Hội chứng xung huyết vùng tiểu khung có nên chụp nút giãn tĩnh mạch buồng trứng số hoá xoá nền

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Lê Hồng Chiến - Bác sĩ Chẩn đoán hình ảnh - Can thiệp - Khoa Chẩn đoán hình ảnh và Y học hạt nhân - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City. Bác sĩ đã có nhiều năm kinh nghiệm làm việc trong lĩnh vực chẩn đoán hình ảnh và điện quang can thiệp (can thiệp nội mạch và can thiệp ngoại mạch).

Đau vùng chậu mãn tính ở phụ nữ là một biểu hiện khó chịu của chứng giãn tĩnh mạch buồng trứng. Bệnh có thể điều trị bằng nhiều phương pháp khác nhau, trong đó chụp số hóa xóa nền và nút giãn tĩnh mạch buồng trứng là một cách thức can thiệp với mức độ xâm lấn tối thiểu nhưng đem lại được hiệu quả cao.

Giãn tĩnh mạch buồng trứng được xác định là hệ tĩnh mạch giãn to hơn bình thường, gây hội chứng xung huyết tĩnh mạch mạn tính.

Bệnh có biểu hiện đau vùng tiểu khung không liên quan đến chu kỳ kinh nguyệt và kéo dài trên 6 tháng. Theo thống kê, có khoảng 39,1% phụ nữ trong tất cả các độ tuổi có hội chứng này ở các mức độ khác nhau.

Có nhiều phương pháp điều trị hội chứng xung huyết vùng tiểu khung phẫu thuật cắt tử cung có thể làm giảm được triệu chứng lâm sàng khoảng 33% nhưng có tới 20% đau tái phát sau 2 năm. Chụp số hóa xóa nền và nút giãn tĩnh mạch buồng trứng là cách thức can thiệp tối thiểu, thời gian phục hồi nhanh và khá được ưa chuộng trong điều trị hội chứng tắc nghẽn vùng chậu nói chung. Khi tình trạng giãn mạch đã được bít tắc, người phụ nữ không còn các cơn đau hạ vị dai dẳng và cải thiện được chất lượng cuộc sống.

Nút giãn tĩnh mạch buồng trứng hay còn gọi là thuyên tắc tĩnh mạch buồng trứng là một điều trị xâm lấn tối thiểu cho hội chứng tắc nghẽn vùng chậu.

Thông qua đường tĩnh mạch các dụng cụ can thiệp sẽ được đưa vào cơ thể. Dưới màn hình huỳnh quang và sử dụng thuốc cản quang, bác sĩ sẽ xác định vị trí và đóng bít các đoạn giãn lớn. Nút bít được tạo ra bằng các loại vật liệu gây tắc nghẽn như gel xốp, cồn tuyệt đối, keo sinh học hay cuộn dây kim loại. Việc sử dụng loại vật liệu nào là tùy thuộc vào sự sẵn có cũng như kinh nghiệm, tính quen thuộc của phẫu thuật viên.

4.1 Chuẩn bị

Người thực hiện

• Bác sĩ chuyên khoa
• Bác sỹ phụ
• Kỹ thuật viên điện quang
• Điều dưỡng
• Bác sỹ, kỹ thuật viên gây mê (nếu người bệnh không thể hợp tác)

Phương tiện

• Máy chụp mạch số hóa xóa nền (DSA)
• Máy bơm điện chuyên dụng
• Phim, máy in phim, hệ thống lưu trữ hình ảnh
• Bộ áo chì, tạp dề, che chắn tia X

Thuốc

• Thuốc gây tê tại chỗ
• Thuốc gây mê toàn thân (nếu có chỉ định gây mê)
• Thuốc chống đông
• Thuốc trung hòa thuốc chống đông
• Thuốc đối quang I-ốt tan trong nước
• Dung dịch sát khuẩn da, niêm mạc.

