Điều trị viêm quanh khớp vai bằng y học cổ truyền

Viêm quanh khớp vai YHCT (Y học cổ truyền) còn được gọi là chứng kiên tý thống. Do thuộc phạm vi chứng tý với nhiều nguyên nhân gây bệnh khác nhau nên tính chất từng thể bệnh viêm quanh khớp vai cũng rất khác nhau. Trong Đông y, viêm quanh khớp vai được phân loại thành 3 thể bệnh gồm kiên thống, kiên ngưng và hậu kiên phong với cơ chế sinh bệnh là do phong, hàn, thấp kết hợp gây bế tắc kinh lạc.

• Giai đoạn đầu của bệnh, do phong hàn thắng nên bệnh nhân chủ yếu bị đau quanh khớp vai nên được gọi là kiên thống;
• Giai đoạn sau do hàn thấp thắng nên bệnh nhân xuất hiện các triệu chứng hạn chế vận động nên được gọi là kiên ngưng;
• Khi bệnh kéo dài khiến các tà khí xâm nhập làm bế tắc lưu thông khí huyết, dẫn đến tình trạng cân cơ không nuôi dưỡng và gây ra thể bệnh hậu kiên phong.

Chữa viêm quanh khớp vai theo phương pháp Y học cổ truyền có chỉ định rộng rãi cho hầu hết các trường hợp mắc bệnh do nguyên nhân khác nhau, cụ thể như sau:

• Nguyên nhân tại chỗ:
  • Chấn thương: Nguyên nhân gây viêm quanh khớp vai thường là các vi chấn thương liên quan đến nghề nghiệp, thói quen hoặc động tác trong thể thao... Một số ít trường hợp do chấn thương mạnh vào vùng vai;
  • Viêm gân, thoái hoá hoặc vôi hóa phần mềm quanh khớp;
  • Thời tiết lạnh, ẩm;
• Tổn thương thần kinh:
  • Liệt nửa người do di chứng tai biến mạch máu não, chấn thương sọ não, viêm não, viêm màng não... Đây là tổn thương thứ phát do rối loạn vận động gây ra;
  • Chèn ép rễ thần kinh đốt sống cổ do thoái hoá, viêm hay u đốt sống cổ;
  • Chấn thương ở bàn ngón tay, cổ tay;
• Một số trường hợp không rõ nguyên nhân, chiếm khoảng 15% trường hợp.

2.1. Thể kiên thống

Nguyên tắc chữa viêm quanh khớp vai thể kiên thống là khu phong, tán hàn, trừ thấp và ôn thông kinh lạc. Bệnh nhân có thể sử dụng bài thuốc bao gồm hoàng kỳ 16g, nghệ vàng, thổ phục linh, xích thược và bạch chỉ mỗi vị 12g, trần bì, khương hoạt và phòng phong mỗi vị 8g, sinh khương, cam thảo và quế chi mỗi vị 6g đem sắc uống mỗi ngày một thang.

Ngoài ra, bệnh nhân có thể chữa viêm quanh khớp vai bằng một số phương pháp không dùng thuốc như sau:

• Châm cứu viêm quanh khớp vai: Châm tả tại các huyệt kiên tỉnh, kiên ngung, kiên trinh, thiên tông, trung phủ. Ngoài ra, bệnh nhân có thể ôn châm, điện châm, nhĩ châm, trường châm... nhưng điện châm là phương pháp hỗ trợ giảm đau tốt nhất;
• Xoa bóp bấm huyệt bằng các thủ thuật như xát, day, lăn, bóp, vờn, vận động, bấm huyệt tại các huyệt như kiên tỉnh, kiên ngưng, kiên trinh, thiên tông, trung phủ, tý nhu, cự cốt... Lưu ý động tác xoa bóp thể kiên thống cần nhẹ nhàng để tránh làm bệnh nhân đau thêm;
• Thuỷ châm: Đây là phương pháp kết hợp y học cổ truyền với Y học hiện đại, có thể áp dụng tại các huyệt như thiên tông, kiên trinh, tý nhu, đại chuỳ...

2.2. Thể kiên ngưng

Nguyên tắc chữa viêm quanh khớp vai thể kiên ngưng là trừ thấp, tán hàn, khu phong và thư cân hoạt lạc. Do đó người bệnh có thể sử dụng bài thuốc với các thành phần bao gồm khương hoạt, xuyên sơn giáp và phòng phong mỗi vị 8g, quế chi 6g, xích thược, bạch chỉ và nghệ vàng mỗi vị 12g, sinh khương 6g, đẳng sâm 16g, bạch truật 12g, trần bì 8g, cam thảo 6g... đem sắc uống ngày 1 thang.

