Khi nào cần lo lắng về chứng đau vú?

Sự dao động nội tiết tố làm cho các ống dẫn và các tuyến trong vú phát triển hay co lại theo chu kỳ (ảnh hưởng đến cấu trúc và kích thước mô vú) gây ra chứng đau vú. Vậy khi nào bị đau vú là dấu hiệu cảnh báo cho một vấn đề đáng ngại và cần nhờ đến sự trợ giúp của bác sĩ?

Mặc dù bất kỳ ai cũng có thể bị đau vú, nhưng tình trạng này phổ biến hơn phụ nữ, những người có hormone sinh dục nữ như estrogen và progesterone cao. Những hormone này đóng một vai trò lớn trong sự biến động của cấu trúc và kích thước mô vú. Trong quá trình thay đổi nội tiết tố quan trọng như mang thai và trong khi cho con bú, phụ nữ có thể trải qua tình trạng đau hoặc căng tức ngực.

Hầu hết, các cơ đau vú được phân chia thành 2 loại: đau vú theo chu kỳ và không theo chu kỳ.

• Chứng đau vú theo chu kỳ có liên quan đến chu kỳ kinh nguyệt của bạn và được cho là một phần do thay đổi nội tiết tố gây ra. Tình trạng đau có thể xuất hiện ở những điểm khác nhau trong chu kỳ nhưng nó phổ biến nhất vào đầu chu kỳ hoặc trong thời kỳ rụng trứng. Không có gì lạ khi cảm giác đau này chỉ ở một bên vú hoặc bên còn lại. Nó thường là một cơn đau lan tỏa bắt đầu từ gần nách. Một số người có thể khó chịu hoặc hoàn toàn bình thường với các cơn đau dạng này.
• Đau vú không theo chu kỳ có thể xảy ra bất cứ lúc nào và không liên quan đến chu kỳ kinh nguyệt của bạn. Loại đau này khá hiếm gặp. Nó có thể được gây ra bởi nhiều nguyên nhân khác nhau, chẳng hạn như chấn thương, tổn thương mô vú hoặc thậm chí là đau khớp. Kiểu đau có thể biểu hiện khác nhau, nhưng thường là đau liên tục ở một vùng cụ thể của vú. Nó có thể đau nhói, đau nhẹ hoặc đau lan tỏa.

Các nguyên nhân gây ra chứng đau vú theo chu kỳ và không theo chu kỳ bao gồm:

• Chấn thương;
• Sử dụng một số loại thuốc như: thuốc tránh thai hoặc thuốc chống trầm cảm;
• Nhiễm trùng như viêm vú hoặc áp xe vú;
• Do thay đổi trong thai kỳ hay cho con bú;
• Giai đoạn mãn kinh;
• Mặc áo ngực không phù hợp hoặc tập thể dục không đúng cách;
• Đau cơ;
• U nang, mô xơ;
• Ung thư vú.

Chứng đau vú phổ biến như thế nào? Dưới đây là một số số liệu thống kê:

• Một đánh giá năm 2020 ước tính rằng có đến 70% phụ nữ bị đau vú vào một thời điểm nào đó trong đời.
• Theo Hiệp hội Đánh giá Hình Ảnh Vú, khoảng 75 - 88% phụ nữ chụp quang tuyến vú hoặc siêu âm vì đau vú đều có kết quả bình thường. 10% tiếp theo là do các nguyên nhân lành tính, không phải ung thư.
• Chỉ có từ 1 đến 2% cần can thiệp bổ sung hay điều trị.

Hầu hết các nguyên nhân gây đau vú sẽ tự biến mất theo thời gian, sau khi điều chỉnh việc sử dụng thuốc hoặc thay đổi lối sống. Tuy nhiên, nếu bạn gặp phải bất kỳ triệu chứng nào dưới đây, hãy lên lịch hẹn với bác sĩ để được đánh giá và chẩn đoán:

• Một cơn sốt;
• Núm vú chảy dịch;
• Cơn đau tăng đột ngột hoặc cơn đau thay đổi;
• Nổi cục u hoặc các khối gây đau đớn;
• Thay đổi màu da quanh vú;
• Đau ở một khu vực cụ thể;
• Cơn đau không liên quan đến chu kỳ kinh nguyệt của bạn.

