Các phương pháp điều trị ung thư tiền liệt tuyến

Bài viết của Bác sĩ CK I Nguyễn Thị Minh Thuyên - chuyên khoa Giải phẫu bệnh - Khoa Xét nghiệm - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng

Khi người bệnh đã được chẩn đoán xác định, các bác sĩ sẽ thảo luận về các lựa chọn điều trị ung thư tiền liệt tuyến, trong sự cân nhắc lợi ích của mỗi lựa chọn điều trị so với những rủi ro và tác dụng phụ có thể xảy ra.

Tùy thuộc từng trường hợp, các lựa chọn điều trị ung thư tuyến tiền liệt có thể bao gồm:

• Theo dõi hoặc giám sát tích cực
• Phẫu thuật
• Xạ trị
• Áp lạnh
• Liệu pháp hormone
• Hóa trị
• Liệu pháp miễn dịch
• Liệu pháp nhắm trúng đích
• Điều trị di căn đến xương

Ung thư tuyến tiền liệt thường phát triển rất chậm, nên một số người bệnh (đặc biệt người lớn tuổi hoặc có các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng khác) có thể không cần điều trị. Thay vào đó, người bệnh có thể được theo dõi hoặc giám sát tích cực

Giám sát tích cực (active surveillance), nghĩa là theo dõi chặt chẽ, bao gồm:

• Xét nghiệm PSA định kỳ 6 tháng/lần
• Khám trực tràng bằng tay (DRE) ít nhất 1 năm/lần
• Sinh thiết tuyến tiền liệt và xét nghiệm hình ảnh 1 - 3 năm/lần.

Nếu kết quả xét nghiệm thay đổi, bác sĩ sẽ trao đổi với người bệnh các lựa chọn điều trị lúc đó.

Quan sát, theo dõi (observation), nghĩa là chờ đợi thận trọng:

• Theo dõi và xét nghiệm ít hơn
• Chủ yếu dựa vào thay đổi các triệu chứng của người bệnh để xem có cần điều trị không. Và điều trị ung thư tiền liệt tuyến trong trường hợp này thường nhằm kiểm soát các triệu chứng bệnh, không phải để chữa khỏi bệnh
• Những cách tiếp cận này có thể được khuyến nghị nếu bệnh nhân ung thư tiền liệt tuyến có các đặc điểm sau:

+ Không có bất kỳ triệu chứng nào

+ Dự kiến bệnh ​​sẽ phát triển chậm (dựa trên điểm Gleason)

+ Tổn thương nhỏ

+ Chỉ khu trú trong tuyến tiền liệt

+ PSA thấp (<10ng / ml)

• Trong quá trình giám sát tích cực, chỉ những người có ung thư đang tiến triển được điều trị. Và đối với một số người, những phương pháp điều trị này có thể có những nguy cơ và tác dụng phụ lớn hơn lợi ích. Một số người khác không thấy thoải mái với việc quan sát hoặc giám sát tích cực, vì ung thư có thể phát triển và lan rộng, làm hạn chế các lựa chọn điều trị và khả năng điều trị thành công. Một số người bệnh chấp nhận các tác dụng phụ có thể của các phương pháp điều trị nhằm loại bỏ hoặc tiêu diệt ung thư.
• Cho đến nay, một số nghiên cứu đã so sánh việc giám sát tích cực với các phương pháp điều trị như phẫu thuật hoặc xạ trị. Những người đã phẫu thuật hoặc xạ trị dường như không sống lâu hơn những người được theo dõi tích cực, nhưng có thể tránh được việc kéo dài bệnh và bệnh ít lan rộng hơn.

Phẫu thuật nhằm cắt tuyến tiền liệt triệt để (cắt bỏ toàn bộ tuyến tiền liệt và một số mô xung quanh, gồm cả túi tinh). Đây thường là một lựa chọn để chữa khỏi ung thư khi chưa lan ra bên ngoài tuyến tiền liệt.

Mổ hở hoặc nội soi cắt tuyến tiền liệt tận gốc

• Mổ hở: Ít sử dụng
• Mổ nội soi: Phổ biến hơn do các ưu điểm vết mổ nhỏ, mất ít máu, bệnh nhân nhanh phục hồi.

