Tinh trùng khỏe mạnh giúp cải thiện khả năng sinh sản như thế nào?

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Võ Thiện Ngôn - Khoa Ngoại tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng

Chất lượng và số lượng tinh trùng khỏe mạnh có thể được cải thiện đáng kể trong quá trình thụ thai và chế độ ăn khoa học đóng vai trò rất quan trọng trong việc tăng cường sức khỏe của tinh trùng.

Sức khỏe tinh trùng phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm số lượng, sự di động và cấu trúc của tinh trùng:

• Số lượng: Khả năng thụ thai sẽ khá chắc chắn nếu như tinh dịch sau một lần xuất tinh trong mỗi ml chứa ít nhất 15 triệu tinh trùng. Quá ít tinh trùng trong tinh dịch sau khi xuất tinh khiến việc thụ thai trở nên khó khăn, bởi sẽ có ít tinh trùng có khả năng tiếp cận và thụ tinh cho trứng.
• Sự di động: Để tiếp cận và thụ tinh cho trứng, tinh trùng phải di chuyển (bơi và luồn lách qua cổ tử cung, tử cung và ống fallop của người phụ nữ), và điều này gọi là sự di động của tinh trùng. Khả năng thụ thai sẽ khá chắc chắn nếu như có từ 40% trở lên số tinh trùng có khả năng di động.
• Cấu trúc (hình thái): Hình thái tinh trùng bình thường có đầu hình oval và phần đuôi dài, phối hợp vận động với nhau để tinh trùng di chuyển. Mặc dù không quan trọng như hai yếu tố trên (là số lượng và khả năng di động), nhưng càng nhiều tinh trùng có hình thái bình thường thì khả năng thụ thai sẽ càng lớn.

Có rất nhiều các vấn đề sức khỏe gây ảnh hưởng tới khả năng sinh sản ở nam giới, bao gồm:

• Vấn đề ở vùng dưới đồi hoặc tuyến yên - những bộ phận thuộc não bộ chịu trách nhiệm phát tín hiệu tới tinh hoàn để sản xuất testosterone và tinh trùng (suy tuyến sinh dục thứ phát)
• Các bệnh lý tinh hoàn
• Rối loạn vận chuyển tinh trùng

Tuổi tác cũng có vai trò nhất định. Khả năng di động cũng như số lượng tinh trùng khỏe mạnh có xu hướng giảm dần theo tuổi tác, từ đó ảnh hưởng tới khả năng thụ thai, đặc biệt đàn ông là sau tuổi 50.

Có khá nhiều điều tốt có thể làm được để sản xuất ra tinh trùng khỏe mạnh, ví dụ như:

• Duy trì cân nặng hợp lý: Một số nghiên cứu cho thấy tăng chỉ số khối của cơ thể (body mass index - BMI) có mối liên quan với sự suy giảm chất lượng và khả năng di động của tinh trùng.
• Chế độ ăn lành mạnh: Lựa chọn nhiều rau xanh, trái cây giàu chất chống oxy hóa có thể giúp cải thiện sức khỏe của tinh trùng.
• Phòng tránh các bệnh lây truyền qua đường tình dục (sexually transmitted infections - STIs): Các bệnh lây truyền qua đường tình dục, chẳng hạn như; Chlamydia và lậu, có thể gây vô sinh ở nam giới. Để phòng tránh, hãy giới hạn số lượng bạn tình và sử dụng bao cao su mỗi khi quan hệ tình dục, hoặc tốt là chung thủy với một bạn tình duy nhất không mắc bệnh.
• Tránh tình trạng căng thẳng: Căng thẳng có thể làm giảm khả năng hoạt động tình dục và ảnh hưởng tới các nội tiết tố cần cho việc sản xuất tinh trùng.

Sống năng động: Những hoạt động thể chất ở mức trung bình đã có thể giúp làm tăng hoạt độ của những enzyme chống oxy hóa, giúp bảo vệ cho tinh trùng.

