Mổ nội soi cắt bao hoạt mạc viêm khớp gối

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa II Mai Anh Kha - Bác sĩ ngoại Chấn thương chỉnh hình - Khoa Ngoại tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.

Bao hoạt mạc viêm khớp gối là bệnh tổn thương ở các bao hoạt dịch của khớp kèm theo đó là sự lắng đọng các hoạt chất có tính kim loại hemosiderin ở trong khớp.

Nguyên nhân gối bị viêm có rất nhiều, như viêm do bệnh lý như viêm khớp dạng thấp, gout, viêm khớp thanh thiếu niên vô căn, viêm màng hoạt dịch sắc tố dạng nhú.

Triệu chứng lâm sàng thường gặp là:

• Đau nhức, sưng nề khớp.
• Bệnh nhân có thể bị hạn chế vận động khớp, kẹt khớp và đôi khi có tình trạng lỏng lẻo khớp.

Bệnh tái phát theo thời gian, mức độ hủy hoại khớp tăng tiến, người bệnh có nguy cơ mất khả năng vận động tại khớp bị bệnh. Bệnh thường gặp ở người từ 30-50 tuổi, ở cả nam và nữ.

Bệnh xuất thường có hai hình thái khu trú và lan tỏa.

• Ở thể khu trú bệnh gây tổn thương khớp thấp, đáp ứng tốt với điều trị nội khoa.
• Ở thể lan tỏa là thường gặp nhất, bệnh gây tổn thương toàn bộ màng hoạt dịch khớp, việc điều trị khó khăn và phức tạp hơn.

Vì vậy, việc phát hiện và điều trị sớm bao hoạt mạc viêm khớp gối sẽ giúp người bệnh giảm bớt các cơn sưng đau khớp, cải thiện chất lượng vận động.

Trước đây phẫu thuật cắt bao hoạt mạc viêm khớp gối hầu hết được mổ mở, hiện tại đa số đều được phẫu thuật nội soi cắt bao hoạt mạc viêm khớp gối vì ít xâm lấn. Thông thường sau khi mổ các bác sĩ sẽ lấy dịch làm cấy vi trùng, đặc biệt là vi trùng lao, lấy mẫu mô đi thử để xem nguyên nhân là gì.

Phẫu thuật cắt bao hoạt mạc viêm khớp gối là thủ thuật được áp dụng trong những trường hợp viêm và phù nề khớp gối tái phát thường xuyên, bao khớp ngày càng dày lên và không còn đáp ứng với thuốc điều trị.

Phẫu thuật nội soi cắt bao hoạt mạc viêm khớp gối hiện là lựa chọn tối ưu điều trị bệnh bao hoạt mạc viêm khớp gối sau khi điều trị bằng thuốc giảm đau, thuốc kháng viêm đã không còn hiệu quả.

Với phương pháp phẫu thuật hiện đại này cho phép bác sĩ có thể quan sát mọi ngóc ngách dù nhỏ trong khớp, giúp can thiệp sâu vào vùng khớp bị tổn thương để cắt lọc màng dịch; giảm tối thiểu các nguy cơ biến chứng so với mổ mở truyền thống.

2.1 Chỉ định và chống chỉ định phẫu thuật

Điều trị không phẫu thuật là điều trị đầu tiên trong thương tổn viêm khớp gối. Điều trị bao gồm:

• Uống Steroid có thể được chỉ định. Thuốc giảm đau nhóm không steroid có thể dùng kèm hoặc sau khi uống Steroid.
• Tập vật lý trị liệu.
• Sử dụng băng thun ép gối để kiểm soát phù nề khớp gối.
• Sử dụng tiêm Corticosteroid vào khớp gối giúp giảm đau khi hợp uống thuốc giảm đau không cải thiện.

Điều trị phẫu thuật: Các trường hợp điều trị nội khoa thất bại, tình trạng viêm khớp gối tái diễn nhiều lần, thường sau 8 -12 tuần.

