Tiền tăng huyết áp: Những điều cần biết

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi BSCK II Nguyễn Quốc Việt - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.

Tiền tăng huyết áp là một dấu hiệu cảnh báo nguy cơ mắc bệnh tăng huyết áp trong tương lai. Huyết áp cao sẽ khiến người bệnh có nguy cơ nhồi máu cơ tim, đột quỵ, suy tim, thận,... Vì vậy người bệnh phải cảnh giác ngay từ khi còn ở giai đoạn tiền tăng huyết áp.

Tiền tăng huyết áp là kết hợp giữa huyết áp bình thường và bình thường cao, nghĩa là huyết áp tâm thu từ 120 – 139 mmHg và huyết áp tâm trương từ 80 – 89 mmHg.

Tương tự như bệnh tăng huyết áp, tiền tăng huyết áp thường không biểu hiện triệu chứng. Cách duy nhất giúp bạn sớm xác định bệnh là thường xuyên kiểm tra huyết áp thường xuyên.

Bạn có thể đến cơ sở y tế gần nhất để kiểm tra huyết áp định kỳ, hoặc tự đo huyết áp tại nhà. Nếu bạn cảm thấy hoàn toàn khỏe mạnh, nhưng khi đo huyết áp lại trên 120/80 mmHg, hãy đợi 2-3 ngày trước khi tiến hành kiểm tra lại. Nếu mức huyết áp vẫn tiếp tục cao, bạn nên đi gặp bác sĩ để được chẩn đoán, tư vấn thêm vì nếu để lâu về dài sẽ có nguy cơ dẫn đến tăng huyết áp thật sự, và có thể xảy ra các biến chứng của tăng huyết áp như suy tim, suy thận, đột quỵ, nhồi máu cơ tim, thậm chí là tử vong...

Một số rối loạn hoặc bệnh lý có thể dẫn đến tiền tăng huyết áp bao gồm:

• Yếu tố làm tăng áp lực đối với thành động mạch có, xơ vữa động mạch, sự tích tụ mỡ trong thành động mạch;
• Khó thở khi ngủ;
• Bệnh lý liên quan đến thận; bệnh thượng thận; bệnh tuyến giáp;
• Sử dụng một số loại thuốc, bao gồm thuốc ngừa thai, thuốc chữa cảm, thuốc thông mũi, thuốc giảm đau, corticoids, cocain và chất kích thích.

Theo số liệu thống kê, tiền tăng huyết áp ảnh hưởng đến 25-50% người trưởng thành trên toàn thế giới và làm tăng nguy cơ phát triển bệnh tăng huyết áp thực sự. Nếu bạn bị tiền tăng huyết áp, có nghĩa là số đo huyết áp của bạn cao hơn bình thường, nhưng không đủ cao để chẩn đoán xác định bệnh tăng huyết áp theo tiêu chuẩn chẩn đoán.

Giống với tên gọi của nó, tiền tăng huyết áp là một dấu hiệu cảnh báo nguy cơ mắc bệnh tăng huyết áp trong tương lai. Huyết áp cao làm tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim, đột quỵ, bệnh mạch vành, suy tim và suy thận.

• Thừa cân hoặc béo phì: Vì khi khối lượng cơ thể càng lớn, càng cần nhiều máu hơn để cung cấp oxy và chất dinh dưỡng đến các mô của cơ thể. Khi khối lượng máu lưu thông qua các mạch máu tăng lên, áp lực máu trên thành động mạch cũng tăng lên.
• Tuổi tác: Đa số người trẻ tuổi có nhiều khả năng bị tiền cao huyết áp hơn người lớn tuổi.
• Giới tính: Tiền cao huyết áp ở nữ giới không phổ biến bằng ở nam giới.
• Chủng tộc: Huyết áp cao đặc biệt phổ biến ở người da đen, và phát triển ở độ tuổi sớm hơn so với người da trắng.
• Tiền sử gia đình bị cao huyết áp: Nếu những người có quan hệ huyết thống gần nhất như bố mẹ hoặc anh chị em ruột có huyết áp cao, bạn có nhiều khả năng sẽ bị huyết áp cao.
• Không vận động cơ thể: Những người lười vận động, không tập thể dục có thể làm tăng nguy cơ mắc cao huyết áp và tăng nguy cơ béo phì.
• Ăn nhiều muối (natri) hoặc ít kali: Đây là hai chất dinh dưỡng quan trọng trong cơ thể để điều hòa huyết áp. Nếu bạn ăn quá nhiều natri hoặc quá ít kali thì nhiều khả năng bị huyết áp cao.
• Sử dụng thuốc lá: Hút hoặc ở gần những người hay hút thuốc lá có thể làm tăng huyết áp của bạn.
• Uống quá nhiều rượu: Uống quá nhiều bia, rượu có thể làm tăng huyết áp.