Nguy cơ khi phẫu thuật điều trị ung thư tiền liệt tuyến

• Phản ứng với thuốc mê
• Chảy máu
• Cục máu đông ở chân hoặc phổi
• Ảnh hưởng các cơ quan lân cận
• Nhiễm trùng tại chỗ

Tác dụng phụ của phẫu thuật tuyến tiền liệt

• Tiểu không kiểm soát: Bệnh nhân lớn tuổi có xu hướng bị tiểu không kiểm soát nhiều hơn trẻ tuổi
• Rối loạn chức năng cương dương (bất lực, khó giữ hoặc cương cứng): Nếu khả năng cương cứng của bạn không trở lại sau phẫu thuật, có thể mất từ ​​vài tháng đến 2 năm để phục hồi. Trường hợp này, bạn có thể cần sử dụng thuốc hoặc các phương pháp điều trị khác.
• Thay đổi cực khoái: Sau khi phẫu thuật, vẫn có thể đạt được khoái cảm, giảm hoặc biến mất hoàn toàn. Một số trường hợp đau sau khi đạt cực khoái
• Mất khả năng sinh sản: Thông thường, đây không phải là vấn đề, vì người bệnh bị ung thư tuyến tiền liệt thường lớn tuổi. Nhưng nếu lo lắng hoặc vẫn mong muốn có con sau khi điều trị, bạn có thể hỏi bác sĩ về việc lưu trữ tinh trùng trước khi điều trị.
• Phù bạch huyết: Đây là biến chứng hiếm gặp nhưng có thể xảy ra khi loại bỏ nhiều hạch bạch huyết xung quanh tuyến tiền liệt, nên chất lỏng có thể tích tụ ở chân hoặc vùng sinh dục theo thời gian, gây sưng và đau. Phù bạch huyết có thể điều trị bằng vật lý trị liệu, mặc dù có thể không biến mất hoàn toàn.
• Thay đổi chiều dài dương vật: Điều này do sự rút ngắn của niệu đạo, khi một phần niệu đạo bị cắt bỏ cùng với tuyến tiền liệt.
• Thoát vị bẹn: Cắt tuyến tiền liệt làm tăng khả năng thoát vị bẹn trong tương lai

Xạ trị sử dụng tia hoặc hạt năng lượng cao để tiêu diệt tế bào ung thư. Tùy thuộc vào giai đoạn của ung thư tuyến tiền liệt và các yếu tố khác, xạ trị có thể được chỉ định trong các trường hợp sau:

• Là phương pháp điều trị đầu tiên cho những ung thư chỉ giới hạn ở tuyến tiền liệt và độ mô học thấp, tỷ lệ chữa khỏi tương đương với những người được cắt bỏ tuyến tiền liệt triệt để;
• Là một phần của phương pháp điều trị đầu tiên (kết hợp với liệu pháp hormone) cho những ung thư đã phát triển ra ngoài tuyến tiền liệt vào các mô lân cận;
• Những bệnh nhân ung thư không được cắt bỏ hoàn toàn hoặc tái phát tại chỗ sau phẫu thuật;
• Những ung thư đã tiến triển, xạ trị giúp kiểm soát ung thư càng lâu càng tốt và giúp ngăn ngừa hoặc làm giảm các triệu chứng.

Các loại xạ trị chính được chỉ định khi điều trị ung thư tuyến tiền liệt:

Xạ trị chùm tia ngoài (External beam radiation)

• Cố gắng chữa khỏi các ung thư ở giai đoạn sớm hơn
• Giảm các triệu chứng (như đau xương nếu ung thư đã lan đến xương)

Xạ trị trong (Brachytherapy)

• Xạ trị trong đơn độc: Áp dụng với ung thư giai đoạn sớm phát triển tương đối chậm (độ mô học thấp);
• Xạ trị trong kết hợp với xạ trị chùm tia ngoài: Là lựa chọn cho những người có nguy cơ cao phát triển ra ngoài tuyến tiền liệt.

