Nếu kết quả xét nghiệm viêm gan B của người mẹ không có sẵn tại thời điểm sinh, trẻ sơ sinh nên được quản lý như thế nào?

Hiện nay ý thức của mọi người về virus viêm gan B đã được nâng cao rõ rệt, nhưng vẫn có không ít phụ nữ chưa nắm được tầm quan trọng của việc tầm soát virus viêm gan B khi có ý định mang thai. Vậy nếu tại thời điểm sinh nở, thông tin xét nghiệm về virus viêm gan B của người mẹ không có, đứa trẻ nên được quản lý như thế nào?

Đường lây truyền từ mẹ sang con là một trong những đường lây truyền mạnh nhất của virus viêm gan B và thường dẫn tới nhiều hậu quả nghiêm trọng. Khoảng 90% số trẻ có mẹ có cả HBsAg và HBeAg dương tính và từ 5 tới 20% số trẻ có mẹ HBsAg dương tính, HBeAg âm tính bị lây nhiễm virus viêm gan B mà không được dự phòng. 85 - 90% số trẻ nhiễm sẽ mang virus viêm gan B mạn tính. Ước tính lên tới 25% số trẻ này trong tương lai sẽ tử vong vì ung thư biểu mô tế bào gan nguyên phát hoặc xơ gan.

Khuyến cáo đầy đủ của Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh (Centers for Disease Control and Prevention - CDC) Hoa Kỳ về quản lý những trẻ mới sinh có mẹ chưa xác định được tình trạng HBsAg:

• Những trẻ mới sinh có mẹ chưa xác định được tình trạng HBsAg trong thai kỳ nhưng có các bằng chứng khác gợi ý sự tồn tại của việc nhiễm virus viêm gan B (ví dụ như có sự hiện diện của HBV DNA, HBeAg dương tính, hoặc người mẹ đã biết nhiễm virus viêm gan B mạn từ trước) nên được quản lý như những đứa trẻ sinh ra từ người mẹ có HBsAg dương tính. Đứa trẻ sẽ cần được sử dụng cả vắc - xin phòng virus viêm gan B và kháng thể miễn dịch đặc hiệu kháng virus viêm gan B (hepatitis B immune globulin - HBIG) trong vòng 12 giờ kể từ khi sinh ra.
• Những thai phụ nhập viện để chuẩn bị sinh mà không có thông tin về kết quả xét nghiệm HBsAg cần được lấy máu làm xét nghiệm càng sớm càng tốt.

• Trong khi chờ kết quả xét nghiệm HBsAg của người mẹ, những đứa trẻ sinh ra với cân nặng từ 2000 gram trở lên cần được sử dụng liều đầu tiên của vắc - xin phòng virus viêm gan B (chưa sử dụng kháng thể miễn dịch đặc hiệu kháng virus viêm gan B) trong vòng 12 giờ kể từ khi sinh ra. Chỉ sử dụng loại vắc - xin đơn giá phòng virus viêm gan B cho liều này.

Nếu người mẹ sau đó được xác định có HBsAg dương tính, đứa trẻ cần được sử dụng kháng thể miễn dịch đặc hiệu kháng virus viêm gan B càng sớm càng tốt nhưng không trễ hơn ngày tuổi thứ 7, và toàn bộ liệu trình sử dụng vắc - xin phòng virus viêm gan B nên được hoàn thành theo lịch khuyến cáo cho trẻ sinh ra có mẹ HBsAg dương tính. Liều cuối cùng của vắc - xin không nên được sử dụng trước tuần tuổi thứ 24 (ngày tuổi thứ 164).

Nếu người mẹ được xác định là HBsAg âm tính, liệu trình vắc - xin nên được thực hiện theo lịch khuyến cáo dành cho trẻ sinh ra có mẹ HBsAg âm tính. Liều vắc - xin cuối cùng không nên được sử dụng trước tuần tuổi thứ 24 (ngày tuổi thứ 164).

• Trẻ sơ sinh dưới 2000 gram có nguy cơ giảm đáp ứng với việc sử dụng vắc - xin, nên những trẻ này cần được sử dụng cả vắc - xin đơn giá phòng virus viêm gan B và cả kháng thể miễn dịch đặc hiệu kháng virus viêm gan B (nhưng tiêm ở 2 vị trí khác nhau), nếu tình trạng HBsAg của mẹ không thể xác định trong 12 giờ kể từ khi trẻ sinh ra. Liều vắc - xin này sẽ không tính vào tổng 3 liều của liệu trình sử dụng vắc - xin phòng virus viêm gan B, 3 liều kia sẽ được sử dụng theo lịch trình được khuyến cáo dựa trên tình trạng HBsAg của mẹ. Liều vắc - xin cuối cùng không nên sử dụng trước khi trẻ được 24 tuần tuổi (164 ngày tuổi).

Nếu tình trạng HBsAg của người mẹ không có cách nào xác định được, liệu trình vắc - xin nên được thực hiện theo lịch khuyến cáo dành cho trẻ có mẹ HBsAg dương tính. Liều vắc - xin cuối cùng không nên sử dụng trước khi trẻ được 24 tuần tuổi (164 ngày tuổi). Những trẻ này nên được làm xét nghiệm huyết thanh về miễn dịch sau khi hoàn thành lịch sử dụng vắc - xin, khi trẻ được 9 - 12 tháng tuổi, và thực hiện việc tái sử dụng vắc - xin nếu cần thiết.