Một số phương pháp điều trị viêm quanh khớp vai bằng Đông y không dùng thuốc:

• Châm cứu viêm quanh khớp vai thể Kiên ngưng: Châm bổ các huyệt tương tự thể kiên thống;
• Xoa bóp: Liệu pháp này rất có tác dụng với thể Kiên ngưng. Người thực hiện có thể xát, day, lăn, bóp, vờn, bấm huyệt, rung hoặc vận động. Trong đó vận động mở khớp vai là động tác quan trọng nhất. Lưu ý người thực hiện nên tăng dần cường độ và biên độ vận động khớp vai phù hợp với khả năng chịu đựng tối đa của bệnh nhân;
• Trong quá trình chữa viêm quanh khớp vai, bệnh nhân cần phối hợp với bác sĩ bằng cách tập luyện tích cực và kiên trì để mang lại kết quả tốt nhất.

2.3. Thể hậu kiên phong

Nguyên tắc chữa viêm quanh khớp vai thể này là bổ khí huyết và hoạt huyết tiêu ứ. Bệnh nhân có thể sử dụng bài thuốc với thục địa 16g, đào nhân, đương quy và hồng hoa mỗi vị 10g, bạch thược 12g, xuyên khung 16g, đẳng sâm 10g, hoàng kỳ 16g... đem sắc uống mỗi ngày một thang. Bệnh nhân có bàn tay phù nề kèm đau nhức nhiều có thể bổ sung thêm khương hoạt 16g và uy linh tiên 12g để tăng công dụng trừ phong thấp, chỉ thống.

Nếu bàn tay bầm tím, lưỡi tím có điểm ứ huyết, bệnh nhân có thể thêm tô mộc 10g, nghệ vàng 8g để gia tăng công dụng hoạt huyết tiêu ứ.

Một số phương pháp điều trị viêm quanh khớp vai bằng Đông y không dùng thuốc:

• Châm cứu viêm quanh khớp vai hậu kiên phong: Đây chỉ là biện pháp kết hợp và chỉ nên dùng khi bệnh nhân đau nhiều. Người thực hiện có thể châm bổ vào các huyệt tương tự thể kiên ngưng, có thể thêm huyệt khúc trì, thủ tam lý, ngoại quan hoặc hợp cốc bên đau;
• Xoa bóp: Là biện pháp điều trị chủ yếu tương tự thể kiên ngưng và bổ sung thêm xoa bóp bàn tay. Tuy nhiên xoa bóp thể hậu kiên phong chỉ nên thực hiện sau khi bàn tay hết bầm tím và phù nề để tránh các tổn thương thứ phát như teo cơ, cứng khớp;
• Người bệnh nên tuân thủ chỉ định của bác sĩ và chủ động tập luyện để phục hồi chức năng cũng như hỗ trợ giảm đau vai, đồng thời cải thiện tình trạng giới hạn tầm vận động khớp.

Điều trị viêm quanh khớp vai bằng Đông y được đánh giá là an toàn và hiệu quả. Tuy nhiên riêng phương pháp châm cứu viêm quanh khớp vai không được áp dụng với các trường hợp bệnh lý thuộc diện cấp cứu, người có sức khỏe yếu, thiếu máu, tiền sử nhồi máu cơ tim, bệnh động mạch vành, viêm màng ngoài tim hoặc phụ nữ có thai...

Phòng ngừa viêm quanh khớp vai bằng các phương pháp sau đây:

• Chăm sóc sụn khớp và xương dưới sụn là việc nên được ưu tiên hàng đầu để giúp các khớp xương khỏe mạnh;
• Hạn chế mang vác nặng;
• Tránh thực hiện các động tác lặp đi lặp lại ở vùng vai và cánh tay;
• Dành nhiều thời gian nghỉ ngơi, thư giãn giữa giờ làm việc để các khớp có thời gian nghỉ ngơi;
• Chế độ ăn uống đủ chất, bổ sung đủ nhu cầu nước và thường xuyên luyện tập thể dục thể thao để góp phần tăng cường sức khỏe toàn thân và gia tăng sức mạnh xương khớp.

Tóm lại, viêm quanh khớp vai là bệnh lý phổ biến. Bên cạnh các phương pháp Y học hiện đại, bệnh nhân có thể áp dụng các biện pháp điều trị viêm quanh khớp vai bằng Đông y như châm cứu viêm quanh khớp vai hoặc xoa bóp.