Xét nghiệm giải trình tự gen thế hệ mới và ứng dụng trong chẩn đoán trước sinh

Bài viết được viết bởi Bùi Thị Phương Hoa - Bác sĩ tư vấn di truyền - Trung tâm công nghệ cao Vinmec.

Nhờ sự bùng nổ của khoa học kỹ thuật và ứng dụng trong y học, các phương pháp xét nghiệm chẩn đoán trước sinh ngày càng đầy đủ và hiện đại được áp dụng cho những phụ nữ với thai nhi có dị tật bẩm sinh. Mẫu trước sinh thường dùng là mẫu sinh thiết gai nhau (12-13 tuần) hoặc dịch ối (16-17 tuần).

Trước đây, phương pháp công thức nhiễm sắc thể nhuộm bang G cổ điển được áp dụng với giới hạn chỉ phân tích được những bất thường về số lượng nhiễm sắc thể hoặc cấu trúc lớn nhiễm sắc thể (7-10Mb), tỉ lệ chẩn đoán khoảng 5-6%. Với ứng dụng của kỹ thuật microarray, tỷ lệ phát hiện bất thường tăng thêm khoảng 6%.

Hiện nay, sự chú ý đang được đổ dồn lên công nghệ giải trình tự gen thế hệ mới, đặc biệt là giải trình tự exome (các vùng mã hóa của bộ gen), làm tăng tỷ lệ phát hiện bất thường di truyền trước sinh trong các trường hợp kỹ thuật microarray không phát hiện được. Sự thay đổi trình tự trên exome gây ra phần lớn các rối loạn di truyền đơn gen.

Tuy tính khả thi về mặt kỹ thuật là cao, nhưng việc đòi hỏi cần thực hiện thủ thuật xâm lấn với thai sẽ gây ra nguy cơ: sảy thai, nhiễm trùng ối,...

Thách thức lớn trong quá trình phân tích và diễn giải kết quả: trên thực tế khi tiến hành phân tích các vùng mã hóa protein của bộ gen, chỉ có khoảng hơn 20% các gen khi mất chức năng có bằng chứng đưa ra ảnh hưởng tới kiểu hình bệnh lý ở người, và tỉ lệ này giảm đáng kể trên kiểu hình trước sinh, do hạn chế thăm khám với thai nhi (chủ yếu dựa vào siêu âm và một số phương pháp sàng lọc, chẩn đoán hình ảnh hỗ trợ).

Nhiều gen quan trọng với sự phát triển của con người chưa được làm sáng tỏ và nguyên nhân gây dị tật bẩm sinh hoặc sảy thai liên tiếp chưa được biết rõ, nên nguy cơ cho thai kỳ tiếp theo còn mơ hồ.

Khi một biến thể được tìm thấy trên kết quả giải trình tự, theo hướng dẫn của hiệp hội di truyền Mỹ (ACMG), được phân thành 5 loại như sau:

• Bệnh lý: Biến thể này đóng góp trực tiếp vào sự phát triển của bệnh. Một số biến thể bệnh lý có thể không biểu hiện hoàn toàn. Trong trường hợp di truyền lặn hoặc liên kết nhiễm sắc thể giới tính X, biến thể bệnh lý đơn lẻ có thể không đủ để tự gây ra bệnh. Không cần thêm bằng chứng chứng minh.
• Có khả năng bệnh lý: Có khả năng cao (khoảng hơn 90%) rằng biến thể này gây bệnh. Có thể có thêm bằng chứng để chứng minh nhưng khả năng thấp có ý kiến ngược lại.
• Không rõ ý nghĩa lâm sàng: Không có đủ thông tin tại thời điểm hiện tại để hỗ trợ phân tích chính xác hơn.
• Có khả năng lành tính: Biến dị này dự kiến sẽ không ảnh hưởng lớn tới bệnh, tuy nhiên chưa đủ bằng chứng thuyết phục hoàn toàn. Tuy nhiên, không loại trừ khả năng bằng chứng mới chứng minh biến thể này có thể góp phần gây bệnh.
• Lành tính: Biến thể không gây bệnh

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là một trong những bệnh viện không những đảm bảo chất lượng chuyên môn với đội ngũ y bác sĩ, hệ thống trang thiết bị công nghệ hiện đại mà còn nổi bật với dịch vụ khám, tư vấn và chữa bệnh toàn diện, chuyên nghiệp; không gian khám chữa bệnh văn minh, lịch sự, an toàn và tiệt trùng tối đa. Khách hàng khi chọn thực hiện các xét nghiệm tại đây có thể hoàn toàn yên tâm về độ chính xác của kết quả xét nghiệm.