• Xét nghiệm anti - HBs nên được thực hiện theo phương pháp cho phép phát hiện được nồng độ anti - HBs có ý nghĩa bảo vệ (≥ 10 mIU/mL). Xét nghiệm không nên thực hiện trước khi trẻ được 9 tháng tuổi để tránh bị sai lệch do những anti - HBs nhận được từ liệu pháp kháng thể miễn dịch đặc hiệu kháng virus viêm gan B, đồng thời để làm tăng khả năng phát hiện ra nhiễm virus viêm gan B muộn. Xét nghiệm anti - HBc không được khuyến cáo, bởi anti - HBc trẻ nhận được từ người mẹ có HBsAg dương tính có thể tồn tại đến khi trẻ được 24 tháng tuổi.

Trẻ có HBsAg âm tính với nồng độ anti - HBs ≥ 10 mIU/mL đồng nghĩa trẻ đã được bảo vệ và không cần xử trí gì thêm.

Trẻ có HBsAg âm tính với nồng độ anti - HBs < 10 mIU/mL nên được sử dụng lại 1 liều vắc - xin phòng virus viêm gan B và xét nghiệm lại sau đó 1 - 2 tháng. Nếu nồng độ anti - HBs vẫn < 10 mIU/mL, trẻ sẽ cần được sử dụng tiếp 2 liều vắc - xin nữa, sau đó xét nghiệm lại sau 1 - 2 tháng kể từ liều vắc - xin cuối.

Dựa trên tình huống lâm sàng hoặc lựa chọn của gia đình, trẻ có HBsAg âm tính với nồng độ anti - HBs < 10 mIU/mL có thể sử dụng lại vắc - xin với 3 liều hoàn chỉnh rồi mới tiến hành xét nghiệm lại sau liều cuối cùng từ 1 - 2 tháng.

Các dữ liệu hiện có không gợi ý bất kì lợi ích nào của việc sử dụng thêm vắc - xin phòng virus viêm gan B ở trẻ không đạt được nồng độ anti - HBs ≥ 10 mIU/mL sau khi đã dùng 2 liệu trình vắc - xin hoàn chỉnh.

Những trẻ có HBsAg dương tính nên được theo dõi thích hợp sau này.

• Những trẻ có mẹ không xác định tình trạng HBsAg vẫn có thể được cho bú ngay sau khi sinh.
• Nếu trẻ được chuyển tới chăm sóc ở cơ sở y tế khác, thông tin về việc sử dụng vắc - xin phòng virus viêm gan B cũng như việc sử dụng kháng thể miễn dịch đặc hiệu kháng virus viêm gan B cần được thông báo đầy đủ cho nơi chuyển tới để có kế hoạch thích hợp.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec cung cấp cho quý khách hàng chương trình tiêm chủng trọn gói từ trẻ em đến người lớn với đầy đủ quyền lợi và dịch vụ kèm theo. Trong tháng 12/2019, Vinmec mang đến chương trình ưu đãi đặc biệt dành cho khách hàng khi mua gói 0-1 tuổi, 0-2 tuổi sẽ được miễn phí mũi tiêm Vắc-xin Viêm gan B sơ sinh (tiêm ngay sau khi sinh) cho bé.

Những ưu điểm khi tiêm chủng tại Vinmec:

• Trẻ sẽ được các bác sĩ chuyên khoa nhi – vắc - xin thăm khám, sàng lọc đầy đủ các vấn đề về thể trạng và sức khỏe, tư vấn về vắc - xin phòng bệnh và phác đồ tiêm, cách theo dõi và chăm sóc trẻ sau tiêm chủng trước khi ra chỉ định tiêm vắc - xin theo khuyến cáo mới nhất của Bộ Y tế & Tổ chức Y tế thế giới nhằm đảm bảo hiệu quả tốt và an toàn nhất cho trẻ.
• Đội ngũ bác sĩ và điều dưỡng nhi giàu kinh nghiệm, chuyên nghiệp, hiểu tâm lý trẻ và áp dụng cách giảm đau hiệu quả cho trẻ trong quá trình tiêm chủng.
• 100% trẻ tiêm chủng được theo dõi 30 phút sau tiêm và đánh giá lại sức khỏe trước khi ra về.
• Được theo dõi đa khoa trước, trong và sau tiêm chủng tại Hệ thống y tế Vinmec và luôn có ekip cấp cứu sẵn sàng phối hợp với phòng tiêm chủng xử trí các trường hợp sốc phản vệ, suy hô hấp – ngừng tuần hoàn, đảm bảo xử lý kịp thời, đúng phác đồ khi có sự cố xảy ra.
• Phòng tiêm chủng thoáng mát, có khu chơi, giúp trẻ có cảm giác thoải mái như đang dạo chơi và có tâm lý tốt trước và sau khi tiêm chủng.
• Vắc - xin được nhập khẩu và bảo quản tại hệ thống kho lạnh hiện đại, với dây chuyền bảo quản lạnh (Cold chain) đạt tiêu chuẩn GSP, giữ vắc - xin trong điều kiện tốt để đảm bảo chất lượng.
• Bố mẹ sẽ nhận tin nhắn nhắc lịch trước ngày tiêm và thông tin tiêm chủng của bé sẽ được đồng bộ với hệ thống thông tin tiêm chủng Quốc gia.

Bài viết tham khảo nguồn: CDC và immunize.org