Tác dụng phụ khi xạ trị ung thư tiền liệt tuyến

• Các vấn đề về ruột: Tia xạ có thể gây kích ứng trực tràng và gây viêm, tiêu chảy, máu trong phân và rò rỉ trực tràng. Hầu hết những vấn đề này sẽ biến mất theo thời gian. Bạn nên tuân thủ chế độ ăn uống đặc biệt theo lời dặn của bác sĩ để hạn chế tiêu chảy trong quá trình xạ trị.
• Các vấn đề về tiết niệu: Tia xạ có thể kích thích và gây viêm bàng quang dẫn đến đi tiểu nhiều hơn, cảm giác nóng rát hoặc thấy máu trong nước tiểu. Các vấn đề này thường cải thiện theo thời gian, nhưng ở một số người lại không bao giờ biến mất.
• Các vấn đề về cương cứng, bao gồm cả “bất lực”: Sau một vài năm, có một tỷ lệ gặp phải tình trạng “bất lực” sau xạ trị tương đương với sau phẫu thuật. Rối loạn cương cứng thường không xảy ra ngay sau khi xạ trị mà từ từ phát triển theo thời gian.
• Mệt mỏi: Kéo dài và giảm dần sau vài tuần hoặc vài tháng sau khi ngừng điều trị.
• Phù bạch huyết: Tương tự như phù bạch huyết khi phẫu thuật ung thư tiền liệt tuyến.

Phương pháp áp lạnh (cryotherapy)

Áp lạnh sử dụng nhiệt độ rất lạnh để làm đông lạnh và tiêu diệt các tế bào ung thư tuyến tiền liệt cũng như hầu hết các tế bào của tuyến tiền liệt

Chỉ định

• Ung thư tái phát sau khi xạ trị
• Ung thư giai đoạn sớm có nguy cơ thấp không thể phẫu thuật hoặc xạ trị
• Tuy nhiên, hầu hết các bác sĩ không sử dụng áp lạnh là phương pháp điều trị đầu tiên

Phương pháp áp lạnh ít xâm lấn hơn phẫu thuật nên thường ít mất máu hơn, thời gian nằm viện và hồi phục ngắn hơn, và ít đau. Nhưng so với phẫu thuật hoặc xạ trị, các bác sĩ còn ít biết rõ về hiệu quả lâu dài của phương pháp này.

Các tác dụng phụ có thể xảy ra khi áp lạnh tiền liệt tuyến:

• Có máu trong nước tiểu
• Đau nhức tại chỗ
• Sưng dương vật hoặc bìu
• Có thể ảnh hưởng bàng quang và trực tràng, gây đau, nóng rát
• Rối loạn cương dương
• Són tiểu

4.Hóa trị (chemotherapy)

Hóa trị sử dụng các loại thuốc tiêm tĩnh mạch hoặc uống,

đi vào máu để đến các tế bào ung thư ở hầu hết các bộ phận cơ thể

Chỉ định hóa trị điều trị ung thư tiền liệt tuyến

• Ung thư đã lan ra bên ngoài tuyến tiền liệt và liệu pháp hormone không hiệu quả
• Nghiên cứu gần đây cũng cho thấy hóa trị có thể hiệu quả nếu được kết hợp với liệu pháp hormone. Tuy nhiên, hóa trị không phải là phương pháp điều trị tiêu chuẩn cho ung thư giai đoạn đầu.

Các loại thuốc hóa trị ung thư tiền liệt tuyến

• Docetaxel (Taxotere)
• Cabazitaxel (Jevtana)
• Mitoxantrone (Novantrone)
• Estramustine (Emcyt)

Các loại thuốc hóa trị khác gồm Carboplatin, Oxaliplatin và Cisplatin đang được nghiên cứu để sử dụng trong ung thư tuyến tiền liệt.

Các tác dụng phụ có thể xảy ra khi hóa trị điều trị ung thư tiền liệt tuyến

Thuốc tấn công các tế bào ung thư đang phân chia nhanh chóng. Nhưng các tế bào khác trong cơ thể, như tế bào trong tủy xương, niêm mạc miệng và ruột, các nang tóc, cũng phân chia nhanh chóng, nên cũng bị ảnh hưởng bởi hóa trị, và dẫn đến các tác dụng phụ. Các tác dụng phụ của hóa trị phụ thuộc vào loại, liều lượng và thời gian dùng thuốc. Một số tác dụng phụ phổ biến bao gồm:

• Rụng tóc
• Lở miệng
• Ăn mất ngon
• Buồn nôn và nôn mửa
• Tiêu chảy
• Tăng khả năng nhiễm trùng (do giảm bạch cầu)
• Dễ bị bầm tím hoặc chảy máu (do giảm tiểu cầu)
• Mệt mỏi (do giảm hồng cầu)

Những tác dụng phụ này thường mất đi sau khi điều trị xong

Bài viết tham khảo nguồn: Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