Tinh trùng đặc biệt dễ bị tổn thương trước các yếu tố của môi trường, chẳng hạn như tiếp xúc với nhiệt độ cao quá mức hoặc hóa chất độc hại. Để bảo vệ sức khỏe sinh sản cần:

4.1 Không hút thuốc lá

Nam giới hút thuốc lá có xu hướng có số lượng tinh trùng thấp. Nếu không thể bỏ thuốc lá, hãy tìm sự trợ giúp từ bác sĩ.

4.2 Giới hạn đồ uống có cồn

Nghiện rượu nặng gây ra hậu quả giảm lượng testosterone tiết ra, dẫn tới liệt dương và giảm số lượng tinh trùng sinh ra. Nếu uống rượu hay các đồ uống có cồn, hãy tự giới hạn số lượng uống ở mức vừa phải.

4.3 Tránh sử dụng chất bôi trơn khi quan hệ tình dục

Tuy còn cần thêm nhiều nghiên cứu về ảnh hưởng của chất bôi trơn lên khả năng sinh sản, hãy cố gắng tránh sử dụng khi quan hệ tình dục. Trong trường hợp cần thiết, hãy sử dụng dầu em bé, dầu hạt cải, lòng trắng trứng hoặc loại chất bôi trơn không ảnh hưởng tới khả năng sinh sản.

4.4 Thông báo cho bác sĩ các loại thuốc đang dùng

Thuốc chẹn kênh calci, thuốc chống trầm cảm ba vòng, thuốc kháng androgen và các thuốc khác có thể tác động lên khả năng sinh sản.

4.5 Cẩn thận với các độc tố

Phơi nhiễm với thuốc trừ sâu, chì và các chất độc khác có thể ảnh hưởng tới số lượng và chất lượng tinh trùng. Nếu bắt buộc phải làm việc, tiếp xúc với độc chất, hãy thật cẩn thận, ví dụ như mặc quần áo và trang bị bảo hộ, tránh để da tiếp xúc trực tiếp với hóa chất.

4.6 Mặc thoáng mát

Tăng nhiệt độ bìu có thể gây hại tới quá trình sản xuất tinh trùng. Mặc dù lợi ích chưa được chứng minh đầy đủ, nhưng không mặc đồ lót chật, giảm thời gian ngồi, hạn chế xông hơi hoặc tắm nước nóng, hạn chế để bìu tiếp xúc với các vật ấm nóng (chẳng hạn như laptop) có thể giúp tăng chất lượng tinh trùng.

Ngoài ra, hóa trị và xạ trị trong điều trị ung thư có thể phá hủy quá trình sản xuất tinh trùng và gây vô sinh vĩnh viễn. Hãy tham vấn ý kiến bác sĩ về khả năng sinh sản của bản thân sau quá trình điều trị, và cân nhắc việc lưu trữ tinh trùng trước khi tiến hành điều trị.

Thực hành và duy trì lối sống lành mạnh, tránh xa các hành vi và tác nhân gây hại sẽ giúp tăng khả năng có con. Tuy nhiên nếu sau một năm quan hệ tình dục đều đặn, không sử dụng bất kì biện pháp tránh thai nào mà vẫn không có thai, hãy cân nhắc đi kiểm tra khả năng sinh sản. Bác sĩ sẽ thăm khám, chỉ định xét nghiệm, chẩn đoán và đưa ra điều trị phù hợp.

Bác sĩ Võ Thiện Ngôn đã có trên 7 năm kinh nghiệm làm bác sĩ điều trị, phẫu thuật Ngoại Niệu tại các Bệnh viện: Bệnh viện Trung Ương Huế, Bệnh viện Đại học Y Dược Huế, Bệnh viện Đa khoa Tâm Trí Đà Nẵng.

Bác sĩ Ngôn với khả năng điều trị chuyên sâu về lĩnh vực khám và điều trị các bệnh lý về hệ Tiết niệu và Nam khoa, phẫu thuật hệ Tiết niệu, phẫu thuật nội soi tiết niệu, phẫu thuật Laparo đường niệu, nội soi đường tiết niệu. Phẫu thuật điều trị các bệnh lý Nam khoa

Hiện nay, Bác sĩ Võ Thiện Ngôn là bác sĩ Ngoại Tiết Niệu – Nam học, khoa Ngoại Tổng hợp, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng