Hướng dẫn chăm sóc tại nhà cho người bị thoái hóa điểm vàng thể ướt

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa I Nguyễn Thị Bích Nhĩ - Bác sĩ Chuyên khoa Mắt - Khoa Ngoại tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang. Bác sĩ có 10 năm kinh nghiệm về chuyên ngành mắt.

Thoái hóa điểm vàng là căn bệnh thường gặp ở người cao tuổi, vì vậy học cách chung sống và hiểu biết về cách chăm sóc người mắc thoái hóa điểm vàng tại nhà là điều vô cùng cần thiết.

Thoái hóa điểm vàng (age-related macular degeneration - AMD) là căn bệnh thường gặp ở người cao tuổi, trong đó thoái hóa điểm vàng thể ướt (wet age-related macular degeneration) tuy chiếm tỉ lệ không cao trong số bệnh nhân mắc thoái hóa điểm vàng, nhưng lại là thể có khả năng gây suy giảm thị lực nghiêm trọng, gồm các biểu hiện như mất thị trường vùng trung tâm, thị trường xoắn vặn, các điểm nhìn mờ hoặc mất thị lực hoàn toàn ở một số điểm. Các sinh hoạt thường ngày và chất lượng cuộc sống của bệnh nhân vì thế mà bị ảnh hưởng, suy giảm nặng nề.

Thoái hóa điểm vàng thể ướt không bao giờ dẫn tới mất toàn bộ thị lực vĩnh viễn, nhưng sự suy giảm thị lực sẽ diễn ra vô cùng nhanh chóng. Vì vậy để có thể đảm bảo an toàn và chăm sóc tại nhà cho người mắc thoái hóa điểm vàng thể ướt cần có những sự chuẩn bị nhất định.

Khu vực sinh sống của người mắc thoái hóa điểm vàng thể ướt không nên tồn tại những vật có thể trở thành chướng ngại và gây nguy hiểm, như thảm trải sàn, ghế đẩu, ghế con, thậm chí là cả bàn nhỏ,... Thị lực hạn chế có thể khiến bệnh nhân không nhận ra chúng, dẫn tới vấp ngã. Nếu trong nhà có trẻ nhỏ, hãy luôn đảm bảo đồ chơi cũng như các vật dụng luôn được sắp xếp gọn gàng, không bao giờ nằm trên sàn nhà để tránh những tình huống nguy hiểm có thể xảy ra.

Để giúp người mắc thoái hóa điểm vàng thể ướt nhìn mọi vật được rõ hơn, hãy tăng cường ánh sáng trong nhà. Hãy lắp thêm đèn ở những nơi họ thường sử dụng, như chỗ làm việc, đọc sách, nấu ăn, thêu may,... Ngoài những bóng đèn cố định, hãy chuẩn bị thêm cả những chiếc đèn di động để có thể sử dụng ở bất kì vị trí nào khi cần. Hãy thử các loại bóng đèn khác nhau nhằm tìm ra loại thích hợp nhất để sử dụng.

Cầu thang là nơi cần được duy trì ánh sáng nhất. Toàn bộ cầu thang phải được chiếu sáng, đặc biệt là bậc đầu tiên và bậc cuối cùng để tránh tai nạn xảy ra. Những nơi như phòng vệ sinh, phòng tắm có thể cân nhắc để đèn sáng suốt đêm nhằm tạo sự thuận lợi và an toàn cho việc sử dụng. Nếu có điều kiện, hãy cân nhắc lắp đặt các loại đèn sáng tự động.

Ánh sáng đầy đủ là rất cần thiết, nhưng phải chú ý tránh để bị lóa. Rèm, tấm dán kính,... là những vật dụng có thể giúp tránh bị lóa, hoặc có thể bố trí ghế tựa, ghế ngồi thường sử dụng ở xa cửa sổ một chút.

Người mắc thoái hóa điểm vàng thể ướt có thể sẽ khó nhận diện các vật thể nếu không có sự tương phản, chẳng hạn như hai vật đều có màu đen nằm sát cạnh nhau. Hãy sử dụng băng keo hoặc sơn để thêm màu sắc vào các vị trí, vật dụng cần thiết như công tắc đèn, núm điều nhiệt, nắm cửa, chốt khóa,... Bát, đĩa, cốc, chén, dụng cụ nấu ăn,... hãy lựa chọn nhiều màu sắc khác nhau để người mắc thoái hóa điểm vàng thể ướt dễ dàng nhận ra và phân biệt.

Kính lúp với các loại kích cỡ có thể hỗ trợ người mắc thoái hóa điểm vàng thể ướt đọc chữ và nhiều tình huống khác nhau. Có thể chuẩn bị nhiều kính lúp đủ kích cỡ, kèm theo một số đèn pin cầm tay để sẵn ở các vị trí khác nhau nhằm tạo sự thuận lợi tối đa khi cần sử dụng.

Nếu có điều kiện có thể trang bị các thiết bị điện tử hiện đại hỗ trợ điều khiển bằng giọng nói nhằm giúp người mắc thoái hóa điểm vàng thể ướt dễ dàng sử dụng, chẳng hạn như các thiết bị di động cầm tay, đồng hồ đeo tay, đồng hồ báo thức,...

Nếu thật sự có điều kiện có thể áp dụng hệ thống nhà thông minh, khi đó cuộc sống của người mắc thoái hóa điểm vàng thể ướt sẽ rất dễ dàng, bởi các hành động như bật tắt đèn, bật vô tuyến, chỉnh nhiệt độ điều hòa, đóng mở cửa,... sẽ được thực hiện hoàn toàn qua điều khiển bằng giọng nói.

Với các thiết bị điện tử thông thường hiện nay như máy vi tính, máy tính xách tay, điện thoại thông minh,... đều có khả năng điều chỉnh phông chữ lớn hơn, giúp việc sử dụng được thuận tiện hơn. Nếu chưa trang bị cho người bệnh, hoặc có điều kiện thì có thể thay thế thiết bị cũ bằng các thiết bị mới có kích cỡ màn hình hiển thị lớn hơn, kết hợp với phông chữ lớn nhằm tối ưu hóa khả năng sử dụng.

Những đồ vật thường xuyên sử dụng hãy bố trí ở nơi thuận tiện, dễ nhìn thấy, dễ lấy. Có thể gắn thêm nhãn chú thích với cỡ chữ to để giúp nhận biết dễ dàng hơn, chẳng hạn như tủ đựng bát, ngăn đựng nồi, tủ thuốc,...

Người mắc thoái hóa điểm vàng thể ướt có khả năng tự điều khiển phương tiện cá nhân hay không cần tham vấn ý kiến của bác sĩ chuyên khoa. Dù được sự đồng ý của bác sĩ, nhưng trong điều kiện không thuận lợi (như buổi tối, thời tiết xấu,...) cũng không nên tự điều khiển phương tiện. Phương tiện vận chuyển công cộng hoặc di chuyển cùng người thân, người quen là các phương án an toàn nên được cân nhắc.

Nguồn tham khảo: webmd.com