Chống chỉ định phẫu thuật nội soi cắt bao hoạt mạc viêm khớp gối với các trường hợp sau:

• Người bệnh lớn tuổi có bệnh lý thoái hóa khớp kèm theo.
• Người bệnh đang có nhiễm trùng cấp tại chỗ hay toàn thân.

2.2 Các bước chuẩn bị

Người thực hiện: Bác sĩ chuyên khoa dày dặn kinh nghiệm.

Phương tiện sử dụng trong ca phẫu thuật:

• Ga rô chặng máu ở đùi
• Bơm nước
• Camera và optic
• Dao đốt điện (ArthroCare)
• Dao mài (Shaver)
• Các dụng cụ phẫu thuật nội soi: phanh kẹp và cắt, hook, ...

Người bệnh: được giải thích đầy đủ về bệnh lý và quá trình làm phẫu thuật nội soi cắt bao hoạt mạc viêm khớp gối.

Hồ sơ bệnh án đầy đủ và phải được xem xét kỹ lưỡng.

2.3 Các bước tiến hành phẫu thuật

Thực hiện kỹ thuật: Tiến hành mở hai đường vào khớp gối bên trong và bên ngoài trên đường khe khớp.

Các bước phẫu thuật:

• Nội soi chẩn đoán và đánh giá tình trạng toàn bộ bao hoạt mạc khớp gối
• Ghi nhận các thương tổn viêm dày bao hoạt mạc, các dải xơ hay dây chằng plica, các dị.
• Dùng Shaver cắt lọc toàn bộ bao hoạt mạc bị viêm, các dải xơ hay dây chằng plica.
• Dùng dao đốt điện cắt lọc cầm máu các vùng thương tổn.
• Lấy dịch khớp cấy tìm vi khuẩn và có thể lấy bao hoạt mạc bị cắt làm giải phẫu bệnh để xác định nguyên nhân.

Hậu phẫu thuật:

• Cắt chỉ sau 7 ngày.
• Nếu nguyên nhân là do nhiễm trùng thì phải áp dụng điều trị kháng sinh kèm theo, đặc biệt là thuốc kháng lao.
• Kiểm soát sự phù nề bằng giảm đau kháng viêm và băng thun ép.
• Sử dụng nạng để di chuyển nhằm hỗ trợ trong thời gian hậu phẫu.
• Tập vật lý trị liệu, thời gian khớp gối trở về bình thường thường mất 2 – 3 tháng, tuỳ theo phẫu thuật cắt bao hoạt mạc ít hay nhiều.

Các biến chứng có thể gặp:

• Nhiễm trùng vết mổ.
• Chảy máu.
• Đau tái diễn do viêm thoái hóa khớp gối.
• Thương tổn thần kinh và thuyên tắc tĩnh mạch chi dưới thường hiếm gặp.

Phẫu thuật nội soi cắt bao hoạt mạc viêm khớp gối là phương pháp điều trị tốt nhất trì hoãn tốc độ phát triển của bệnh, ngăn chặn tình trạng thoái hóa khớp sớm.

Tuy nhiên, sau phẫu thuật cần theo dõi sự tiến triển của bệnh. Nếu bệnh tái phát nhanh, khớp gối bị hư hại hoàn toàn, bác sĩ sẽ phải tiến hành phẫu thuật thay khớp gối hoặc xạ trị toàn thân/ tại chỗ, giúp bệnh nhân thoát nguy cơ mất khả năng vận động tại khớp tổn thương.

Như vậy, việc phát hiện chính xác và điều trị hiệu quả bệnh bao hoạt mạc viêm khớp gối phải được tiến hành ở cơ sở y tế có trang thiết bị y tế hiện đại, đồng bộ như hệ thống máy siêu âm, x quang, cộng hưởng từ MRI, hệ thống phòng mổ nội soi hiện đại... Sẽ giúp cho bệnh nhân mau chóng lành bệnh và ít để biến chứng hơn.