Vật tư y tế thông thường

• Bơm tiêm 1; 3; 5; 10ml
• Bơm tiêm dành cho máy bơm điện
• Nước cất hoặc nước muối sinh lý
• Găng tay, áo, mũ, khẩu trang phẫu thuật
• Bộ dụng cụ can thiệp vô trùng: dao, kéo, kẹp, 4 bát kim loại, khay quả đậu, khay đựng dụng cụ
• Bông, gạc, băng dính phẫu thuật.
• Hộp thuốc và dụng cụ cấp cứu tai biến thuốc đối quang.

Vật tư y tế đặc biệt

• Kim chọc động mạch
• Bộ vào lòng mạch 5-6F
• Dây dẫn tiêu chuẩn 0.035inch
• Ống thông chụp mạch 4-5F
• Vi ống thông 2-3F
• Vi dây dẫn 0.014-0.018inch
• Ống thông dẫn đường 6F -Bộ dây nối chữ Y.

Vật liệu gây tắc mạch

• Xốp sinh học (gelfoam)
• Hạt nhựa tổng hợp (PVA)
• Keo sinh học (Histoacryl, Onyx...)
• Vòng xoắn kim loại các cỡ (coils)

Người bệnh

• Người bệnh được giải thích kỹ về thủ thuật để phối hợp với thầy thuốc.
• Cần nhịn ăn, uống trước 6 giờ. Có thể uống không quá 50ml nước.
• Tại phòng can thiệp: người bệnh nằm ngửa, lắp máy theo dõi nhịp thở, mạch, huyết áp, điện tâm đồ, SpO2. Sát trùng da sau đó phủ khăn phủ vô khuẩn có lỗ.
• Người bệnh quá kích thích, không nằm yên: cần cho thuốc an thần...

Phiếu xét nghiệm

• Hồ sơ bệnh án điều trị nội trú
• Có phiếu chỉ định thực hiện thủ thuật đã được thông qua
• Phim ảnh chụp X quang, CLVT, CHT (nếu có).

4.2 Các bước tiến hành

Chọc TM đùi chung phải

• Gây tê tại chỗ, rạch da
• Chọc TM đùi chung phải dưới hướng dẫn siêu âm
• Đặt ống vào lòng mạch vào trong lòng mạch dưới hướng dẫn dây dẫn

Chụp và nút mạch TM buồng trứng trái

• Đặt ống thông dẫn đường vào TM thận trái, rồi tiến hành chụp mạch TM thận trái, hiện hình TM buồng trứng trái.
• Chụp chọn lọc TM buồng trứng trái bằng vi ống thông qua ống thông dẫn đường.
• Gây tắc mạch TM buồng trứng bằng xốp cầm máu và vòng xoắn kim loại

Chụp và nút mạch TM buồng trứng phải

• Đưa ống thông dẫn đường 7F vào TM buồng trứng bên phải từ TM chủ dưới ở ngay dưới TM thận phải rồi tiến hành chụp mạch
• Tiếp tục chụp chọn lọc phần xa của TM buồng trứng bằng ống thông 4F
• Gây tắc mạch TM buồng trứng bằng xốp cầm máu và vòng xoắn kim loại
• Có thể gây tắc mạch TM chậu trong phải qua ống thông

4.3 Nhận định kết quả

Tĩnh mạch buồng trứng hai bên bị bít tắc hoàn toàn

Không có dòng trào ngược từ tĩnh mạch thận trái, tĩnh mạch chủ dưới vào các tĩnh mạch buồng trứng, đặc biệt đoạn trong tiểu khung

4.4 Tai biến và xử lý

Tụ máu tại vị trí chọc TM

Huyết khối TM sâu: theo dõi điều trị nội khoa các chế phẩm tiêu sợi huyết. Đặt lưới lọc tĩnh mạch chủ dưới tạm thời để dự phòng nhồi máu phổi nếu có chỉ định.