số lượng tế bào máu trong hệ tuần hoàn.
• Lá lách còn có vai trò chống nhiễm trùng cho cơ thể bằng cách thanh lọc các vi khuẩn và vật thể lạ ở trong máu.

Lách là tạng đặc dễ bị chấn thương nhất trong cơ thể, việc chẩn đoán chấn thương lách dễ dàng khi bệnh nhân có các triệu chứng điển hình như:

• Vị trí chấn thương tại vùng lách.
• Có các biểu hiện của hội chứng mất máu.
• Có triệu chứng kích thích phúc mạc.

Khi các triệu chứng của bệnh nhân không rõ ràng, nhưng nghi ngờ có chấn thương lách, các bác sĩ có thể thực hiện các biện pháp thăm dò như:

• Chọc dò.
• Chọc rửa.
• Soi ổ bụng cấp cứu.
• X-quang.
• Siêu âm.
• CT-scanner.

Người ta nhận thấy khi cắt bỏ lá lách sẽ làm cho hệ miễn dịch của người bệnh bị suy yếu, các tình trạng nhiễm trùng có thể trở nên nguy hiểm hơn. Khi đó bệnh nhân sẽ phải tiêm vắc xin hàng năm và sử dụng kháng sinh dự phòng, Điều này hoàn toàn không có lợi cho cơ thể, do đó với những trường hợp lách bị tổn thương không nhiều, sẽ sử dụng biện pháp cắt lách bán phần. Gây mê quản đóng vai trò quan trọng trong một ca phẫu thuật, trong phẫu thuật nội soi cắt lách bán phần trong chấn thương, các bác sĩ thường sử dụng phương pháp gây mê nội khí quản.

Gây mê nội khí quản là kỹ thuật gây mê toàn thân qua nội khí quản nhằm mục đích kiểm soát hô hấp trong suốt cuộc phẫu thuật và hồi sức sau phẫu thuật cho người bệnh. Phương pháp này đòi hỏi cơ sở y tế phải có đầy đủ các trang thiết bị hiện đại cần thiết, người thực hiện phải được đào tạo, thành thạo kỹ thuật.

3.1. Các bước tiến hành gây mê nội khí quản phẫu thuật nội soi cắt lách bán phần trong chấn thương

• Kiểm tra hồ sơ
• Kiểm tra bệnh nhân
• Thực hiện kỹ thuật
• Các bước tiến hành chung đó là:
  • Tư thế bệnh nhân: nằm ngửa, thở oxy 100% với tốc độ 3-6l/ phút trước khi khởi mê ít nhất 5 phút.
  • Lắp máy theo dõi.
  • Thiết lập đường truyền.
  • Nếu cần có thể thực hiện tiền mê.
• Khởi mê:
  • Thuốc ngủ.
  • Thuốc giảm đau.
  • Thuốc giãn cơ
  • Điều kiện để đặt nội khí quản đó là người bệnh phải ngủ sâu, đủ độ giãn cơ.
• Tiến hành đặt nội khí quản qua đường miệng: đưa ống nội khí quản qua đường miệng, đặt canul vào miệng để tránh bệnh nhân cắn ống (nếu cần).
• Duy trì mê bằng thuốc mê tĩnh mạch hoặc thuốc mê bốc hơi, thuốc giảm đau và thuốc giãn cơ (nếu cần). Kiểm soát hô hấp của bệnh nhân bằng máy .
• Tiêu chuẩn rút ống nội khí quản:
  • Bệnh nhân tỉnh, làm theo lệnh bác sĩ.
  • Bệnh nhân có thể nâng đầu trên 5 giây, TOF >0,9.
  • Bệnh nhân tự thở đều, tần số thở trong giới hạn bình thường.
  • Mạch và huyết áp ổn định.
  • Nhiệt độ > 35 độ C.
  • Bệnh nhân không có biến chứng của gây mê và phẫu thuật.

3.2. Tai biến và cách xử trí trong gây mê nội khí quản phẫu thuật nội soi cắt lách bán phần trong chấn thương

3.2.1. Trào ngược dịch dạ dày vào đường thở

• Thấy có dịch tiêu hóa trong khoang miệng và đường thở.
• Khi đó cần ngay lập tức hút sạch dịch, cho bệnh nhân nằm đầu thấp, nghiêng đầu sang một bên.
• Đặt nhanh ống nội khí quản và hút sạch dịch trong đường thở ngay lập tức.
• Sau đó cần theo dõi đề phòng nhiễm trùng phổi.

3.2.2. Rối loạn huyết động

• Bệnh nhân bị tụt hoặc tăng huyết áp, rối loạn nhịp tim (nhịp nhanh, nhịp chậm hay loạn nhịp).
• Cách xử trí tùy theo triệu chứng và nguyên nhân cụ thể.

3.2.3. Tai biến do đặt nội khí quản

• Không đặt được ống nội khí quản: xử trí theo quy trình đặt ống nội khí quản khó hoặc chuyển sang phương pháp vô cảm khác.
• Đặt nhầm ống nội khí quản vào dạ dày:
  • Nghe phổi không có rì rào phế nang, kiểm tra không đo được EtCO2.
  • Tiến hành đặt lại ống nội khí quản.
• Co thắt thanh - khí - phế quản:
  • Khó hoặc không thể thông khí, nghe phổi có ran rít hoặc không nghe thấy gì.
  • Cần cung cấp oxy đầy đủ cho bệnh nhân, sử dụng thêm thuốc ngủ và giãn cơ, đảm bảo thông khí và sử dụng thuốc giãn phế quản và corticoid.
  • Nếu không thể kiểm soát được hô hấp cần áp dụng quy trình đặt ống nội khí quản khó.
• Chấn thương khi đặt ống nội khí quản: bệnh nhân bị chảy máu, gãy răng hay tổn thương dây thanh âm, rơi dị vật vào đường thở,... Tùy theo chấn thương mà có cách xử trí phù hợp.

3.2.4. Các biến chứng về hô hấp

• Có thể bị gập hay tụt ống nội khí quản sâu vào một phổi, tụt hoặc hở hệ thống hô hấp, hết nguồn oxy.
• Xử trí: ngay lập tức đảm bảo thông khí và cung cấp oxy 100%, tìm và giải quyết nguyên nhân.

3.2.5. Biến chứng sau rút ống nội khí quản

• Bệnh nhân có thể bị suy hô hấp sau khi rút ống nội khí quản.
• Bệnh nhân có thể bị đau họng, khàn tiếng.
• Bệnh nhân bị co thắt thanh - khí - phế quản.
• Bệnh nhân có thể bị viêm đường hô hấp trên.
• Bệnh nhân có thể bị hẹp thanh - khí quản.

Tùy theo triệu chứng và nguyên nhân mà bác sĩ sẽ có hướng xử trí phù hợp.