Khi đến thăm khám, bác sĩ sẽ kiểm tra tình trạng đau vú bằng cách hỏi bạn về bệnh sử cá nhân và gia đình. Họ sẽ muốn biết trong gia đình bạn có người thân nào (nếu có) đã bị ung thư vú và ở độ tuổi nào. Nếu không có đủ dữ liệu, họ sẽ xét nghiệm di truyền sử dụng máu hoặc nước bọt để tìm kiếm manh mối về nguy cơ ung thư.

Bác sĩ có thể đề nghị bạn chụp X-quang tuyến vú một lần hoặc định kỳ để kiểm tra mô vú của bạn kỹ hơn. Các chuyên gia sức khỏe đều khuyến cáo tất cả phụ nữ trong độ tuổi từ 50 đến 74 nên chụp X-quang tuyến vú tối thiểu 2 năm/ lần. Nếu bạn thuộc nhóm có nguy cơ mắc ung thư vú cao thì cần tăng thêm số lần chụp.

Các phương pháp giúp bác sĩ xác định các thay đổi mô, ung thư vú hoặc các tình trạng khác có thể bao gồm:

• Xét nghiệm máu;
• Hình ảnh siêu âm;
• Chụp CT;
• Sinh thiết vú.

Phương pháp siêu âm đôi khi chính xác hơn ở những người dưới 30 tuổi. Chụp X-quang tuyến vú là công cụ cần thiết khi chẩn đoán đau vú và các vấn đề khác, đồng thời có khả năng phát hiện ung thư ở người lớn tuổi. Sinh thiết vú là công cụ được lựa chọn khi chẩn đoán khối u ở vú, thường áp dụng cho những trường hợp có nguy cơ ung thư cao hơn.

Các yếu tố gia tăng nguy cơ ung thư vú

Việc nắm rõ bản thân có nguy cơ ung thư vú hay không là điều rất quan trọng. Lịch sử gia đình góp phần rất nhiều vào rủi ro tổng thể của bạn. Do vậy, hãy trao đổi kỹ với bác sĩ về lịch sử bệnh của gia đình hoặc bất kỳ đột biến gen nào có thể làm tăng khả năng phát triển ung thư vú. Ngoài gia đình và di truyền, các yếu tố nguy cơ khác gây ung thư vú bao gồm:

• Người từ 50 tuổi trở lên;
• Có kinh nguyệt sớm;
• Mãn kinh muộn;
• Dấu hiệu tăng mật độ vú;
• Có lịch sử xạ trị trước đó;
• Sử dụng thời gian dài một số loại thuốc nhất định;
• Tăng cân, béo phì;
• Sử dụng liệu pháp nội tiết tố (hormone therapy).

Hướng điều trị chứng đau vú sẽ được xác định dựa trên nguyên nhân. Điều trị ung thư vú khá phức tạp và phụ thuộc vào từng loại và giai đoạn ung thư. Tuy nhiên, hầu hết các cơn đau vú có thể được giải quyết bằng thuốc hoặc thay đổi thói quen sinh hoạt. Khi vú bị đau gây ra cảm giác khó chịu, dưới đây là một số cách bạn có thể làm:

• Xem lại các loại thuốc và biện pháp tránh thai bạn đang sử dụng;
• Lựa chọn và mua những chiếc áo ngực vừa vặn;
• Giảm lượng thức ăn mặn hoặc béo;
• Giảm lượng caffeine hấp thụ hàng ngày;.
• Sử dụng thuốc giảm đau không kê đơn hoặc thuốc chống viêm.
• Chườm đá, chườm lạnh hoặc dùng miếng sưởi ấm.
• Sử dụng các liệu pháp giảm căng thẳng hoặc thư giãn (spa, thiền, yoga..).

Nhìn chung, tình trạng đau vú khá phổ biến và thường quá không nghiêm trọng. Hầu hết phụ nữ sẽ bị đau vú vào một thời điểm nào đó trong đời, nhưng chỉ một số ít được chẩn đoán mắc các vấn đề nghiêm trọng như ung thư. Nếu bạn lo lắng về cơn đau vú, hãy nói chuyện với bác sĩ về các triệu chứng của mình. Đồng thời tuân thủ các khuyến nghị của họ về việc đánh giá, kiểm tra thường xuyên. Đừng ngần ngại thảo luận về các yếu tố rủi ro, bao gồm tiền sử gia đình và di truyền, những thông tin này sẽ giúp bạn và bác sĩ đưa ra quyết định tốt nhất cho sức khỏe của bạn.