Bên cạnh đó, một số trường hợp có thể xuất hiện tiền tăng huyết áp mà không có nguyên nhân cụ thể nào.

Trong điều trị tiền tăng huyết áp thì điều chỉnh lối sống vẫn là giải pháp tối ưu và hiệu quả nhất. Dưới đây là một số cách giúp kiểm soát tiền cao huyết áp:

• Ăn thực phẩm lành mạnh

Chọn trái cây, rau, ngũ cốc, thịt gia cầm, cá và các thực phẩm từ sữa ít chất béo. Bổ sung thêm kali bằng cách ăn 3-5 trái chuối chín hàng ngày, ăn thực phẩm ít chất béo bão hòa và chất béo công nghiệp có thể giúp giảm huyết áp.

• Duy trì một chỉ số cơ thể vừa phải

Giữ một trọng lượng khỏe mạnh hoặc giảm cân nếu bạn đang thừa cân hoặc béo phì có thể giúp bạn kiểm soát huyết áp và giảm nguy cơ cho các vấn đề sức khỏe liên quan.

• Sử dụng ít muối

Giảm chút ít natri trong chế độ ăn uống của bạn có thể làm giảm huyết áp từ 2-8 mmHg. Hạn chế thực phẩm chế biến sẵn và đóng hộp.

• Rèn luyện hoạt động thể chất

Cách này có thể giúp giảm huyết áp của bạn, quản lý căng thẳng, giảm nguy cơ các vấn đề sức khỏe khác và giữ cân nặng trong tầm kiểm soát. Các môn tập thể dục tốt nhất để làm giảm huyết áp gồm đi bộ, chạy bộ, đi xe đạp, bơi lội hoặc khiêu vũ.

• Hạn chế rượu, bia

Nếu bạn uống rượu, bia hãy uống vừa phải. Đối với nữ giới và nam giới trên 65 tuổi khỏe mạnh có thể uống một ly mỗi ngày.

• Không hút thuốc

Thuốc lá gây tổn thương toàn bộ thành mạch máu và tăng tốc quá trình xơ cứng động mạch, làm gia tăng nhanh nguy cơ mắc ác bệnh tim mạch.

• Quản lý căng thẳng

Giảm căng thẳng càng nhiều càng tốt. Thực hành các kỹ thuật đối phó lành mạnh như thư giãn cơ bắp, hít thở sâu hoặc thiền định và ngủ đủ giấc ngủ.

• Hãy kiểm tra huyết áp thường xuyên

Bạn nên thường xuyên theo dõi chỉ số huyết áp của mình để cập nhật tình trạng sức khỏe và báo ngay cho bác sĩ nếu chỉ số huyết áp của bạn cao hơn bình thường.

• Nhờ bác sĩ tư vấn về huyết áp của bạn

Để giảm nguy cơ mắc bệnh cao huyết áp, bạn hãy nói chuyện với bác sĩ về huyết áp của bạn và lấy lời khuyên về chế độ ăn uống, tập luyện giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tăng huyết áp.

Tiền tăng huyết áp thường không biểu hiện thành triệu chứng. Do vậy, để phát hiện bản thân có bị tiền tăng huyết áp hay không thì cách tốt nhất là theo dõi huyết áp của bạn thường xuyên tại nhà và kiểm tra ít nhất 6 tháng một lần tại các cơ sở y tế để có biện pháp phòng ngừa sớm nhất.